Narodziny człowieka nie tworzą jeszcze jego społecznej natury. Wchodząc w otoczenie wychowawcze, rozpoczyna dopiero proces kształtowania swojej osobowościosobowośćosobowości. Ma ona zatem charakter społeczny i jest docelowym, z punktu widzenia jednostki, efektem procesu socjalizacji. Natomiast z punktu widzenia zbiorowości jej efektem jest uspołecznienie jednostki, czyli dopasowanie człowieka do społeczeństwa (w zakresie poglądów i zachowań). Mówiąc inaczej: socjalizacja to wdrożenie jednostki do takiego sposobu funkcjonowania w społeczeństwie, aby było ono zgodne z łademładładem społecznym. Kontrola społeczna to system utrzymywania tego ładu wykorzystujący mechanizm nadzorowanie jednostek.
Socjalizacja to proces, w którym jednostka jest zarówno podmiotem, jak i przedmiotem
Według realizmu socjologicznego społeczeństwo jest bytem realnie istniejącym. „Koncentruje” się ono w trakcie procesu socjalizacji na przekazaniu jednostce norm i wartościwartościwartości tworzących ład aksjonormatywny. Z punktu widzenia społeczeństwa istotne jest bowiem podtrzymanie tego ładu, co gwarantuje stabilizację i zapewnia społeczeństwu trwanie w czasie. Najbardziej pożądanym efektem jest zatem internalizacjainternalizacjainternalizacja norm i wartości, czyli przyjęcie ich przez jednostkę za własne. Z punktu widzenia jednostki istnieje jednak o wiele ważniejszy efekt procesu socjalizacji. Jest nim uzyskanie umiejętności. Od najprostszych, jak chodzenie i mówienie, po najbardziej złożone, o charakterze twórczym. To one pozwalają człowiekowi na sprawne funkcjonowanie w społeczeństwie w ciągu całego życia.
RctxXMdRho1dT
Zdjęcie przedstawia ramkę z ula z czerwiem. Na ramce są pszczoły. Opisano: 1. Wszelkie działania jakie społeczeństwo podejmuje wobec jednostki, mają na celu przygotowanie jej do pełnienia różnych ról. Rolę społeczną definiuje się zazwyczaj jako względnie trwałe, spójne oczekiwania, jakie zbiorowość społeczna ma wobec swojego członka. Opisują one sposób realizacji zadań na rzecz grupy, do których jednostka, obejmująca w niej rolę, jest zobowiązana. Ale zawsze ma pewien margines swobody w sposobie „odgrywania” roli w grupie., 2. Efektem procesu socjalizacji jest osobowość społeczna jednostki, czyli właściwa danej osobie, zorganizowana struktura motywacji, właściwości, cech, postaw i kompetencji działania. Jest biograficznym wynikiem radzenia sobie jednostki z wymogami środowiska i własnego organizmu. I to osobowość decyduje o sposobie pełnienia przez jednostkę ról w grupach społecznych. Społeczeństwo ma wpływ na kształtowanie osobowości jednostki, ale nie na „działanie” tejże osobowości. Kierując się wolną wolą, w zgodzie ze swoją osobowością, człowiek podejmuje różne działania., 3. Konformizm i nonkonformizm to określenia zachowań (działań) ludzkich, które mają konsekwencje dla porządku społecznego. W ujęciu potocznym konformizm to poddanie się woli większości, a nonkonformizm to bunt. Konformizm sam w sobie nie jest ani dobry, ani zły. To nie tylko zmiana zachowania pod rzeczywistym lub wyobrażonym naciskiem innych osób (np. jednostka, kierując się strachem, nie przeciwstawia się działaniom członków własnej grupy wymierzonym przeciw osobie obcej). Konformizm to też podporządkowanie się regułom obowiązującym w zbiorowościach lub w całym społeczeństwie, co stabilizuje ład społeczny. Nonkonformizm, czyli krytyczna postawa wobec obowiązujących reguł i idące za nią zachowanie odmienne od powszechnie przyjętego, też nie jest ani dobry, ani zły. Przejawiać się może bowiem jako „ośli upór” lub innowacyjne myślenie. W zależności od kontekstu, zarówno konformizm, jak i nonkonformizm mogą stanowić przejaw ludzkiej podmiotowości lub uprzedmiotowienia.
