Przeczytaj
Symbol jest środkiem stylistycznym, który pod jednym (dosłownym) znaczeniem ukrywa inne. Dosłowna postać symbolu to konkret, często zmysłowo postrzegany, natomiast to, do czego symbol odsyła, to treści niedosłowne, abstrakcyjne, wieloznaczne. Używając symbolu, wychodzimy poza to, co dane bezpośrednio i zmysłowo, jak również poza to, co wyrażalne w jednoznacznych, racjonalnych pojęciach. Można powiedzieć, że symbol to pomost do ludzkiej wyobraźni oraz emocji. Posługiwanie się symbolami pozostawia dużą swobodę interpretacyjną, ponieważ zawartość symbolu jest wielowarstwowa i niedookreślona.
Symbole ulegają przemianom, przechodzą często z jednej kultury do innej, łączą różne dziedziny kultury, np. filozofię, religię i sztukę, czemu towarzyszy ewolucja ich znaczeń. Filozofii zawdzięczamy trwałą obecność niektórych symboli w kulturze.
Filozofia posługuje się przede wszystkim pojęciami abstrakcyjnymi o dużym stopniu ogólności, buduje z nich konstrukcje intelektualne, w których istotny jest wymóg logicznej poprawności i ścisłości. Dlatego nie wszyscy filozofowie cenili odwoływanie się do symboli i dlatego obecność symboli w filozofii była zawsze – w przeciwieństwie do sztuki – problematyczna. Byli jednak i tacy filozofowie, którzy nie stronili od bogactwa form stylistycznych, w tym symboli. Filozofia Platońska jest świetną ilustracją pisarstwa, w którym autor wiele istotnych treści zamyka w symbolach, pozostających do dzisiaj żywymi i dyskutowanymi elementami kultury. Bogate w symbole są zwłaszcza platońskie opowieści, zwane też wielkimi metaforami lub alegoriami, na przykład metafora jaskini lub metafora rydwanu. Kluczowe symbole w nich zawarte obejmują swoimi znaczeniami najważniejsze wątki systemu filozoficznego – metafizycznemetafizyczne, epistemologiczneepistemologiczne i etyczneetyczne.
Wyrażony w symbolice światła model życia człowieka jest trwale wpisany w filozofię i pedagogikę europejską. Wpływy symboliki światła spotkamy w tradycji postplatońskiej, w chrześcijaństwie, aż do filozofii nowożytnego oświecenia, w którym znajdujemy postulaty wyzwolenia rozumu, postępu i wolności, realizowane dzięki kształceniu i wiedzy. Obraz życia, stworzony przez Platona, także dzisiaj stawia pytanie o autentyczność rzeczywistości, w której żyjemy na co dzień, oraz o sens wyboru drogi innej niż droga tych, którym w jaskini okowy nie pozwalają obracać głów
.
Słownik
(gr. episteme – wiedza, umiejętność, zrozumienie) dziedzina filozofii zajmująca się poznaniem i jego granicami
(gr. ἦthetaomicronς, ethos - zwyczaj) dziedzina filozofii zajmująca się nauką o moralności, która jest ogółem ocen i norm moralnych przyjętych w danej zbiorowości społecznej (zbiorowości, klasie lub grupie społecznej, środowisku) w określonej epoce problematyką moralną
(gr. tauὰ muepsilontauὰ tauὰ phiupsilonsigmaiotakappaά, ta meta ta physika – to, co jest po fizyce) dział filozofii zajmujący się bytem jako takim – jego podstawowymi własnościami, leżącymi u podstaw świata, który jest nam dostępny poprzez doświadczenie zmysłowe
najbardziej znana i najbogatsza w znaczenia konstrukcja filozofii platońskiej
treści umysłu, przeświadczenia, za którymi nie stoi systematyczne dociekanie i uzasadnienie