Przeczytaj
Organizacja międzynarodowa
Mianem organizacji międzynarodowejorganizacji międzynarodowej określa się zrzeszenie co najmniej trzech podmiotów, które zostało utworzone do realizacji wspólnego celu. Cel ten ma często charakter międzynarodowy lub jego realizacja wymaga działalności międzynarodowej. Powstanie organizacji międzynarodowej wymaga podpisania umowy założycielskiej zawierającej statut danej organizacji. Określa on jej nazwę, cele, zasady działania, prawa i obowiązki członków, organy i ich kompetencje oraz siedzibę. Organizacje międzynarodowe często powstają z przekształcenia się konferencji międzynarodowych w trwałe związki międzypaństwowe. Powstawanie pierwszych nowożytnych organizacji międzynarodowych nastąpiło po 1815 r. i kongresie wiedeńskim. Wpływ na ich tworzenie się miała wymiana handlowa i poszukiwanie jak najlepszych form współpracy międzynarodowej. Organizacje takie zajmowały się przewozami kolejowymi, żeglugą międzynarodową na szlakach rzecznych, komunikacją telegraficzną i usługami pocztowymi.
Funkcje organizacji międzynarodowych
Organizacje międzynarodowe są powoływane w celu realizacji określonych funkcji.
BRICS
Zastanów się nad jego symboliką.
BRICS jest przykładem organizacji międzynarodowej, której nazwa pochodzi od pierwszych liter państw ją tworzących: Brazylii, Rosji, Indii, Chin i Republiki Południowej Afryki. Określenia tego jako pierwszy użył Jim O’Neill w listopadzie 2001 r. w publikacji Building Better Economic BRICS. Pojęcie to zostało spopularyzowane dwa lata później przez agencję Goldman Sachs, która ogłosiła prognozę, że w pierwszej połowie XXI w. kraje te zostaną światowymi potęgami.
Organizacja składała się początkowo z Brazylii, Rosji, Indii i Chin. 13 kwietnia 2011 r. dołączyła do nich Republika Południowej Afryki. Jest to organizacja ekonomiczna, która zrzesza niejednorodne ekonomicznie państwa. Kraje tworzące BRICS nie zawiązały ze sobą sojuszu politycznego ani też formalnego stowarzyszenia w sprawach handlu.
Państwa tworzące BRICS to regionalne mocarstwa, które łącznie mają blisko 3 miliardy mieszkańców i 1/4 globalnego produktu brutto. Są to państwa szybko się rozwijające. Do wspólnoty mogą przystąpić kolejne kraje. Na kandydatów wskazuje się Turcję, Koreę Południową, Meksyk i Indonezję.
Szanghajska Organizacja Współpracy
Powstanie Szanghajskiej Organizacji Współpracy było konsekwencją rozpadu dotychczasowego układu sił i współpracy na świecie po 1991 r. Rozpad Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich oraz powstanie nowych państw zmieniły sytuację geopolityczną w Azji Centralnej. Powstały takie państwa, jak Kazachstan, Uzbekistan, Turkmenistan, Kirgistan czy Tadżykistan, które dążyły do uznania ich na forum międzynarodowym. Kiedy USA nawiązały z nimi stosunki dyplomatyczne, zaniepokoiło to Federację Rosyjską i Chiny. Państwa te obawiały się, że mogą stracić swoje strefy wpływów na rzecz Stanów Zjednoczonych.
Zastanów się, do czego nawiązuje ten logotyp.
Dlatego w 1996 r. powołano w Szanghaju tzw. Szanghajską Piątkę, złożoną z Chin, Kazachstanu, Tadżykistanu, Kirgistanu i Rosji. Celem nowej organizacji była demarkacjademarkacja granic oraz regulacja kwestii spornych terytoriów. W 2001 r., podczas szczytu Szanghajskiej Piątki w Szanghaju, doszło do przyjęcia w jej skład Uzbekistanu i zmiany nazwy organizacji na Szanghajską Organizację Współpracy. W 2017 r. członkami organizacji zostały Indie i Pakistan. Obserwatorami są: Afganistan (od 2012 r.), Iran (od 2005 r.), Białoruś (od 2015 r.) i Mongolia (od 2004 r.). Kandydatury na obserwatorów złożyły: Bangladesz, Egipt i Syria. Rolę partnerów w dążeniu do dialogu i porozumienia pełnią Armenia, Azerbejdżan, Kambodża, Nepal, Sri Lanka i Turcja. Tym samym Szanghajska Organizacja Współpracy stała się ważnym elementem ładu w Azji Centralnej oraz formą potwierdzenia dominacji Rosji i Chin w tym regionie świata.