Zdjęcie przedstawia ramkę z ula z czerwiem. Na ramce są pszczoły. Opisano: 1. Wszelkie działania jakie społeczeństwo podejmuje wobec jednostki, mają na celu przygotowanie jej do pełnienia różnych ról. Rolę społeczną definiuje się zazwyczaj jako względnie trwałe, spójne oczekiwania, jakie zbiorowość społeczna ma wobec swojego członka. Opisują one sposób realizacji zadań na rzecz grupy, do których jednostka, obejmująca w niej rolę, jest zobowiązana. Ale zawsze ma pewien margines swobody w sposobie „odgrywania” roli w grupie., 2. Efektem procesu socjalizacji jest osobowość społeczna jednostki, czyli właściwa danej osobie, zorganizowana struktura motywacji, właściwości, cech, postaw i kompetencji działania. Jest biograficznym wynikiem radzenia sobie jednostki z wymogami środowiska i własnego organizmu. I to osobowość decyduje o sposobie pełnienia przez jednostkę ról w grupach społecznych. Społeczeństwo ma wpływ na kształtowanie osobowości jednostki, ale nie na „działanie” tejże osobowości. Kierując się wolną wolą, w zgodzie ze swoją osobowością, człowiek podejmuje różne działania., 3. Konformizm i nonkonformizm to określenia zachowań (działań) ludzkich, które mają konsekwencje dla porządku społecznego. W ujęciu potocznym konformizm to poddanie się woli większości, a nonkonformizm to bunt. Konformizm sam w sobie nie jest ani dobry, ani zły. To nie tylko zmiana zachowania pod rzeczywistym lub wyobrażonym naciskiem innych osób (np. jednostka, kierując się strachem, nie przeciwstawia się działaniom członków własnej grupy wymierzonym przeciw osobie obcej). Konformizm to też podporządkowanie się regułom obowiązującym w zbiorowościach lub w całym społeczeństwie, co stabilizuje ład społeczny. Nonkonformizm, czyli krytyczna postawa wobec obowiązujących reguł i idące za nią zachowanie odmienne od powszechnie przyjętego, też nie jest ani dobry, ani zły. Przejawiać się może bowiem jako „ośli upór” lub innowacyjne myślenie. W zależności od kontekstu, zarówno konformizm, jak i nonkonformizm mogą stanowić przejaw ludzkiej podmiotowości lub uprzedmiotowienia.
Człowiek jest podmiotem w procesie socjalizacji. Ale czy istnieje ryzyko, że w trakcie tego procesu zostanie zamieniony w przedmiot „programowania”, pozbawiony indywidualności?
Źródło: domena publiczna.
Socjalizacja to złożony proces o instytucjonalnyminstytucjonalizacjainstytucjonalnym charakterze, uwarunkowany czynnikami społeczno‑historycznymi
Socjalizacja ma charakter permanentny. Ciągle się czegoś uczymy: uzyskujemy dostęp do informacji, nabieramy doświadczenia i wprawy. W pierwszej fazie życia kształtujemy naszą osobowość, w następnych ją modyfikujemy. Poza tym socjalizacja ma charakter wielowymiarowy. Przebiega bowiem w wielu miejscach i sytuacjach (w trakcie życia rodzinnego, w pracy, poprzez naukę w szkole). Bierze w niej udział wiele podmiotów (osób i instytucji). Dotyczy zatem wszystkich aspektów funkcjonowania jednostki w społeczeństwie: od umiejętności chodzenia i mówienia, poprzez kompetencje zawodowe, aż po najbardziej subtelne umiejętności ujawniające się we wszelkich możliwych interakcjach.
