Klimat Ziemi od zawsze ulega nieustannym zmianom. Możemy wymienić kilka rodzajów czynników wpływających na globalne zmiany klimatów:

• astronomiczne (zmiany parametrów orbity),

• astrofizyczne (wynikają ze zmiennej aktywności Słońca),

• hydrologiczne (zmiana cyrkulacji wód w oceanach i zasięgu lądolodów),

• tektoniczne (ruchy skorupy ziemskiej i przemieszczenie kontynentów),

• antropogeniczne (działalność człowieka),

• sejsmologiczne i wulkaniczne (erupcje wulkanów i silne trzęsienia ziemi).

Obecnie mamy do czynienia z gwałtownym ocieplaniem się klimatu trwającym od drugiej połowy XX w. Według szacunków średnia roczna temperatura powietrza do 2100 r. wzrośnie od 2 do 5°C.

RaZDuW2YqpLsW

Na zdjęciu znajduje się wulkan, który niemal w cąłości stanowi wyspę na ciemnoniebieskiej wodzie. Wulkan ma podstawę w kształcie zbliżonym do gwiazdy. jest czynny, Z krateru wydobywają się kłęby ciemnego dymu.

Źródłem życia na Ziemi jest promieniowanie Słońca zwane krótkofalowym, które swobodnie przedostaje się przez atmosferę i dociera do powierzchni Ziemi. Nasza planeta, ogrzewając się, sama staje się źródłem promieniowania. Ogrzana powierzchnia Ziemi zaczyna emitować promieniowanie długofalowe, które częściowo wydostaje się w przestrzeń kosmiczną, a częściowo jest przechwytywane przez gazy obecne w atmosferze - przede wszystkim parę wodną, ale również dwutlenek węgla, metan, tlenki azotu, ozon i freony. Gazy te zapobiegają nadmiernej ucieczce ciepła z Ziemi w przestrzeń kosmiczną, dlatego związki te nazywamy gazami cieplarnianymi. Nasilenie koncentracji gazów cieplarnianych w atmosferze w ostatnich dwóch stuleciach spowodowane jest działalnością człowieka. Skutkuje on tym, że w systemie Ziemia‑atmosfera pozostaje więcej energii cieplnej. Następuje wzrost średniej temperatury powietrza na kuli ziemskiej. Mamy zatem do czynienia z globalnym ociepleniem.

• Zwiększenie częstości występowania ekstremalnych zjawisk atmosferycznych takich jak suszesuszasusze, okresy upałów przerywane intensywnymi deszczami, burze, trąby powietrzne i szkwałyszkwałszkwały burzowe.

• Zwiększenie nakładów finansowych na ochronę przed ekstremalnymi zjawiskami atmosferycznymi oraz kosztów walki z ich skutkami.

• Podniesienie się poziomu mórz i oceanów, co w przyszłości spowoduje zalanie gęsto zaludnionych wybrzeży kontynentów i wysp. Wymusi to tzw. migracje klimatyczne ludności w głąb lądu. Nastanie konieczność relokacji znacznej części działalności gospodarczej człowieka.

• Zalanie lub zasolenie znacznych obszarów rolniczych świata.

• Zwiększenie obszarów pustynnych i półpustynnych.

• Wzrost temperatury powietrza spowoduje z jednej strony spadek wydatków na ogrzewanie, z drugiej natomiast wzrost zużycia energii (produkowanej głównie z paliw kopalnych) na klimatyzację.

• Powiększenie się obszarów występowania chorób tropikalnych. Częstsze fale upałów zagrażać będą osobom starszym, małym dzieciom, osobom chorym na choroby serca, układu krążenia i układu oddechowego oraz podatnym na stres klimatyczny.

• Wzrost temperatury powietrza spowoduje wydłużenie okresu wegetacyjnego, wzrost plonów roślin ciepłolubnych, takich jak kukurydza, soja czy słonecznik, przy jednoczesnym spadku plonów np. ziemniaka. Całkowita produkcja żywności może początkowo wzrosnąć pod warunkiem zapewnienia dostatecznej ilości wody, której zasoby będą maleć ze względu na wzmożone parowanie.

• Zmiana turystycznej mapy świata - kurorty narciarskie przeżyją recesję, obszary położone nad chłodnymi dotąd morzami mogą doświadczyć wzmożonego ruchu turystycznego Zmiany te będą miały niebagatelne znaczenie zwłaszcza dla krajów tzw. monokultury turystycznej.

