Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑azure

Gruczoły wydzielnicze męskiego układu rozrodczego

Nasienie (spermasperma (nasienie)sperma) jest końcowym produktem układu rozrodczego u mężczyzn. Składa się z zawiesiny plemników i części płynnej. Część płynna powstaje z wydzieliny gruczołów dodatkowych: pęcherzyków nasiennych, gruczołu krokowego, gruczołów opuszkowo‑cewkowych (gruczołów Cowpera), a także samych jąder. Znajdują się w niej m.in. substancje odżywcze, węglowodany, enzymy, witaminy (np. witamina C) oraz produkty przemiany materii męskich komórek rozrodczych.

RCbMwyZ0welzC1
Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: gruczoły dodatkowe{color=#00008B}
    • Elementy należące do kategorii gruczoły dodatkowe
    • Nazwa kategorii: pęcherzyki nasienne{color=#0000FF}{value=38}
      • Elementy należące do kategorii pęcherzyki nasienne
      • Nazwa kategorii: 60% objętości nasienia{color=#bc75d1}
      • Nazwa kategorii: gęsta, żółtawa wydzielina o zasadowym pH{color=#4169E1}
        • Elementy należące do kategorii gęsta, żółtawa wydzielina o zasadowym pH
        • Nazwa kategorii: śluz{color=#87CEFA}
        • Nazwa kategorii: fruktoza{color=#87CEFA}
        • Nazwa kategorii: prostaglandyny{color=#87CEFA}
        • Nazwa kategorii: witamina C{color=#87CEFA}
        • Koniec elementów należących do kategorii gęsta, żółtawa wydzielina o zasadowym pH{color=#4169E1}
        Koniec elementów należących do kategorii pęcherzyki nasienne{color=#0000FF}{value=38}
    • Nazwa kategorii: gruczoł krokowy (prostata){color=#0000FF}{value=38}
      • Elementy należące do kategorii gruczoł krokowy (prostata)
      • Nazwa kategorii: 30% objętości nasienia{color=#bc75d1}
      • Nazwa kategorii: rzadka, mleczna wydzielina{color=#4169E1}
        • Elementy należące do kategorii rzadka, mleczna wydzielina
        • Nazwa kategorii: enzymy antykoagulacyjne{color=#87CEFA}
        • Nazwa kategorii: cytrynian{color=#87CEFA}
        • Koniec elementów należących do kategorii rzadka, mleczna wydzielina{color=#4169E1}
        Koniec elementów należących do kategorii gruczoł krokowy (prostata){color=#0000FF}{value=38}
    • Nazwa kategorii: gruczoł opuszkowo-cewkowy{color=#0000FF}{value=38}
      • Elementy należące do kategorii gruczoł opuszkowo-cewkowy
      • Nazwa kategorii: śladowe ilości nasienia{color=#bc75d1}
      • Nazwa kategorii: przezroczysty śluz{color=#4169E1}
        • Elementy należące do kategorii przezroczysty śluz
        • Nazwa kategorii: neutralizacja kwaśnego pH cewki moczowej{color=#87CEFA}
        • Koniec elementów należących do kategorii przezroczysty śluz{color=#4169E1}
        Koniec elementów należących do kategorii gruczoł opuszkowo-cewkowy{color=#0000FF}{value=38}
      Koniec elementów należących do kategorii gruczoły dodatkowe{color=#00008B}
Gruczoły dodatkowe męskiego układu rozrodczego i ich wydzieliny.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Pęcherzyki nasienne

Pęcherzyki nasienne to parzyste gruczoły przylegające do dna pęcherza moczowego u mężczyzn. Wydzielina pęcherzyków nasiennych stanowi ok. 60% objętości nasienia i zawiera fruktozę – główne źródło energii dla plemników, a także witaminę C, białka i inne substancje odżywcze. Ponadto w wydzielinie znajdują się prostaglandynyprostaglandynyprostaglandyny. Pęcherzyki nasienne uchodzą do końcowej części cewki moczowej.

Gruczoł krokowy

Gruczoł krokowy (stercz, prostata) jest pojedynczym tworem przylegającym od dołu do pęcherza moczowego. Wytwarza specjalną, białawą i mętną wydzielinę, stanowiącą do 30% zawartości nasienia. Wydzielina ta zawiera enzymy, które upłynniają nasienie i ułatwiają ruch plemników, a także cytrynian i inne substancje odżywcze. Wydzielina gruczołu krokowego uchodzi podczas ejakulacji bezpośrednio do początkowego odcinka cewki moczowej, dookoła której zlokalizowany jest gruczoł.

