Rozwój świata organicznego, zmiany klimatu i ruchy górotwórcze stały się podstawą do podziału dziejów Ziemi na jednostki geologiczne – eryeraery, okresyokres geologicznyokresy, epoki i piętra. Podział dziejów Ziemi na ery i okresy przedstawia tablica stratygraficznatabela stratygraficznatablica stratygraficzna.
RAItZp1DEa680
Ilustracja zawiera rozrysowany liniami podział dziejów Ziemi na ery, okresy i wiek w milionach lat. Najstarsza jest era archaiczna (archaik) od 4,6 do 2,6 miliarda lat temu. Po niej era proterozoiczna (proterozoik) - od 2,6 miliarda do 570 milionów lat temu. Po niej nastąpiła era paleozoiczna (paleozoik). Era ta dzieli się na sześć okresów. Najstarszy z nich to kambr - od 570 do 495 milionów lat temu, następnie ordowik od 495 do 425 milionów lat temu, sylur - od 425 do 400 milionów lat temu, dewon - od 400 do 360 milionów lat temu, karbon - od 360 do 290 milionów lat temu oraz perm - od 290 do 245 milionów lat temu. Kolejna była era mezozoiczna (mezozoik). Dzieli się ją na trzy okresy. Najstarszy z nich to trias - od 245 do 204 milionów lat temu, następnie jura - od 204 do 130 milionów lat temu i kreda - od 130 do 65 milionów lat temu. Ostatnia, trwająca do dzisiaj era to era kenozoiczna. Dzieli się ją na trzy okresy. najstarszy z nich to paleogen - od 65 do 24 milionów lat temu. Środkowy okres to neogen - od 24 do 1,87 miliona lat temu. Ostatni okres kenozoiku to czwartorzęd. Dzieli się go na dwa podokresy: plejstocen i holocen. Plejstocen miał miejsce od 1,87 miliona lat temu do 12 tysięcy lat temu. Holocen zaczął się 12 tysięcy lat temu i trwa do dziś.
Podział dziejów Ziemi
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., domena publiczna.
Okres geologiczny to jednostka geochronologiczna dziejów Ziemi, wchodzi w skład ery, podzielony jest natomiast na epoki. Poniżej przeczytasz o wydarzeniach, jakie miały miejsce w poszczególnych okresach geologicznych.
R1VPFK8tiLeTh
Ilustracja przedstawia podział er paleozoicznej, mezozoicznej i kenozoicznej na okresy i opisy wydarzeń w poszczególnych okresach.
W pierwszym okresie ery paleozoicznej, czyli w kambrze, miały miejsce: 1. Rozpad superkontynentu na liczne fragmenty, prawdopodobnie rozmieszczone w strefie równikowej (klimat bardzo ciepły, liczne ciepłe i płytkie morza)., 2. Bardzo różnorodne morskie zwierzęta z wapiennymi szkieletami, pierwotne strunowce, stawonogi (m.in. trylobity) i małże, pierwsze glony morskie.,
W drugim okresie ery paleozoicznej, czyli w ordowiku, miały miejsce: 3. Płyty Ameryki Południowej, Afryki, Indii, Australii i Antarktydy złączone w jeden kontynent – Gondwanę., 4. Obfitość glonów w morzach, gąbki tworzą rozległe płytkowodne rafy koralowe.,
W trzecim okresie ery paleozoicznej, czyli w sylurze, miały miejsce: 5. Większa część Ameryki Północnej łączy się z kontynentem Baltiki (Europa), tworząc tak zwaną Euroamerykę. Główna faza orogenezy kaledońskiej., 6. Pierwsze rośliny lądowe z łodygami i liśćmi (psylofity), pierwsze ryby.,
W czwartym okresie ery paleozoicznej, czyli w dewonie, miały miejsce: 7. Dalsze łączenie się lądów. Wokół Syberii formuje się trzeci blok kontynentalny. Klimat gorący i suchy., 8. Pierwsze lasy na lądach, które porastały widłaki, skrzypy i paprocie. Dość liczne zwierzęta na lądzie (pająki i wije), pierwsze płazy.,
