Przeczytaj

bg‑green

Cechy włókien

Obserwując próbkę tkaniny, z łatwością dostrzeżemy pojedyncze włókna, które ją tworzą. Przy pomocy lupy, binokularu czy mikroskopu można jeszcze dokładniej zidentyfikować i opisać ich parametry: rodzaj splotu, ilość nitek w tkaninie czy obecność błędów w przędzy.

R1JyTl20gNovM1

Kształt włókna Każdy rodzaj włókna ma charakterystyczny podłużny kształt i przekrój poprzeczny. Kształt podłużny może być prostoliniowy, falisty itp. oraz da się go zobaczyć gołym okiem lub przy użyciu lupy. Natomiast przekrój poprzeczny włókien (widoczny pod mikroskopem) może być np.: kołowy, owalny, wieloboczny lub nieregularny.
Ilustracja przedstawia obraz mikroskopowy włókien bawełny. Włokna różnią się grubością i długością, są ułożone nierównomiernie.
^{Licencja: CC BY 3.0, Autor: Featheredtar, [online] dostępny w internecie: www.wikipedia.org}
Włókna bawełny pod mikroskopem Zarówno włókna lniane, jak i bawełniane mają kształt podłużny., Długość włókna Długość włókna wpływa na wytrzymałość wyrobu oraz wygląd powierzchni tkaniny. Ze względu na długość wyróżniamy włókna ciągłe (o teoretycznie nieograniczonej długości) oraz włókna odcinkowe (o ograniczonej długości wyrażonej w

mm

). Ilustracja przedstawia obraz mikroskopowy pojedynczego włókna materiału, któe jest pofałdowane.
^{Licencja: CC BY-SA 3.0, Autor: Pschemp, [online] dostępny w internecie: www.wikipedia.org}
Włókna poliestru wykonane pod mikroskopem SEM Poliester jest przykładem włókna ciągłego, natomiast tencel/lyocel - włókna odcinkowego., Grubość włókna Grubość włókna ma wpływ na grubość nitki i jej wytrzymałość. Im cieńsze włókno, tym szlachetniejszy wyrób można z niego uzyskać. Grubość włókna opisuje się średnicą przekroju poprzecznego w mikrometrach (

1

μ m = 0, 001 mm

) lub za pomocą masy liniowej (Masa liniowa - masa na jednostkę długości podana w teksach (tex)

T_{t} = \frac{m}{l} \cdot 1000

m

- masa odcinka nitki w gramach;

l

- długość odcinka w metrach). Ilustracja przedstawia obraz mikroskopowy pojedynczego włókna. Wyraźnie odznaczają się pęknięci i blaszki, znajdujące się na jego powierzchni.
^{Licencja: CC BY-SA 3.0, Autor: CSIRO, [online] dostępny w internecie: www.wikipedia.org}
Włóko moheru pod mikroskopem, Wytrzymałość włókien na rozciąganie Charakteryzuje zachowanie się włókien pod wpływem działania sił zewnętrznych. Jest określana jako wartość siły, pod działaniem której włókno ulega zerwaniu. Wytrzymałość włókna jest zwykle różna na sucho i na mokro.
Włókno lnu - wytrzymałe na rozciąganie.
Wiskoza - mała wytrzymałość, zwłaszcza po zwilżeniu wodą., Sprężystość włókien Jest to zdolność powracania do pierwotnego kształtu po usunięciu działających na nie zewnętrznych sił rozciągających, zgniatających lub ściskających. Włókna o dużej sprężystości nie gniotą się i wykazują trwałość w użytkowaniu.
Wiskoza - mała sprężystość.
Wełna - duża sprężystość., Higroskopijność włókien Jest to zdolność pochłaniania wilgoci z otoczenia. Ilość wilgoci, jaką może wchłonąć włókno, zależy od temperatury i ilości wilgoci zawartej w otoczeniu. Odzież wykonana z włókien higroskopijnych posiada zdolność wchłaniania wilgoci z powierzchni skóry, co jest cechą dodatnią z punktu widzenia higieny.
Wełna alpaki - wysoka higroskopijność.
Nylon - niehigroskopijny.

mm

1

μ m = 0, 001 mm

) lub za pomocą masy liniowej (Masa liniowa - masa na jednostkę długości podana w teksach (tex)

T_{t} = \frac{m}{l} \cdot 1000

m

- masa odcinka nitki w gramach;

l

bg‑gray2

Jak klasyfikujemy włókna?

Rf2rKUhZYTpuJ1

Mapa myśli pt. „Jak klasyfikujemy włókna?”

bg‑green

Badanie i odróżnianie włókien białkowych od celulozowych

bg‑gray2

Różnica w palności włókien, jako metoda na odróżnienie włókien białkowych od celulozowych

Ćwiczenie 1

Wiedząc, że włókna białkowe (np. wełna) spalają się powoli, a podczas spalania wydobywa się charakterystyczny zapach palonych włosów, a włókna celulozowe (np. bawełna) spalają się jasnym płomieniem do szarego proszku, zidentyfikuj w procesie spalania dwa niepodpisane włókna.

