Epikurejczycy

RQprSxCCR2mqh
Na słynnym obrazie Rafaela, Szkoła Ateńska, we fragmencie po lewej stronie fresku, dostrzec można samego Epikura. Warto zwrócić uwagę na wyraz twarzy filozofa – czy zdradza ona jego usposobienie? Czy twórca fresku chciał coś odbiorcy przez to powiedzieć? Szkoła Epikura mieściła się w ogrodzie na obrzeżach miasta, stąd często określano ją mianem Ogrodu. Położenie szkoły, z dala od zgiełku Aten i w pobliżu przyrody, doskonale harmonizowało z charakterem nowej filozofii. Epikur zrywał z dawnymi wartościami, pogardzał sprawami państwa i wzywał do „życia w ukryciu”. W swym nauczaniu nawiązywał do cyrenaików i Arystypa, od których przejął pewne elementy hedonistyczne. Odrzucił filozofię Platona i Arystotelesa i był zdecydowanym materialistą. Z twórczości Epikura zachowało się niewiele: części 37 ksiąg O naturze, trzy listy, sentencje i różne fragmenty.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

W historii szkoły epikurejskiej można wyróżnić dwa najważniejsze okresy: grecki i rzymski. Pierwszy z nich rozpoczyna się działalnością Epikura z Samos (341–270 p.n.e.) i trwa do drugiej połowy I w. p.n.e. Epikur założył szkołę w Atenach ok. 306 r. p.n.e., czyli mniej więcej w tym samym czasie, w którym powstała Stoa. Szkoła odrodziła się w Rzymie w I w. p.n.e., głównie dzięki poecie Lukrecjuszowi (właśc. Titus Lucretius Carus, ok. 97–55 p.n.e.). Był on twórcą poematu O naturze rzeczy, w którym w pięknej i przystępnej formie przedstawił naukę Epikura. Utwór ten w znacznej mierze przyczynił się do znajomości epikureizmu w późniejszych wiekach, zwłaszcza w renesansie i baroku, i do dziś jest jednym z głównych źródeł wiedzy o tej filozofii. Wiadomości na jej temat przekazał też grecki historiograf Diogenes Laertios.

Etyka

Podczas gdy myśliciele stoiccy za najwyższe dobro uznali cnotę, to epikurejczycy szczęście i cel ludzkiego działania widzieli w przyjemności. Stało się to przedmiotem ostrej krytyki ze strony stoików, a także myślicieli i filozofów późniejszych epok: epikurejska przyjemność rozumiana była bowiem przez nich mylnie jako oddawanie się prostym rozkoszom ciała, czyli tak, jak wcześniej pojmował ją hedonista Arystyp z Cyreny. Błędem jest jednak utożsamianie hedonizmu cyrenaikówcyrenaizmcyrenaików i epikurejczyków, błędem, który do dziś jest popełniany. Zrozumiemy to lepiej, gdy się bliżej przyjrzymy filozofii Ogrodu.

RRVTHTZJzeFLJ1
Prezentacja.

Słownik

asceta
asceta

(gr. asketes — ćwiczący się)  wyznawca religijny zmierzający do zbawienia przez  ascezę; człowiek dobrowolnie wyrzekający się przyjemności i dóbr; asceza u epikurejczyków polegała na zachowaniu wewnętrznej dyscypliny i powstrzymywaniu się od zbędnych uciech i przyjemności

ataraksja
ataraksja

(gr. ataraksía — obojętność, spokój) postawa niewzruszoności, równowagi i i spokoju ducha, ideał spokoju wewnętrznego człowieka; jedna z cech mędrca według filozofów hellenistycznych: dla Epikura stanowiła przyjemność wyrażającą się spokojem i brakiem trosk; według stoików — umiejętność opanowania i uniezależnienia się od wszelkich niepomyślnych okoliczności; postawa  praktykowana przez sceptyków na skutek niemożności osiągnięcia prawdziwej wiedzy i powstrzymywania się od wydawania sądów

autarkia
autarkia

(gr. autárkeia — samowystarczalność, niezależność, wolność wewnętrzna) pogląd etyczny prezentowany w starożytności przez cyników, stoików i epikurejczyków, wyrażający dążenie do szczęścia na drodze uniezależnienia się od świata zewnętrznego

cyrenaizm
cyrenaizm

(gr.  Kyrēnē — miasto, z którego pochodził założyciel szkoły cyrenaików: Arystyp) szkoła filozoficzna w starożytnej Grecji uznająca za najwyższe dobro przyjemności zmysłowe (hedonizm); według Arystypa źródłem wiedzy o świecie jest jedynie subiektywne świadectwo zmysłów i własne stany, odczuwane jako przyjemne bądź przykre, będące reakcją na różne bodźce — stanowiło to główną różnicę między filozofią Epikura, dla którego przyjemność to całkowity brak cierpienia

materializm
materializm

(łac. materialis – dotyczący materii) stanowisko filozoficzne głoszące, że jedynie istniejącym, samoistnym bytem jest materia jako cielesne, przyrodnicze, czasoprzestrzenne, niezniszczalne tworzywo świata, do którego sprowadzają się lub którego są modyfikacjami, pochodnymi i od którego są zależne wszelkie przejawy rzeczywistości; materializm pozostaje w opozycji do idealizmu