W piątym okresie ery paleozoicznej, czyli w karbonie, miały miejsce: 9. Łączenie się Gondwany z Euroameryką i Syberią. Lądy skupiają się w strefie międzyzwrotnikowej, klimat na ogół bardzo ciepły. Orogeneza hercyńska., 10. Rozwój paproci, widłaków i skrzypów, maksimum powstawania pokładów węgla kamiennego. W morzach amonity, na lądach latające owady (jętki i ważki).,
W szóstym okresie ery paleozoicznej, czyli w permie, miały miejsce: 11. Praktycznie wszystkie kontynenty połączone w jeden, następuje osuszanie klimatu (rozległe obszary pustynne). Prawdopodobnie miały tu miejsce wielkie zlodowacenia., 12. Rozwój roślin iglastych, wielkie drapieżne owady, szybki rozwój gadów. Pod koniec permu wymiera około 90% żyjących gatunków zwierząt.,
W pierwszym okresie ery mezozoicznej, czyli w triasie, miały miejsce: 13. Wszystkie kontynenty połączone w jeden (Pangea). Klimat ciepły i suchy, brak lądolodów. Pod koniec okresu maksymalny poziom morza., 14. Szczyt rozwoju roślin iglastych. Liczne są sagowce, skrzypy, widłaki, paprocie. Obok różnych gadów (m.in. dinozaurów) występują prymitywne ssaki.,
W drugim okresie ery mezozoicznej, czyli w jurze, miały miejsce: 15. Pierwsze pęknięcia Pangei na część północną i południową prowadzące do początków powstawania Atlantyku., 16. Rozkwit i panowanie gadów (morskie, latające, lądowe). Pierwsze ptaki i ryby kostnoszkieletowe. Ssaki nieliczne i małe. Wśród roślin lądowych nadal dominują nagonasienne.,
W trzecim okresie ery mezozoicznej, czyli w kredzie, miały miejsce: 17. Dalsza fragmentacja kontynentów, silne zmiany poziomu mórz (powierzchnia lądów niekiedy dwa razy mniejsza niż dziś). Ameryka Południowa odrywa się od Afryki. Klimat bardzo ciepły., 18. Pojawienie się i rozwój nowych roślin okrytonasiennych, między innymi traw. Dominacja wielkich gadów. Pod koniec kredy wymarcie około 75% istniejących gatunków zwierząt.,
W pierwszym okresie ery kenozoicznej, czyli w paleogenie, miały miejsce: 19. Powstanie Eurazji. Ponad 10°C cieplej niż obecnie, ale chłodniej niż w mezozoiku. Ożywiony wulkanizm, m.in. w północno-zachodniej Europie. Przerwanie kontaktu Eurazji z Ameryką w okolicach Grenlandii i oddzielenie Antarktydy od Australii. Zderzenie Indii z Azją., 20. Flora przypomina tę obecną. Żyły wielkie i nielotne ptaki drapieżne, nastąpił szybki rozwój ssaków. Pojawiły się pierwsze ssaki drapieżne i naczelne. Rozszerzenie się roślinności ciepłolubnej (np. palmy na Uralu i Antarktydzie). Pierwsze ssaki kopytne, morskie i latające (nietoperze).,
W drugim okresie ery kenozoicznej, czyli w neogenie, miały miejsce: 21. Pierwsze lodowce w rejonach polarnych (Antarktyda zlodowacona). Około 17 mln lat temu zderzenie Afryki i Eurazji. Średnio jest około 3°C cieplej niż obecnie, ale temperatura się obniża., 22. Rozwój flory i fauny stepowej. Wymarcie wielu gatunków największych ssaków. Australopiteki.,
W plejstocenie miały miejsce: 23. Lodowce kształtują rzeźbę wielkich obszarów powierzchni Ziemi. Poziom mórz wykazuje duże wahania. Powstaje Przesmyk Panamski., 24. Zlodowacenia wymuszają przesuwanie się stref roślinności. Ginie wiele gatunków roślin i zwierząt lądowych. Pojawia się człowiek.,
W holocenie miały miejsce: 25. Ustąpienie lodowców, powstanie Bałtyku. Klimat stosunkowo stabilny., 26. Występowanie flory polodowcowej. Zachodzą zmiany szaty roślinnej oraz wymieranie licznych gatunków (np. dodo, mamuty, tygrysy szablozębne). Następuje udomowienie zwierząt oraz przekształcenia antropogeniczne.