RnuKa6U5neeYh
Na zdjęciu zapałki ustawione pionowo. Opisano: 1. Rodzic, nauczyciel, mentor, policjant, sędzia, publicysta, kierownik … to tylko przykłady ról społecznych, jakie pełnią ludzie, oddziałując jednocześnie na innych, czyli uczestnicząc w procesie socjalizacji. Każdą z tych ról można opisać pojedynczo, ale żadna z nich nie działa „w pojedynkę”. Stanowią elementy „wiązek” ról tworzących zinstytucjonalizowany system oddziaływania społecznego. Każda jednostka pełni jednocześnie wiele ról społecznych. Nie tylko w ciągu całego życia, ale w tym samym czasie. Jest bowiem członkiem wielu grup społecznych. Tak samo socjalizacja – to nie tylko pojedyncze interakcje między „nauczycielem” i „uczniem” ale zinstytucjonalizowany system relacji., 2. Treści socjalizacyjne płyną do jednostki z wielu źródeł o społecznym, a nie osobowym, charakterze: – rodzina, grupa rówieśnicza i kręgi społeczne różnego typu; – kościół i instytucje o charakterze religijnym; – szkoła i inne instytucje edukacyjne; – media (zarówno te tradycyjne, jak i nowoczesne); – kultura rozumiana jako zbiór wytworów materialnych – nośników norm, wartości i wzorów kształtujących osobowość człowieka., 3. Socjalizacja jako mechanizm oddziaływania jest czymś uniwersalnym. Ale modele oddziaływania są zmienne. Każdy z nich (laissez-faire, konfliktowy, lepienia z gliny, wzajemnościowy) opiera się na różnych założeniach co do podatności jednostki socjalizowanej na wychowanie. Każda inaczej definiuje wolność jednostki socjalizowanej i relacje socjalizacyjne. Często jedno pokolenie jest socjalizowane według innego modelu niż poprzednie (rodzice, na przykład, inaczej wychowują dzieci niż sami byli wychowywani, zmienia się sposób nauczania w szkole itd., itp.). Te modele mogą też być zależne od sytuacji lub instytucji socjalizującej. A także tempa zmian społecznych. Czasami zmiany zachodzą tak szybko, że dorośli muszą się uczyć od dzieci (na przykład obsługi urządzeń cyfrowych - zjawisko socjalizacji odwróconej).
Na zdjęciu zapałki ustawione pionowo. Opisano: 1. Rodzic, nauczyciel, mentor, policjant, sędzia, publicysta, kierownik … to tylko przykłady ról społecznych, jakie pełnią ludzie, oddziałując jednocześnie na innych, czyli uczestnicząc w procesie socjalizacji. Każdą z tych ról można opisać pojedynczo, ale żadna z nich nie działa „w pojedynkę”. Stanowią elementy „wiązek” ról tworzących zinstytucjonalizowany system oddziaływania społecznego. Każda jednostka pełni jednocześnie wiele ról społecznych. Nie tylko w ciągu całego życia, ale w tym samym czasie. Jest bowiem członkiem wielu grup społecznych. Tak samo socjalizacja – to nie tylko pojedyncze interakcje między „nauczycielem” i „uczniem” ale zinstytucjonalizowany system relacji., 2. Treści socjalizacyjne płyną do jednostki z wielu źródeł o społecznym, a nie osobowym, charakterze: – rodzina, grupa rówieśnicza i kręgi społeczne różnego typu; – kościół i instytucje o charakterze religijnym; – szkoła i inne instytucje edukacyjne; – media (zarówno te tradycyjne, jak i nowoczesne); – kultura rozumiana jako zbiór wytworów materialnych – nośników norm, wartości i wzorów kształtujących osobowość człowieka., 3. Socjalizacja jako mechanizm oddziaływania jest czymś uniwersalnym. Ale modele oddziaływania są zmienne. Każdy z nich (laissez-faire, konfliktowy, lepienia z gliny, wzajemnościowy) opiera się na różnych założeniach co do podatności jednostki socjalizowanej na wychowanie. Każda inaczej definiuje wolność jednostki socjalizowanej i relacje socjalizacyjne. Często jedno pokolenie jest socjalizowane według innego modelu niż poprzednie (rodzice, na przykład, inaczej wychowują dzieci niż sami byli wychowywani, zmienia się sposób nauczania w szkole itd., itp.). Te modele mogą też być zależne od sytuacji lub instytucji socjalizującej. A także tempa zmian społecznych. Czasami zmiany zachodzą tak szybko, że dorośli muszą się uczyć od dzieci (na przykład obsługi urządzeń cyfrowych - zjawisko socjalizacji odwróconej).
