RuKgZahjwH5CP1

Obraz przedstawia twarz młodego mężczyzny. Ma lekko zmierzwione, średniej długości włosy. Jego pociągłą twarz ozdabia zarost - niewielka broda i wąsy. Mężczyzna jest ubrany w koszulę i marynarkę.

Stanisław Wyspiański dorastał w kulturalnej i artystycznej atmosferze Krakowa końca XIX wieku. Wychowujący go wujkowie – Kazimierz i Joanna Stankiewiczowie – utrzymywali kontakty z ludźmi sztuki i nauki. Poznał dzięki temu Jana Matejkę, ówczesnego dyrektora Szkoły Sztuk PięknychSzkoła Sztuk PięknychSzkoły Sztuk Pięknych, do której później uczęszczał, a także Karola Estreichera – wybitnego historyka literatury. W czasach szkolnych zaprzyjaźnił się między innymi z Lucjanem Rydlem i Józefem Mehofferem, z którymi będzie później współtworzył młodopolskie środowisko artystyczne. Pierwszy z nich stanie się pierwowzorem Pana Młodego z Wesela, a uroczystość jego zaślubin z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną będzie główną inspiracją powstania tego dramatu. Sam Wyspiański również ożenił się z kobietą pochodzenia chłopskiego – Teodorą Pytko. W swej najsłynniejszej sztuce przedstawił przekrój całego polskiego społeczeństwa.

Konfrontacja środowisk

R1AqukRTwVUKP

Obraz przedstawia młodego, siedzącego mężczyznę. Ma on szczupłą twarz, wydatny nos, niewielkie wąsy. Na nosie ma binokle. Jego ciemne, krótkie włosy są zaczesane na prawo. Mężczyzna trzyma w lewej dłoni książkę. Ubrany jest w koszulę i garnitur, pod szyją ma zawiązany krawat. Za mężczyzną, w tle po prawej stronie znajduje się postać stojącej, młodej kobiety. Z kwiatami we włosach i ukwieconej sukni.

Uroczystość weselna przedstawiona w dramacie Stanisława Wyspiańskiego jest okazją do spotkania reprezentantów wielu środowisk w jednym miejscu. Mieszkańcy miasta i wsi, przedstawiciele różnych zawodów, mają możliwość rozmowy, dyskusji, a także konfrontacji z własnymi wyobrażeniami o innych grupach społecznych. Jak pisze Artur Hutnikiewicz:

Pod osłoną wzajemnej uprzejmości dyktowanej przez okoliczność zaślubin młodej pary, w rozmowach odzywają się wzajemne urazy i uprzedzenia. Wyspiański pokazał mentalną przepaść dzielącą poszczególne środowiska, zestawiając ze sobą ich reprezentów w kolejnych scenach dramatu. Kontrast staje się widoczny w bezpośredniej rozmowie dwóch osób pochodzących z różnych grup społecznych. Autor nie wyróżnia żadnej ze stron. Postaci wyrażają swoje opinie, zapatrywania, a także nadzieje związane z przyszłymi losami Polski. W ich dyskusji nie ma zwycięzców i przegranych – nikt nie może przekonać nikogo do swoich racji, nie potrafi też przyjąć innej perspektywy niż własna.

Język miasta i wsi

Język bohaterów Wesela jest silnie zindywidualizowany, zależny od statusu społecznego, wieku, zawodu czy funkcji, jaką pełnią. Służy charakterystyce postaci, umożliwiając pokazanie uczuć, myśli, nastrojów. W trakcie dramatu ulega on modyfikacji w zależności od tego, kto, z kim i o czym rozmawia oraz ze względu na emocje postaci i rozwój sytuacji. Rachela używa silnie zmetaforyzowanego języka, zaś goście z Krakowa – inteligenci, wykorzystują typową dla swojego środowiska leksykę, posługując się językiem literackim i potocznym. Na przykład Radczyni pojawia się w niewielu scenach, ale w zależności od rozmówcy, używa innych odmian języka. W dialogach z panienkami z miasta stosuje zdrobnienia i słownictwo wyrażające pobłażliwość. Choć w rozmowie z Dziennikarzem posługuje się nienaganną polszczyzną, w dialogu z Kliminą, chcąc przełamać dystans społeczny, stosuje formy gwarowe, co przynosi efekt komiczny. Stałą cechę jej języka stanowią wypowiedzenia mające kształt przysłowia: nie pleć, spocznij, cicho siedź (I.14.29).
Gospodarz, który jest jedną z najważniejszych postaci dramatu, rozmawia z wieloma osobami. W języku tej postaci widoczne są elementy staropolszczyzny (powiedzonka nawiązujące do tradycji szlacheckiej), polszczyzny potocznej i gwary oraz nawiązania do utworów Włodzimierza Tetmajera. Z kolei w mowie Pana Młodego pojawiają się elementy stylu artystycznego (odniesienia do poezji L. Rydla), potocznego i nieliczne formy gwarowe, wynikające z chęci asymilacji ze środowiskiem, z którego pochodzi świeżo poślubiona żona. Cechą jego wypowiedzi jest gadulstwo, mające wpływ na długość wywodów, nagromadzenie powtórzeń, paralelizmów i wyliczeń.

Język chłopów z Wesela jest natomiast stylizowany na gwarę małopolską i charakteryzuje się skłonnością do mazurzenia: wymową samogłosek ą i ę jako om i em lub e (np. „obśmiwajom”, „moge”), wymową o zamiast a (np. „najmilso”, „cytomy”), wymową y lub i zamiast e (np. „tyz”). Rozmowy postaci ze środowiska wiejskiego często koncentrują się na sprawach codziennych i prostych przyjemnościach:

Przedstawiciele prostego ludu nie troszczą się jednak tylko o przyziemne potrzeby – już w pierwszej scenie dramatu Czepiec wypytuje Dziennikarza o sytuację polityczną na świecie. Również wśród inteligentów można wyróżnić postaci wyłamujące się ze stereotypów – w tym pochodzącego z miasta Gospodarza, który ożenił się z chłopką i zdecydował się zamieszkać na wsi.

Słownik