Ilustracja przedstawia podział er paleozoicznej, mezozoicznej i kenozoicznej na okresy i opisy wydarzeń w poszczególnych okresach.
W pierwszym okresie ery paleozoicznej, czyli w kambrze, miały miejsce: 1. Rozpad superkontynentu na liczne fragmenty, prawdopodobnie rozmieszczone w strefie równikowej (klimat bardzo ciepły, liczne ciepłe i płytkie morza)., 2. Bardzo różnorodne morskie zwierzęta z wapiennymi szkieletami, pierwotne strunowce, stawonogi (m.in. trylobity) i małże, pierwsze glony morskie.,
W drugim okresie ery paleozoicznej, czyli w ordowiku, miały miejsce: 3. Płyty Ameryki Południowej, Afryki, Indii, Australii i Antarktydy złączone w jeden kontynent – Gondwanę., 4. Obfitość glonów w morzach, gąbki tworzą rozległe płytkowodne rafy koralowe.,
W trzecim okresie ery paleozoicznej, czyli w sylurze, miały miejsce: 5. Większa część Ameryki Północnej łączy się z kontynentem Baltiki (Europa), tworząc tak zwaną Euroamerykę. Główna faza orogenezy kaledońskiej., 6. Pierwsze rośliny lądowe z łodygami i liśćmi (psylofity), pierwsze ryby.,
W czwartym okresie ery paleozoicznej, czyli w dewonie, miały miejsce: 7. Dalsze łączenie się lądów. Wokół Syberii formuje się trzeci blok kontynentalny. Klimat gorący i suchy., 8. Pierwsze lasy na lądach, które porastały widłaki, skrzypy i paprocie. Dość liczne zwierzęta na lądzie (pająki i wije), pierwsze płazy.,
W piątym okresie ery paleozoicznej, czyli w karbonie, miały miejsce: 9. Łączenie się Gondwany z Euroameryką i Syberią. Lądy skupiają się w strefie międzyzwrotnikowej, klimat na ogół bardzo ciepły. Orogeneza hercyńska., 10. Rozwój paproci, widłaków i skrzypów, maksimum powstawania pokładów węgla kamiennego. W morzach amonity, na lądach latające owady (jętki i ważki).,
W szóstym okresie ery paleozoicznej, czyli w permie, miały miejsce: 11. Praktycznie wszystkie kontynenty połączone w jeden, następuje osuszanie klimatu (rozległe obszary pustynne). Prawdopodobnie miały tu miejsce wielkie zlodowacenia., 12. Rozwój roślin iglastych, wielkie drapieżne owady, szybki rozwój gadów. Pod koniec permu wymiera około 90% żyjących gatunków zwierząt.,
W pierwszym okresie ery mezozoicznej, czyli w triasie, miały miejsce: 13. Wszystkie kontynenty połączone w jeden (Pangea). Klimat ciepły i suchy, brak lądolodów. Pod koniec okresu maksymalny poziom morza., 14. Szczyt rozwoju roślin iglastych. Liczne są sagowce, skrzypy, widłaki, paprocie. Obok różnych gadów (m.in. dinozaurów) występują prymitywne ssaki.,
W drugim okresie ery mezozoicznej, czyli w jurze, miały miejsce: 15. Pierwsze pęknięcia Pangei na część północną i południową prowadzące do początków powstawania Atlantyku., 16. Rozkwit i panowanie gadów (morskie, latające, lądowe). Pierwsze ptaki i ryby kostnoszkieletowe. Ssaki nieliczne i małe. Wśród roślin lądowych nadal dominują nagonasienne.,
W trzecim okresie ery mezozoicznej, czyli w kredzie, miały miejsce: 17. Dalsza fragmentacja kontynentów, silne zmiany poziomu mórz (powierzchnia lądów niekiedy dwa razy mniejsza niż dziś). Ameryka Południowa odrywa się od Afryki. Klimat bardzo ciepły., 18. Pojawienie się i rozwój nowych roślin okrytonasiennych, między innymi traw. Dominacja wielkich gadów. Pod koniec kredy wymarcie około 75% istniejących gatunków zwierząt.,
