Do klasyków teorii konfliktu zaliczamy Karola Marksa, Maxa Webera i Georga Simmla. Przekonanie o tym, iż w każdym społeczeństwie występują na różnych poziomach jego organizacji konflikty, jest tak stare, jak stara jest refleksja nad człowiekiem i społeczeństwem. Wyróżnia się najczęściej trzy sposoby rozumienia konfliktu: strukturalne (sprzeczności interesów związane ze zróżnicowanym dostępem do dóbr); behawioralne (wynikające z rywalizacji między podmiotami) oraz psychologiczne (wynikające z wyobrażeń na temat rzeczywistości i emocjonalnego stosunku do zdarzeń). W ramach teorii konfliktu stworzone zostały dwa alternatywne modele społeczeństwa. Stabilny model społeczeństwa zakłada, że stale występujące konflikty o niewielkim natężeniu w konsekwencji prowadzą (przez zmiany w wewnętrznej strukturze systemu społecznego) do osiągania stanu dynamicznej równowagi systemu. Następstwem konfliktu jest więc zwiększenie spójności systemu, pojawienie się nowych form społecznych i własności systemu. Przyczynia się on do rozwoju innowacji naukowych i technicznych, postępu technologicznego i gospodarczego. W modelu dynamicznym zakłada się, że stronami konfliktu są najczęściej wielkie grupy społeczne pozostające w sporze o władzę i inne zasoby w systemie społecznym. Zmiany społeczne mogą mieć charakter strukturalny: przekształcona struktura społeczna umożliwia realizację nowych interesów grupowych jednej ze stron konfliktu (przed konfliktem upośledzonej w dostępie do dóbr). Intensywność konfliktu oznacza stopień zaangażowania stron konfliktu i wydatkowaną energię, czyli wysiłek włożony w konflikt. Natomiast gwałtowność odnosi się do metod działania i przebiegu konfliktu. Im gwałtowniejszy konflikt, tym częściej zmiany mają charakter nagły.

Do zwolenników tej teorii należą: John Dewey, Charles Cooley, a twórcą nazwy i głównym popularyzatorem jest Herbert Blumer. Interakcjonizm symboliczny nawiązywał do amerykańskiego pragmatyzmu, a przede wszystkim twierdzenia George'a Herberta Meada, że człowiek może być przedmiotem (obiektem) swoich własnych działań.
Interakcja symboliczna (lub inaczej: interakcja interpretacyjna) jest społecznym działaniem, w którym co najmniej dwie osoby oddziałują na siebie w procesie komunikacji, zmieniając wzajemnie swoje działania. Partnerzy interakcji zwykle oczekują, że podjęta interakcja będzie przebiegać według określonego, znanego im wzoru. Dlatego interakcje muszą się opierać na definicji sytuacji. Jest to rozpoznanie ról pełnionych przez uczestników interakcji oraz warunków przebiegu interakcji między podmiotami odgrywającymi konkretne role. Wytworem interakcji jest sieć powiązań między uczestnikami interakcji. Jest ona na tyle trwała, na ile powtarzalne, regularne są owe interakcje. Według interakcjonistów świat społeczny pozbawiony jest sztywnych struktur. Jest strumieniem działań podmiotów i związanych z nimi rozstrzygnięć i rezultatów. Obserwowana regularność form społecznej organizacji jest konsekwencją negocjacji znaczeń między aktorami i odpowiedniego dostosowywania działań jednostek. Społeczeństwo jest procesem, w którym dochodzi do koordynacji działań jednostek przez interakcje symboliczne. Organizacja społeczna tworzy ramy, w których przebiegają interakcje.