Czy można „wierzyć” w społeczeństwo jako realnie działający byt socjalizujący, skoro widać tylko tatę lub mamę, którzy nas karcą za złe zachowanie, nauczyciela języka polskiego układającego nasze zdania w zrozumiałe całości, a przykład bierzemy od innych ludzi?
Źródło: domena publiczna.
Kontrola społeczna jako mechanizm wspomagający proces socjalizacji
Barbara SzackaWprowadzenie do socjologii
(…) w najszerszym i najstarszym w socjologii rozumieniu to wszelkie mechanizmy uruchamiające, a niekiedy i wymuszające współdziałanie, które utrzymuje porządek społeczny. Przy tak szerokim rozumieniu kontroli społecznej pytanie o nią jest w gruncie rzeczy pytaniem o mechanizmy, które wytwarzają i utrzymują porządek społeczny.
szac Źródło: Barbara Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003, s. 159.
Jeśli jednostka nie zachowuje się zgodnie z normami i wartościami, wówczas uruchamiany jest system kontroli społecznej, który dysponuje różnymi sankcjami.
RzsQdGDmXSLDU
Sankcje pozytywne. Wzmacniają działania pożądane poprzez system nagród. Sankcje negatywne. Korygują zachowanie lub karzą działanie jednostek lub grup w przypadku ostrego naruszenia norm. Obejmują bardzo szeroki i zróżnicowany zestaw instrumentów oddziaływania: od zwykłego skarcenia, poprzez ostracyzm, aż do kary ciężkiego więzienia włącznie.
Sankcje pozytywne. Wzmacniają działania pożądane poprzez system nagród. Sankcje negatywne. Korygują zachowanie lub karzą działanie jednostek lub grup w przypadku ostrego naruszenia norm. Obejmują bardzo szeroki i zróżnicowany zestaw instrumentów oddziaływania: od zwykłego skarcenia, poprzez ostracyzm, aż do kary ciężkiego więzienia włącznie.
Kontrola społeczna działa poprzez pojedyncze osoby, kręgi społeczne oraz złożone instytucje. Jednak nie znaczy to, że każde zachowanie konformistyczne (zgodne z ładem aksjonormatywnym) jest nagradzane, a każde nonkonformistyczne (niezgodne z ładem aksjonormatywnym) piętnowane.
R1detf5ywQrDN
Na zdjęciu bose stopy spętane grubym łańcuchem. Stopy sfotografowane na ziemi.
Czy myśląc o kontroli społecznej czujesz się w ten sposób? Zastanów się czym jest osobista wolność jednostki i społeczny porządek? Jakie relacje między nimi istnieją?
Źródło: domena publiczna.