W pierwszym okresie ery kenozoicznej, czyli w paleogenie, miały miejsce: 19. Powstanie Eurazji. Ponad 10°C cieplej niż obecnie, ale chłodniej niż w mezozoiku. Ożywiony wulkanizm, m.in. w północno-zachodniej Europie. Przerwanie kontaktu Eurazji z Ameryką w okolicach Grenlandii i oddzielenie Antarktydy od Australii. Zderzenie Indii z Azją., 20. Flora przypomina tę obecną. Żyły wielkie i nielotne ptaki drapieżne, nastąpił szybki rozwój ssaków. Pojawiły się pierwsze ssaki drapieżne i naczelne. Rozszerzenie się roślinności ciepłolubnej (np. palmy na Uralu i Antarktydzie). Pierwsze ssaki kopytne, morskie i latające (nietoperze).,
W drugim okresie ery kenozoicznej, czyli w neogenie, miały miejsce: 21. Pierwsze lodowce w rejonach polarnych (Antarktyda zlodowacona). Około 17 mln lat temu zderzenie Afryki i Eurazji. Średnio jest około 3°C cieplej niż obecnie, ale temperatura się obniża., 22. Rozwój flory i fauny stepowej. Wymarcie wielu gatunków największych ssaków. Australopiteki.,
W plejstocenie miały miejsce: 23. Lodowce kształtują rzeźbę wielkich obszarów powierzchni Ziemi. Poziom mórz wykazuje duże wahania. Powstaje Przesmyk Panamski., 24. Zlodowacenia wymuszają przesuwanie się stref roślinności. Ginie wiele gatunków roślin i zwierząt lądowych. Pojawia się człowiek.,
W holocenie miały miejsce: 25. Ustąpienie lodowców, powstanie Bałtyku. Klimat stosunkowo stabilny., 26. Występowanie flory polodowcowej. Zachodzą zmiany szaty roślinnej oraz wymieranie licznych gatunków (np. dodo, mamuty, tygrysy szablozębne). Następuje udomowienie zwierząt oraz przekształcenia antropogeniczne.
Wydarzenia w poszczególnych okresach geologicznych
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., domena publiczna.
Słownik
era
era
największa jednostka podziału dziejów Ziemi; kryterium podziału na ery stanowiły zasadnicze zmiany w rozwoju życia organicznego
geologia
geologia
(z gr. γgammaῆ gē – „ziemia” oraz λlambdaόγgammaοomicronς lógos – „słowo”, „nauka”) nauka o skorupie ziemskiej oraz procesach, jakie w niej zachodzą; dzieli się na geologię dynamiczną i historyczną
okres geologiczny
okres geologiczny
jednostka stratygraficzna; część ery, dzieli się na epoki
skamieniałość przewodnia
skamieniałość przewodnia
skamieniałość organizmu zwierzęcego lub roślinnego, którego życie charakterystyczne jest dla ściśle określonego minionego czasu geologicznego
tabela stratygraficzna
tabela stratygraficzna
tabela skonstruowana w taki sposób, że na górze tabeli są najmłodsze ery, okresy lub epoki geologiczne; każda następna epoka lub okres jest starsza od poprzedzającej; taki sposób konstrukcji tabel stratygraficznych spowodowany jest odniesieniem do stanu rzeczywistego; w naturze najczęściej na powierzchni są skały najmłodsze, im głębiej, tym skały są starsze; granice między erami, okresami i epokami geologicznymi wyznaczone zostały przez poszczególne wydarzenia w rozwoju skorupy ziemskiej; najczęściej były to ruchy górotwórcze oraz pojawienie się lub wymarcie charakterystycznych organizmów roślinnych i zwierzęcych