RN9WIaw7AkbO0

Ilustracja przedstawia model włókna wełny. Włókno z zewnątrz jest pokryte łuskami, czyli płytkami nałożonymi jedna na drugą jak dachówki. Wewnątrz znajduje się niejednorodna struktura zbudowana z komórek wrzecionowatych, a te z kolei z wiązki fibryli, wiązki są złożone z fibryli, a fibryle z łańcuchów cząsteczkowych białka. — Model włókna wełny
Źródło: GroMar Sp. z o. o. na podstawie Krawiectwo. Materiałoznawstwo. Podręcznik dla zasadniczych szkół odzieżowych, Warszawa 1999, licencja: CC BY-SA 3.0.

RMtodWVEfUJXw

Ilustracja przedstawia model włókna bawełny. Zewnętrzną część tworzy kutykula, głębiej położone są słoje celulozowe, a wewnątrz włókna znajduje się kanał, tak zwany lumen. Włókno składa się z wiązki fibryli, zbudowane z mikrofibryli, a te z kolei buduje fibryla elementarna z celulozowych łańcuchów cząsteczkowych. — Model włókna bawełny
Źródło: GroMar Sp. z o. o. na podstawie Krawiectwo. Materiałoznawstwo. Podręcznik dla zasadniczych szkół odzieżowych, Warszawa 1999, licencja: CC BY-SA 3.0.

Zapoznaj się z poniższym doświadczeniem i uzupełnij wnioski.

R4M88LuIUKLhT

RwKZYPUuqongc

Próbka materiału nr $1$ jest tkaniną białkową, a próbka nr $2$ jest włóknem pochodzenia roślinnego, zbudowanym z celulozy.

bg‑gray2

Próba ksantoproteinowa, jako metoda na odróżnianie jedwabiu naturalnego od wiskozy

Ćwiczenie 2

Wiedząc, że włókno białkowe, jakim jest jedwab, można zidentyfikować, przeprowadzając próbę ksantoproteinową, czyli reakcję ze stężonym roztworem ${HNO}_{3}$ .

R1Adojs4xSP54

Ilustracja przedstawia model nitki surowego jedwabiu. Z zewnątrz nitka pokryta jest otoczką serycynową, wewnątrz znajdują się drobniejsze nitki tak zwane nitki fibroinowe. Składają się one z wiązki fibryli, zbudowane z mikrofibryli a te mają strukturę zmiętego liścia. — Model nitki surowego jedwabiu
Źródło: GroMar Sp. z o. o. na podstawie Krawiectwo. Materiałoznawstwo. Podręcznik dla zasadniczych szkół odzieżowych, Warszawa 1999, licencja: CC BY-SA 3.0.

Wskaż, która z podanych próbek materiału jest jedwabiem naturalnymwłókna naturalnenaturalnym, a która sztucznąwłókna sztucznesztuczną tkaniną. Przeanalizuj poniższe doświadczenie i uzupełnij wnioski.

Wskazówka: Białko pod wpływem stężonego roztworu ${HNO}_{3}$ zmienia kolor na żółty.

R1ebtb5DFpm2G

R10oghcAtgCO2

Włókno, które zabarwiło się na żółto, dało pozytywny wynik próby ksantoproteinowej. Oznacza to, że włókno to jest włóknem białkowym, czyli jedwabiem naturalnym. Włókno, które jest odporne na działanie stężonego kwasu azotowego( $V$ ), jest włóknem sztucznym zawierającym głównie celulozę (np. włóknem wiskozowym).

bg‑gray2

Badanie wpływu wodorotlenku sodu na włókna wełniane i bawełniane

Ćwiczenie 3

Zapoznaj się z poniższym doświadczeniem i uzupełnij obserwacje i wnioski.

R9QNaXQYQRmD1

R8yrjjCoVv1ls

bg‑gray2

Porównanie wytrzymałości nici suchej i mokrej na rozciąganie

Ćwiczenie 4

Zapoznaj się z poniższym doświadczeniem i uzupełnij instrukcję.

Rd7IqbaSa9hXP

Rr76lBm8DRtxB

Słownik

włókna naturalne

występujące w przyrodzie w stanie gotowym do dalszej obróbki, dostarczane przez rośliny, zwierzęta i w postaci mineralnej

włókna sztuczne

pozyskane z surowców występujących w naturze, ale wytwarzane w procesie obróbki chemicznej

włókna syntetyczne

włókna chemiczne produkowane z polimerów niewystępujących w przyrodzie, a otrzymanych w wyniku syntezy chemicznej

Bibliografia

Kędzierska K., Co to za materiał? Poradnik Materiałoznawstwa Odzieżowego, online: https://docplayer.pl/17874935‑Co‑to‑za‑material‑poradnik‑materialoznawstwa‑odziezowego.html, dostęp: 23.03.2021.

Rudecka J., Charakteryzowanie surowców włókienniczych, Radom 2007.

Wprowadzenie

Grafika interaktywna

Cechy włókien

Jak klasyfikujemy włókna?

Badanie i odróżnianie włókien białkowych od celulozowych

Różnica w palności włókien, jako metoda na odróżnienie włókien białkowych od celulozowych

Próba ksantoproteinowa, jako metoda na odróżnianie jedwabiu naturalnego od wiskozy

Badanie wpływu wodorotlenku sodu na włókna wełniane i bawełniane

Porównanie wytrzymałości nici suchej i mokrej na rozciąganie

Słownik

Bibliografia