Przeczytaj
Kim jest przywódca?
LiderLider, wódz, decydent, przewodnik, mąż stanumąż stanu. Niezależnie od tego, jak zostanie nazwany, od przywódcy jego podwładni oczekują jednego: wskazywania drogi i pociągania za sobą innych. Jego zadaniem jest określenie wizji przyszłości oraz zainspirowanie ludzi do jej poparcia i realizacji. W końcu liderem nie można być bez ludzi - to oni, obdarzając go swoim zaufaniem, nadają mu tę rolę.
Na tych założeniach swoją władzę opierają również dzisiejsi przywódcy polityczni. Zawdzięczając swoją pozycję niezbędnym cechom, takim jak autorytet, charyzma, wiedza i doświadczenie, starają się precyzyjnie wyznaczyć cele, by zdobyć jak największe poparcie wśród wyborców. Przywódca powinien mieć bowiem konkretną wizję, która poruszy tłumy i wzbudzi zainteresowanie w społeczeństwie. By tego dokonać, musi wpasować się w życie społeczne, ekonomiczne, a czasem mentalność i tradycję.
Typy przywództwa wg Margaret Hermann
Legitymizacja władzy wg Maksa Webera
Obraz przedstawia portret starszego mężczyzny. Ubrany jest w bufiasty, arystokratyczny strój. Składa się z ogromnej peleryny, która na zewnątrz jest niebiesko-złota, a od wewnątrz biała z czarnymi kropkami, jasnej koszuli z koronkowymi rękawami, białymi rajstopami, butów na obcasie oraz przywieszonego u boku miecza. Mężczyzna ma owalną twarz z drugim podbródkiem oraz długie, czarne, lekko kręcone włosy, sięgające za ramiona. W prawej ręce trzyma berło, a lewą trzyma na biodrze. Berło opiera się o postument z poduszką, na której leży korona. Obok stoi fotel. Nad mężczyzną rozpościera się czerwona kotara. Stoi on na złotym, wzorzystym dywanie. Ludwik XIV, król Francji w latach 1643–1715
Źródło: domena publiczna. 2. Charyzma. Podwładni podporządkowują się przywódcy ze względu na jego wyjątkowe umiejętności, widząc w nim realizatora ważnej dla nich wspólnej misji.
Zdjęcie przedstawia portret starszego mężczyzny. Ma prostokątną twarz ze zmarszczkami, siwe wąsy oraz krótkie włosy. Ubrany jest w szary garnitur z krawatem. Na marynarce ma przypinkę z Matką Boską na tle polskiej flagi. Lech Wałęsa, przywódca opozycji w czasach PRL, współzałożyciel i przewodniczący NSZZ "Solidarność", pierwszy prezydent wolnej Polski.
3. Prawo. Zarówno rządzący, jak i podwładni podporządkowują się normom prawnym, które określają kompetencje i ograniczenia władzy; rządzeni są posłuszni władzy, o ile działa ona w ramach obowiązujących procedur; model ten jest współcześnie spotykany w państwach demokratycznych.
Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Widoczny jest jego prawy profil. Mężczyzna siedzi na jasnym fotelu. Ma twarz o wyrazistych rysach, lekko garbaty nos, zmarszczki na czole oraz krótkie, brązowe włosy. Ubrany jest w garnitur z krawatem. Za nim stoją flagi Unii Europejskiej oraz Francji. Emmanuel Macron, od 2017 r. prezydent Republiki Francuskiej.
Dzisiejsi liderzy
Obecnie przywódca kraju ma władzę instytucjonalną. Ważne jest oczywiście, aby na stanowiska państwowe wybierać jednostki wybitne, o dużym kapitale kulturowym i silnej osobowości, reprezentujące interesy szerokich grup społecznych, potrafiące podejmować trudne decyzje i świadome odpowiedzialności za nie. Przywódcy wybierani są najczęściej w wyborach powszechnych, co ma świadczyć o poparciu społecznym i legalnej legitymizacji władzy. Nie brakuje wśród nich polityków, którzy od lat pozostają na szczycie, wyznaczając kierunki rozwoju własnych państw, a często całych regionów Europy lub nawet świata.
