HydratyhydratyHydraty są to sole uwodnione, które występują także pod nazwą wodziany. Wzór hydratu składa się z wzoru soli bezwodnej oraz wzoru cząsteczki wody, przed którym umieszczony jest współczynnik, informujący nas o liczbie cząsteczek wody. Pomiędzy nimi występuje kropka – „·”, która świadczy o tym, że do soli przyłączone są cząsteczki wody. Ogólny wzór sumaryczny hydratu ma postać:

gdzie x to liczba cząsteczek wody, która występuje w danym hydracie. W tworzeniu nazw hydratów uwzględnia się ilość cząsteczek wody znajdujących się we wzorze.

Nazwy systematyczne hydratu tworzy się poprzez dodanie po myślniku do nazwy soli bezwodnej słowa „woda”, a następnie w nawiasie zapisuje się stosunek liczby cząsteczek soli bezwodnej do liczby cząsteczek wody obecnych w hydracie. Poniżej w tabeli znajdują się przykładowe wzory sumaryczne oraz nazwy systematyczne wybranych hydratów. Przedstawiony jest także sposób odczytu nazwy systematycznej hydratu.

Tabela 1. Nazwy systematyczne wybranych hydratów

1 Źródło: Bielański A., Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010.

Nazwy zwyczajowe hydratu tworzy się poprzez podanie liczby cząsteczek wody krystalicznej, a następnie nazwy soli bezwodnej. W celu podania ilości cząsteczek wody, znajdującej się w hydracie, stosuje się przedrostki. Można korzystać z przedrostków utworzonych na dwa sposoby. W tabeli nr 2 zebrano pierwsze dwadzieścia przedrostków.

Tabela 2. Przedrostki określające liczbę cząsteczek wody w hydracie

2 Źródło: Szechner B., Nomenklatura Związków Organicznych Rekomendacje IUPAC i Nazwy Preferowane, Łódź 2013.

Nazwy zwyczajowe hydratu można tworzyć w dwojaki sposób. Poniżej znajdują się przykładowe wzory sumaryczne oraz nazwy zwyczajowe wybranych hydratów.

Tabela 3. Nazwy zwyczajowe wybranych hydratów

1 Źródło: Bielański A., Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010.

Oprócz nazw systematycznych oraz zwyczajowych, hydrat może posiadać także nazwę mineralogiczną. Dzieje się tak, gdy dany hydrat występuje w postaci minerału. Do tych hydratów zaliczamy na przykład niebieski ${\mathrm{CuSO}}_4·5 {\mathrm{H}}_2\mathrm{O}$, którego nazwa mineralogiczna to chalkantyt.

RjTOCiz1MdGYZ

Na zdjęciu jest niebieski kryształ o nieregularnej budowie. To chalkantyt.

Bardzo rzadkim minerałem jest kizeryt, czyli uwodniony siarczan(VI) magnezu ${\mathrm{MgSO}}_4·{\mathrm{H}}_2\mathrm{O}$. Hydrat siarczanu(VI) magnezu posiada siedem cząsteczek wody ${\mathrm{MgSO}}_4·7 {\mathrm{H}}_2\mathrm{O}$ i nazywany jest epsomitem. Innym minerałem należącym do siarczanów jest melanteryt. To siedmiowodny siarczan(VI) żelaza(II) ${\mathrm{FeSO}}_4·7 {\mathrm{H}}_2\mathrm{O}$. Większą liczbę cząsteczek wody zawiera alunogen – ${\mathrm{Al}}_2{\left({\mathrm{SO}}_4\right)}_3·17 {\mathrm{H}}_2\mathrm{O}$. Najbardziej znanym minerałem siarczanowym jest gips – dwuwodny siarczan(VI) wapnia ${\mathrm{CaSO}}_4·2 {\mathrm{H}}_2\mathrm{O}$.

Słownik

Bibliografia

Bielański A., Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010.

Jelińska‑Kazimierczuk M., Megiel E., Teraz matura. Chemia. Vademecum, Warszawa 2018.

Litwin M., Styska‑Wlazło Sz., Szymońska J., To jest chemia 1. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Zakres rozszerzony, Warszawa 2012.