Słownik
wartości
wartości
(z niem. der Wert – godność, honor, powaga); pożądane obiekty (materialne, lub o symbolicznym charakterze ) lub sądy (opinie) egzystencjalne (dotyczące tego co istnieje) oraz normatywne (dotyczące tego co powinno być i jak to osiągnąć)
adolescencja
adolescencja
(z łac. adolescentia – wiek młodzieńczy); dojrzewanie dziecka pod względem fizycznym i psychospołecznym; wyróżnia się adolescencję wczesną (wiek dorastania: pomiędzy 10/12 a 16 rokiem życia) i późną adolescencję (wiek młodzieńczy: pomiędzy 16 a 20 rokiem życia)
internalizacja
internalizacja
mechanizm i zarazem proces przyjmowania ze środowiska społecznego i uznawania za własne poglądów, norm wartości, wzorów zachowań, postaw w stosunku do świata rzeczy i ludzi
model wzajemnościowy
model wzajemnościowy
model socjalizacji, który zakłada poszanowanie podmiotowości indywidualności ucznia; nauczyciel ma zachęcać ucznia, by był aktywnym podmiotem procesu socjalizacji, winien swe działania wychowawcze dopasować do wychowanka; działania nauczyciela winny być akceptowane przez ucznia, w innym przypadku należy ich zaniechać
model laissez‑faire
model laissez‑faire
(z fr. laissez faire – pozwólcie czynić); model socjalizacji, według którego działanie wychowawcy ogranicza się do stworzenia odpowiedniego otoczenia, sprzyjającego samodzielnemu rozwijaniu swego potencjału przez ucznia; ingerencja nauczyciela w proces socjalizacji jest nieuprawniona; uczeń sam winien szukać rozwiązań sytuacji problemowych, aktywnie poszukiwać optymalnych dla siebie dróg rozwoju
model konfliktowy
model konfliktowy
model socjalizacji, według którego uczeń postrzegany jest jako podmiot postępujący niezgodnie z obowiązującymi zasadami w społeczeństwie, podmiot działający w znacznej mierze impulsywnie, bezrefleksyjnie; nauczyciel winien poskramiać jego prymitywne zachowania, zmuszać do rezygnacji z dotychczasowych nawyków, a przede wszystkim narzucić mu reguły działania zgodne z powszechnie obowiązującymi zasadami
model lepienia z gliny
model lepienia z gliny
model socjalizacji, w którym uczeń jest traktowany jako bierny uczestnik procesu socjalizacji; aktywny jest jedynie wychowawca, kształtujący osobowość wychowanka i kierujący rozwojem jego umiejętności, wiedzy, zdolności poznawczych; w procesie wychowania nauczyciel kształtuje nawyki ucznia i cechy jego osobowości; plastyczna osobowość wychowanka, tak jak glina, jest kształtowana przez nauczyciela
uogólniony inny
uogólniony inny
generalizacja cech grupy, postaw jej członków w procesie kształtowania jaźni (według Georga Herberta Meada)
norma
norma
nakaz lub zakaz określonego zachowania, działania mający chronić i zarazem podtrzymywać wartość cenioną w grupie lub całym społeczeństwie; trwały, przyjęty w społeczeństwie lub zbiorowościach sposób działania
relatywizm
relatywizm
(z łac. relativus – względny); postawa odnosząca się do twierdzeń wyrażona w przekonaniu, że nie ma takich zdań, które posiadają absolutną treść, której ocena jest zawsze identyczna, niezależnie od kontekstu; jednocześnie jest to określenie poglądu filozoficznego, wedle którego prawdziwość wypowiedzi można oceniać wyłącznie w kontekście systemu, w którym są one wypowiadane
osobowość
osobowość
właściwa danej osobie, zorganizowana struktura motywacji, właściwości, cech, postaw i kompetencji działania, będącą biograficznym wynikiem radzenia sobie jednostki z wymogami środowiska i własnego organizmu
instytucjonalizacja
instytucjonalizacja
(z łac. institutio – urządzenie); proces społeczny, w wyniku którego niesformalizowane sposoby działania społecznego zostają uregulowane; aktywnościom tym nadana zostaje względnie stała forma i podlegają one społecznym sankcjom; jest to też nadanie istniejącym formom działania społecznego charakteru obowiązującego
socjalizacja odwrócona
socjalizacja odwrócona
( z łac. socialis – społeczny); przekazywanie umiejętności, wiedzy, ale także wartości i norm, starszemu pokoleniu przez dzieci i młodzież
jaźń
jaźń
świadomość swego istnienia i swojej osobowości
ład
ład
układ relacji międzyludzkich uporządkowany dzięki wspólnym wartościom i normom moralnym, prawnym, które zapewniają spójność społeczeństwa, jego stabilność i warunkują współpracę pomiędzy jednostkami i grupami społecznymi
znaczący inny
znaczący inny
osoba, która wywiera znaczący wpływ na system wartości, wzorów zachowań socjalizowanego podmiotu; w socjalizacji pierwotnej to rodzice, opiekunowie; w socjalizacji wtórnej inne osoby, na których wzoruje się podmiot; znaczący inny określa zdolność podmiotu do stawiania się w roli innych ojca, babci, nauczyciela, itp.