Zachód
Wśród najważniejszych przywódców politycznych współczesnej Europy wskazać można szefów rządów i państw, którym nie armia, ale silna i stabilna gospodarka pozwala wpływać na decyzje dotyczące całego kontynentu. Od wielu lat niezmiennie znajdują się wśród nich przywódcy Niemiec, m.in. kanclerz Helmut Kohl, główny zwolennik rozszerzenia Unii Europejskiej na wschód, oraz kontynuująca jego politykę kanclerz Angela Merkel. W ostatnich latach stała się ona symbolem zjednoczonej Europy i spokoju, nawet w czasach kryzysu migracyjnego i zawirowań gospodarczych. Swoją pozycję i zaufanie potwierdziła, wygrywając czwarte z rzędu wybory do niemieckiego parlamentu oraz przewodząc europejskim przywódcom w trudnych negocjacjach w sprawie brexitubrexitu z Wielką Brytanią. Co prawda stojąca przez blisko 16 lat na czele niemieckiej politykipolityki Angela Merkel uważana jest za jednego najbardziej wpływowych polityków świata, jednak swoją pozycję zawdzięcza również trudnej sztuce zawierania kompromisów z innymi przywódcami państw.
Do partnerów Angeli Merkel w kreowaniu polityki europejskiej należą przede wszystkim prezydenci Francji i premierzy Wielkiej Brytanii (z czasów przed brexitem). Prezydenci Francji, którzy wpływali znacząco na politykę unijną, to Nicolas Sarkozy i obecny prezydent Emmanuel Macron – zwolennik federalizacji Europy i zwiększenia kompetencji instytucji unijnych. Oś Berlin–Paryż traktowana jest często jako podstawa zamian politycznych w Unii Europejskiej.
Znaczenie przywódców starej Europy - wspomnianych kanclerz Angeli Merkel, prezydenta Emmanuela Macrona i premiera Borisa Johnsona - wiąże się z pozycją gospodarczą ich krajów i obecnością w najważniejszych światowych gremiach (G7, G20G20, ONZ i NATO). Dzięki temu niezmiennie mają oni decydujący wpływ na kształt Europy. Można oczywiście zastanawiać się nad pozycją premiera Wielkiej Brytanii po brexicie. Obecny premier Boris Johnson jest, wraz Nigelem Farage'em, jednym z orędowników brexitu i jego ostatecznym wykonawcą. Decydując się na wyjście ze struktur UE, Johnson stracił możliwość wpływania na politykę Unii Europejskiej. Kryzys covidowy pokazał słabość brytyjskich struktur państwowych i spowodował ostateczne podpisanie umowy z Unią Europejska, choć wcześniejsza polityka Johnsona wydawał się bardziej zdecydowana. Boris Johnson jest jednym z bardziej jednoznacznych przykładów wpływu populistów na politykę wewnętrzną i międzynarodową państw i realizacji własnego programu. Czy jednak jest to polityka korzystana dla Wielkiej Brytanii, przekonamy się w przyszłości.
Wschód
Jednym z ważniejszych przywódców współczesnego świata jest również Władimir Putin, prezydent Rosji, jednego z najpotężniejszych państw pod względem potencjału ludnościowego i gospodarczego. Putin to silny przywódca, którego działania doprowadziły do zmiany konstytucji. Dzięki temu zagwarantował sobie kolejne kadencje na urzędzie prezydenta. Pozycja Putina oparta jest na dobrej znajomości mentalności Rosjan i ograniczeniu politycznych wpływów oligarchii powstałej w Rosji po upadku Związku Sowieckiego. Działania te skierowane były przede wszystkim wobec przeciwników politycznych, ponieważ równocześnie Putin budował poparcie dla siebie i swojej polityki wśród pozostałych udziałowców i właścicieli koncernów lub je nacjonalizował i przekazywał kontrolę nad nimi swoim zwolennikom.
Z drugiej strony Putin jawił się jako obrońca „zwykłego człowieka”, osobiście nadzorując zakłady przemysłowe czy sklepy oraz odpowiadając na pytania obywateli. W tej komunikacji korzystał z mediów społecznościowych i podporządkowanej sobie telewizji. Nie można również zapomnieć o międzynarodowej aktywności Władimira Putina, który dąży do odbudowania posowieckiej strefy wpływów w Europie Środkowej. Przykładem tych działań może być aneksja Krymu, wojna w Donbasie, ingerencje w wybory prezydenckie na Ukrainie, związek z Białorusią i coraz większe wpływy na Węgrzech pod rządami Wiktora Orbana.
Polityka międzynarodowa putinowskiej Rosji to również próby dezintegracji Unii Europejskiej przez popieranie i finansowanie partii eurosceptycznych, a nawet wpływanie na decyzje polityczne za pośrednictwem mediów społecznościowych (referendum brexitowe, wybory w 2016 r. w Stanach Zjednoczonych). Władimir Putin należy do skutecznych przywódców, pozornie reagujących na potrzeby własnych społeczeństw.
