Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Przykład 1

Wyznaczymy wymiary prostopadłościennego pudełka o podstawie kwadratu, jeżeli krawędź boczna jest o 4 cm dłuższa od krawędzi podstawy, a objętość prostopadłościanu jest równa 128 cm3.

Niech:
x – długość krawędzi podstawy (cm),
x+4 – długość wysokości prostopadłościanu (cm).

x·x·x+4=128

x2x+4=128,   x>0

x3+4x2-128=0

Aby zastosować metodę grupowania wyrazów, zapiszemy równanie w postaci równoważnej.

x3-4x2+8x2-128=0

x2x-4+8x2-16=0

x2x-4+8x-4x+4=0

x4x2+8x+4=0

x4x2+8x+32=0

x-4=0 lub x2+8x+32=0

 x=4Δ=64-4·32=64-128=-64<0

Brak rozwiązań.

Pudełko prostopadłościenne ma wymiary 4 cm×4 cm×8 cm.

Przykład 2

Mały prostopadłościenny karton na  mleko ma pojemność 0,48 l. Krawędzie podstawy różnią się o 3 cm, a wysokość kartonu jest o  7 cm dłuższa od krótszego boku podstawy. Obliczymy, jakie wymiary ma to  prostopadłościenne opakowanie.

Niech:
x – długość krótszej podstawy prostopadłościanu (cm),
x+3  – długość dłuższej podstawy prostopadłościanu (cm),
x+7 – wysokość prostopadłościanu (cm),
0,48 l – objętość prostopadłościanu.

Aby w równaniu były takie same jednostki zamienimy objętość bryły na cm3.

0,48 l=0,48 dm3=480 cm3

Zapiszemy i rozwiążemy równanie.

xx+3x+7=480

xx2+10x+21=480

x3+10x2+21x-480=0

Poszukamy dodatniego pierwiastka wielomianu Wx=x3+10x2+21x-480.

Mogą to być liczby, które są dzielnikami wyrazu wolnego -480. Jest wiele takich liczb. Zacznijmy od liczby 2.

W2=23+10·22+21·2-480=8+40+42-480=-390<0

W5=53+10·52+21·5-480=125+250+105-480=0

Liczba 5 jest pierwiastkiem wielomianu. Zatem korzystając z twierdzenia Bezoute’a wielomian ten jest podzielny przez dwumian x-5. W wyniku dzielenia otrzymujemy wielomian x2+15x+96.

Równanie możemy zapisać w postaci:

x-5x2+15x+96=0

x-5=0 lub x2+15x+96=0

x=5Δ=152-4·96=225-384=-159<0

Brak rozwiązań.

x+3=8

x+7=12

Prostopadłościenny karton o objętości 0,48 l ma wymiary 5 cm×8 cm×12 cm.

Przykład 3

Suma wszystkich  krawędzi akwarium w kształcie graniastosłupa prawidłowego czworokątnegograniastosłup prawidłowy czworokątnygraniastosłupa prawidłowego czworokątnego jest równa 32 dm. Obliczymy wymiary akwarium, jeśli jego  pojemność jest równa 16 l, a długości krawędzi wyrażaja się liczbami naturalnymi. 

Niech:
x, gdzie x>0 – długość krawędzi podstawy akwarium (dm),
h, gdzie h>0 – wysokość akwarium (dm),
16 l – objętość akwarium.

Graniastosłup prawidłowy czworokątny ma łącznie 8 krawędzi podstawy oraz 4  krawędzie boczne (wysokości). Zatem możemy zapisać równanie:

 8x+4h=32  |:4

2x+h=8

h=8-2x h>0

8-2x>0

x<4, czyli x0,4

V=Pp·h

x2·8-2x=16

8x2-2x3=16

-2x3+8x2-16=0

x3-4x2+8=0

Niech Wx=x3-4x2+8. Aby znaleźć dodatnie pierwiastki wielomianu zastosujemy twierdzenie o wymiernych pierwiastkach wielomianu o współczynnikach całkowitych.

p-1,1,-2,2,-4,4,-8,8

Ponieważ z treści zadania wynika, że pierwiastek musi być liczbą dodatnią, wiec sprawdzimy:

W1=13-4·12+8=1-4+8=50

W2=23422+8=816+8=0

Liczba 2 jest pierwiastkiem wielomianu Vx. Po podzieleniu wielomianu przez x-2 otrzymujemy równanie:

x-2x2-2x-4=0

x-2=0 lub x2-2x-4=0

x=2 lub Δ=4+16=20

x1=2-252=1-5Z

x2=2+252=1+5Z

h=8-2x

h=8-4

h=4

Krawędź podstawy akwarium ma 2 dm, a wysokość 4 dm.

Przykład 4

Wyznaczymy wymiary świecy w kształcie ostrosłupa prawidłowego czworokątnego o objętości 50 cm3 jeżeli wiadomo, że krawędź podstawy jest o 1 cm krótsza od wysokości świecy.

Niech:
x, gdzie x > 0 – krawędź podstawy ostrosłupa (cm),
x+1 – wysokość ostrosłupa (cm).

Korzystając ze wzoru na objętość ostrosłupa otrzymujemy:

13x2·x+1=50

x3+x2=150

x3+x2-150=0

x3-5x2+6x2-150=0

x2x-5+6x2-25=0

x2x-5+6x-5x+5=0

x-5x2+6x+30=0

x-5=0 lub x2+6x+30=0

x=5

Δ=36-4·30=-84<0 

Brak rozwiązań.

Podstawa świecy jest kwadratem o boku 5 cm, zaś jej wysokość jest równa 6 cm.

Przykład 5

Z kwadratowego arkusza kartonu o boku 8 cm wycięto w narożnikach jednakowe kwadraty o boku, którego długość  wyraża się liczbą całkowitą x cm, a następnie sklejono i otrzymano prostopadłościenne, otwarte pudełko o objętości 36 cm3. Obliczymy wymiary pudełka.

Niech:
x – bok wyciętego kwadratu (cm), gdzie x - liczba całkowita,
8-2x2·x – objętość pudełka.

Zatem:   

8-2x2·x=36

64-32x+4x2x=36

64x-32x2+4x3=36

4x3-32x2+64x-36=0

x3-8x2+16x-9=0

x3-x2-7x2+7x+9x-9=0

x2x-1-7xx-1+9x-1=0

x-1x2-7x+9=0

x=1 lub x2-7x+9=0

Δ=49-36=13

Pierwiastki będą liczbami niewymiernymi.

Pudełko ma wymiary  6 cm×6 cm×1 cm.

Słownik

graniastosłup prawidłowy czworokątny
graniastosłup prawidłowy czworokątny

graniastosłup prosty, którego podstawą jest kwadrat