Burza

R8zuXwcJMcUBD

Na zdjęciu ujęto błyskawicę w nocy. Jest ona jasna, ma dwie równej długości linie i cieńsze, rozgałęziające się. Niebo jest czarne, tym jaśniejsze im bliżej błyskawicy.

Występuje w postaci wyładowań atmosferycznych (błyskawice i grzmoty) związanych z nagromadzeniem się chmur typu Cumulonimbus. Burze najczęściej obserwowane są na froncie chłodnym lub w jednolitych masach powietrza. Zazwyczaj towarzyszą im krótkotrwałe, intensywne opady deszczu.

Gradobicie

R1X9JRdaPcchY

Na zdjęciu znajdują się różnej wielkości kulki gradu, leżące na ziemi, wśród brązowych elementów roślinnych i kiełkującej gdzieniegdzie trawy.

Gradobicie to opad bryłek lodu (gradzin) o średnicy od 5 do 50 mm z chmur typu Cumulonimbus. Gradzina ma budowę warstwową, powstaje bowiem na skutek wielokrotnego zamarzania i rozmarzania kropli wody w czasie jej przemieszczania się w górę i w dół w chmurze Cumulonimbus, przy jednoczesnym przyłączaniu mniejszych kropli wody. Gradobicia są niezwykle niebezpieczne dla upraw, mogą powodować ich całkowite zniszczenie. Są również niebezpieczne dla samochodów i budynków.

Cyklony tropikalne

RCaclHGezVp2Z

Na zdjęciu znajduje się ogromny wir chmur, jest biały, na tle niebieskiego nieba. Wyraźnie widać środek wiru.

Cyklony tropikalne to szczególnie głębokie niże atmosferyczne kształtujące się w strefie międzyzwrotnikowej nad obszarami wodnymi o temperaturze przekraczającej 27°C. Temperatura powietrza jest z reguły nieco niższa niż temperatura wody. Cyklony tworzą wirową cyrkulację powietrza z pionową osią symetrii, sięgając do 11–13 km wysokości. Budowa cyklonu tropikalnego: oko cyklonu (małe zachmurzenie, średnica 10–60 km, bardzo słaby wiatr) oraz wir powietrza występujący wokół oka (strefa najsilniejszych wiatrów).

Trąba powietrzna

RmSALyxvDONre

Na zdjęciu jest długa, wysoka trąbą powietrzna, o smukłym, wysokim leju.

Trąba powietrzna to wirująca kolumna powietrza powstająca na skutek rozwoju silnej konwekcji termicznej wynikającej z intensywnego nagrzania podłoża. Ma ona równoczesny kontakt z powierzchnią ziemi i podstawą chmur. W Polsce trąby powietrzne występują rzadko (1–4 razy w roku) i odznaczają się stosunkowo wąskim pasem zniszczeń (200–250 m).

Susza

R1KDYkZHasUG7

Zdjęcie przedstawia krajobraz utrzymany w kolorze jasnobrązowym. Z suchej ziemi wystają równie suche, nagie pni małych drzew. Niebo zasnute jest pyłem.

Susza to długotrwały okres bez opadów atmosferycznych lub z nieznacznym opadem w stosunku do średnich wieloletnich wartości. Powoduje przesuszenie gleby, zmniejszenie lub całkowite zniszczenie upraw roślin alimentacyjnych (a co za tym idzie - klęskę głodu), zmniejszenie zasobów wody pitnej, a także zwiększenie prawdopodobieństwa katastrofalnych pożarów. Szacuje się, że od lat 70. XX w. powierzchnia terenów dotkniętych suszą uległa podwojeniu. Trend ten jest wyjątkowo groźny, dotyka bowiem terenów już dziś ubogich w opady i sąsiadujących z wielkimi pustyniami (Saharą, Kalahari, Sonorą, Mojave, Atakamą, pustyniami w Australii i innymi).

Powódź

R101egnQnOM3y

Zdjęcie przedstawia ulice zalane wodą. Z wody wystaje znak drogowy, w oddali widać wysokie drzewa stojące w wodzie.

Powódź to zjawisko hydrologiczne polegające na wezbraniu wód rzecznych albo morskich w rzekach lub na morzu, które powoduje zatopienie obszarów lądu po przekroczeniu przez wodę stanu brzegowego. Najczęstsze typy powodzi to powodzie opadowe, roztopowe i sztormowe.

Słownik