Cele Szanghajskiej Organizacji Współpracy
W 2002 r. powstała Karta Szanghajskiej Organizacji Współpracy, która zawiera jej najważniejsze cele.
Szanghajska Organizacja Współpracy i jej wpływ na kształtowanie globalnego zarządzania
dążenie do wzmacniania wzajemnego zaufania oraz utrzymywania dobrosąsiedzkich i przyjaznych stosunków między państwami członkowskimi;
współdziałanie w celu utrzymania w regionie pokoju, bezpieczeństwa i stabilności;
rozwijanie efektywnej współpracy w obszarze handlu, polityki, gospodarki, kultury, nauki, edukacji, ochrony środowiska, transportu;
budowanie i promocja nowego politycznego i ekonomicznego porządku międzynarodowego na podstawie zasad demokracji i sprawiedliwości;
zwalczanie terroryzmu, separatyzmu i ekstremizmu;
umacnianie bezpieczeństwa regionalnego w Azji;
dbanie o wzajemne relacje między państwami członkowskimi.
Źródło: Małgorzata Sikora-Gaca, Szanghajska Organizacja Współpracy i jej wpływ na kształtowanie globalnego zarządzania, Warszawa 2015, s. 202.
Działalność Szanghajskiej Organizacji Współpracy
W 2008 r. podczas konfliktu w Osetii Południowej i Abchazji Szanghajska Organizacja Współpracy wezwała strony konfliktu do rozmów, ale nie potępiono Gruzji za agresję mimo nacisków Rosji. Wpływ na takie zachowanie miały Chiny, które nie chciały stawać po żadnej ze stron konfliktu zbrojnego.
Szanghajska Organizacja Współpracy wsparła Afganistan po wycofaniu z terytorium tego kraju Międzynarodowych Sił Wsparcia Bezpieczeństwa (ISAF). W tym celu zaproponowano Afganistanowi status obserwatora.
Przez lata funkcjonowania zmienił się zakres działania organizacji, która coraz częściej ma aspiracje ponadregionalne. Na forum państw członkowskich dochodzi do rozmów o ładzie światowym i rywalizacji ze Stanami Zjednoczonym, co wynika z genezy organizacji.
W dążeniu do osiągania założonych celów Szanghajskiej Organizacji Współpracy widoczna jest różnica między Chinami i Rosją. Chińska Republika Ludowa jest zwolennikiem nacisku i wpływu za pomocą gospodarki i czynników geoekonomicznych, czego przykładem było założenie Azjatyckiego Banku Inwestycji Infrastrukturalnych. Natomiast Federacja Rosyjska pozostała wierna rozwiązaniom polityczno‑militarnym, sięgając często do polityki postimperialnej w stosunku do byłych republik.
Dlatego ocena działalności Szanghajskiej Organizacji Współpracy jest trudna. Z jednej strony jest ona forum realizacji celów ważnych dla polityki Rosji i Chin, w tym dążenia do stania się konkurencją dla NATO, jednak na razie jest ona wyłącznie organizacją polityczną. Z drugiej jednak strony SOW realizuje zadania integracji i rozwoju gospodarczego Azji Środkowej.
Słownik
wyznaczenie w terenie granicy między państwami; to ostatni etap ustalania przebiegu granic międzypaństwowych; dokonywana jest przez mieszane komisje międzypaństwowe i polega na szczegółowym wyznaczeniu granicy w terenie, oznaczeniu jej specjalnymi słupkami lub znakami granicznymi
w politologii praktyka koordynowania polityki przez co najmniej trzy państwa; William Diebold wprowadził podział na multilateralizm formalny i faktyczny, a John Gerard Ruggie rozszerzył definicję o aspekt nominalny i jakościowy
niejednorodna grupa uczestników stosunków międzynarodowych, dzieląca się pod względem statusu prawnomiędzynarodowego na międzynarodowe organizacje rządowe (z ang. International Governments Organizations – IGOs) i międzynarodowe organizacje pozarządowe (z ang. International Non‑Government Organizations – INGOs)
pogląd gospodarczy, którego celem jest ochrona produkcji i handlu krajowego przed konkurencją zagraniczną, głównie za pomocą ceł nakładanych na przywożone towary oraz koncesji i zakazów; w stosunku do rynku krajowego głównym narzędziem tej polityki są cła przywozowe i cła eksportowe oraz subsydia