Polska
Charakteryzując przywódców współczesnej Europy, nie sposób zapomnieć o polskich politykach. Jednym z nich, charyzmatycznym przywódca strajków robotniczych, jest Lech Wałęsa. Późniejszy prezydent Rzeczypospolitej stał się symbolem walki Polaków o wolność i obok innego charyzmatycznego przywódcy, papieża Jana Pawła II, jednym z najbardziej rozpoznawalnych Polaków. Zanim został prezydentem RP, przez 10 lat stał na czele NSZZ „Solidarność” – masowego ruchu społecznego w rządzonej przez komunistów Polsce. W latach 80. symbolizował na świecie walkę z autorytarnym reżimem w PRL. O pozycji Polski w Unii Europejskiej najlepiej mogą świadczyć funkcje pełnione w jej strukturach przez naszych polityków. Premier Jerzy Buzek był w latach 2009–2012 przewodniczącym Parlamentu Europejskiego, natomiast Donald Tusk w latach 2014–2019 sprawował urząd przewodniczącego Rady Europejskiej, będąc osobą odpowiedzialną za stabilność i decyzyjność wspólnoty w okresie kryzysu migracyjnego. Na stanowisko to został zresztą wybrany bezpośrednio z fotela polskiego premiera.
W historii było wielu przywódców, którzy wywarli ogromny wpływ na swoich poddanych. Dzisiaj przy użyciu najnowszej technologii próbuje się tworzyć rankingi na podstawie powiązań występowania różnych haseł na stronach internetowych. Informatyk Steven Skiena i inżynier Charles Ward w swojej książce Who’s Bigger? Where Historical Figures Really Rank, uwzględniając hasła angielskojęzycznej Wikipedii, opracowali ranking rzeczywistej hierarchii i wpływu postaci historycznych na dzieje świata. Według nich tak wygląda lista najbardziej wpływowych liderów w dziejach Europy:
Przywódcy zjednoczonej Europy
Przywództwo krajowe to tylko jedna z możliwości wpływu na przyszły kształt Europy. Wielu jej liderów nie znaczyłoby aż tyle, gdyby nie obecność ich krajów w strukturach Unii Europejskiej. To tam mogą realizować międzynarodowe aspiracje i wpływać na światową politykę. Do najważniejszych europejskich instytucji, mających w tym zakresie największy wpływ, zaliczyć możemy przede wszystkim Komisję Europejską, na czele której od 2019 r. stoi Ursula von der LeyenUrsula von der Leyen, oraz Radę Europejską, której przewodniczącym jest Charles Michel. Zwłaszcza rola przewodniczącego Rady Europejskiej uchodzi za szczególnie prestiżową, jego wyboru dokonują bowiem przedstawiciele państw lub rządów 27 krajów członkowskich. Mandat przewodniczącego może zostać jednokrotnie odnowiony. Stało się tak w przypadku byłego polskiego premiera Donalda TuskaDonalda Tuska, którego druga kadencja na stanowisku szefa Rady Europejskiej rozpoczęła się w marcu 2017 r.
Do tego grona należy również zaliczyć stanowisko przewodniczącego Rady Europy – międzynarodowej organizacji skupiającej prawie wszystkie kraje europejskie. Powstała ona w 1949 r. w celu zbliżenia między krajami i ochrony praw człowieka, demokracji i rządów prawa. Mimo niewielkiego wpływu na politykę Rady Europy ma duże znaczenie prestiżowe. Przynależność do niej świadczy nie tylko o demokratycznym charakterze państwa, ale także o przestrzeganiu praw człowieka. Jej przewodniczącą od 2019 r. jest była minister spraw zagranicznych Chorwacji Marija Pejčinović Burić. Jej głos w wielu ważnych sprawach, takich jak bezpieczeństwo, praworządność, walka z korupcją, często przedstawiany jest jako wspólny głos Europy.
Słownik
inaczej przywódca, którego celem jest przewodzenie i zarządzanie grupą ludzi (narodem, państwem)
wybitny polityk kierujący się interesem narodowym, przedkładając go nawet nad interes własny
sprawowanie władzy przez państwo w różnych dziedzinach życia społecznego; sztuka rządzenia państwem oparta na wspólnym dobru
potoczne określenie procesu opuszczania przez Wielką Brytanię struktur Unii Europejskiej, zapoczątkowane w wyniku referendum z czerwca 2016 r.
grupa 19 państw i Unii Europejskiej, których przedstawiciele, najczęściej ministrowie finansów, zbierają się na corocznych spotkaniach, dyskutując o polityce finansowej i światowej gospodarce; w teorii do grupy tej należą najbogatsze państwa na świecie
potoczne określenie reakcji na stanowisko, jakie w 2012 r. zajął przewodniczący Europejskiego Banku Centralnego Mario Draghi: zapewniając, że EBC zrobi wszystko, by zachować jedność i stabilność strefy euro, uspokoił rynki finansowe, przyczyniając się do wyjścia UE z kryzysu