R1K2LmDQA1k21
Ilustracja interaktywna przedstawia położenie gruczołu krokowego. Od pęcherza moczowego w dół wychodzi cewka moczowa w postaci kanału. Po dwóch stronach cewki leży gruczoł krokowy. Przylega on w górnej części do ściany pęcherza moczowego. Kształt prostaty jest porównywany do kształtu kasztana jadalnego - wypukły z jednej strony, lekko wklęsły z drugiej. Obok jest obraz powiększonej prostaty. W gruczole są owalne elementy różnej wielkości.
Gruczoł krokowy (zwany też sterczem lub prostatą) ma istotne znaczenie dla zdrowia. Łagodny rozrost prostaty, powodujący problemy w oddawaniu moczu, to częsty problem u mężczyzn powyżej 45 roku życia.
Źródło: Akcmdu9, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
R18ReuqkIvYPz1
Niebieska wstążka to symbol stosowany w kampanii świadomości raka gruczołu krokowego. Jest on drugim najczęstszym (po nowotworze płuca) nowotworem złośliwym u mężczyzn w Polsce. Profilaktyka nowotworów prostaty jest niezwykle ważna, ponieważ pozwala na wykrycie złośliwych zmian tego gruczołu jeszcze w stadium bezobjawowym. Badanie gruczołu krokowego przeprowadza się per rectum. Polega ono na ocenie powierzchni, konsystencji oraz wielkości gruczołu krokowego przez odbyt pacjenta.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Gruczoły opuszkowo‑cewkowe

Do cewki moczowej w jej odcinku sterczowym wydzielany jest też śluz wytwarzany przez parzyste gruczoły opuszkowo‑cewkowe. Śluz ma zasadowy odczyn i neutralizuje kwaśne pH cewki moczowej oraz pochwy, a także nawilża ściany cewki. Śluz ma za zadanie przygotowanie cewki moczowej do przyjęcia nasienia, dlatego wydzielany jest on nieco wcześniej niż nasienie.

RKUxafok6mBtb1
Ilustracja przedstawia schemat budowy układu rozrodczego mężczyzny w przekroju bocznym. Pęcherz moczowy ma kulisty kształt. Na jego dnie rozpoczyna się przewód zwany cewką moczową, kończący się ujściem zewnętrznym na końcu żołędzi prącia. Kość łonowa człowieka ma trzon i 2 gałęzie: górną i dolną. Gałąź górna łączy się z kością biodrową, a gałąź dolna łączy się z kością kulszową. Prącie jest narządem kopulacyjnym, który umożliwia wprowadzenie nasienia do dróg rodnych kobiety; stanowi również końcowy odcinek dróg moczowych, służący do wyprowadzania moczu z pęcherza moczowego. Żołądź, czyli zwieńczenie prącia stanowi zgrubienie ciała gąbczastego. Napletek okrywa żołądź i fragment trzonu prącia. Moszna jest cienkim workiem skórnym umieszczonym poza tułowiem, w którym znajdują się jądra z najądrzami. Jądra to kuliste struktury, które produkują plemniki oraz testosteron. W najądrzach znajdujących się nad jądrami odbywa się dojrzewanie, a następnie magazynowanie zdolnych do zapłodnienia plemników. Nasieniowody to cienkie i długie przewody które wyprowadzają z dużą szybkością nasienie do cewki moczowej. Gruczoł opuszkowo-cewkowy wydziela śluz, którego zadaniem jest przygotowanie cewki moczowej do przyjęcia nasienia, natomiast gruczoł krokowy wytwarza białawą, mętną wydzielinę, która stanowi do 30 proc. zawartości nasienia i umożliwia ruch plemników. Również wydzielina pęcherzyków nasiennych wchodzi w skład nasienia. Nasieniowody w odcinku końcowym rozszerzają się, a następnie zwężają i wraz z przewodami gruczołów pęcherzykowych tworzą przewód wytryskowy, uchodzący do cewki moczowej. Odbytnica to końcowa część jelita grubego. Stanowi końcowy odcinek układu pokarmowego.
Budowa męskiego układu rozrodczego – przekrój boczny.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R10J8MQFmEn4L1
Ilustracja interaktywna przedstawia budowę męskiego układu rozrodczego – przekrój przedni. Wyróżnia się pęcherz moczowy leżący w górnej części układu. Poniżej wokół cewki moczowej jest gruczoł krokowy. Pod prostatą jest gruczoł opuszkowo-cewkowy. W prąciu na niebiesko zaznaczono kropkami ciała jamiste. Od pęcherza moczowego do jądra prowadzi nasieniowód. Do jądra przylega najądrze. Jest zbudowane z poskręcanego przewodu najądrza. Jądra znajdują się w mosznie. W okolicy dna pęcherza moczowego znajdują się pęcherzyki nasienne.
Budowa męskiego układu rozrodczego – przekrój przedni.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

ejakulacja
ejakulacja

wytrysk nasienia zachodzący podczas stosunku

prostaglandyny
prostaglandyny

hormony, które powodują skurcz mięśni gładkich i mogą przyspieszać transport plemników w drogach rozrodczych męskich i żeńskich

sperma (nasienie)
sperma (nasienie)

płynna wydzielina, zawierająca produkty jąder, pęcherzyków nasiennych, najądrzy, gruczołów opuszkowo‑cewkowych oraz gruczołu krokowego