Literatura popularna — definicja, funkcjeŹródło:Literatura popularna — definicja, funkcje

Najczęściej powtarzające się określenia literatury popularnej to: niska, brukowa, trywialna, wagonowa. Wszystkie mają charakter negatywny, obniżający wartość utworów tego rodzaju. Pomimo tej powszechnej oceny społeczeństwo chętnie sięga po literaturę popularną. Warto zatem zadać pytanie o powody takiego zapotrzebowania.

Podobnie jak inne elementy kultury masowej (np. seriale, filmy), literatura popularna ma za zadanie przede wszystkim dostarczyć czytelnikowi rozrywki oraz wzbudzić emocje. Pełni więc głównie funkcję zabawową (rozrywkową). Treść związana z tematyką tabutabutabu (np. erotyka) lub ze zjawiskami niedostępnymi czytelnikowi (np. egzotyczne miejsca, magia) idzie w parze z atrakcyjnym jej przekazaniem, niekoniecznie zakładającym literackie wyrafinowanie utworu. Dlatego literatura popularna nie pełni funkcji wysokoartystycznej.

Literatura popularna traktowana jest jako towar, który powinien sprzedać się jak najlepiej. Twórca nie uczestniczy zbyt często w życiu literackim, a wątki autobiograficzne są albo nieobecne albo ograniczone. Przykładem ilustrującym to zjawisko jest niezwykła popularność romansów publikowanych przez kanadyjskie wydawnictwo Harlequin. Czytelnicy na całym świecie przywiązani są do serii książek charakteryzujących się dużą przyswajalnością tekstu i idealizowaną fabułą. Nazwiska autorów nie są jednak dla odbiorców motywacją sięgania po popularne harlequinyharlequinharlequiny. Najważniejszym czynnikiem jest możliwość doświadczenia rozrywki i odprężenia podczas lektury, dzięki przystępnie przedstawionej historii z happy endem.

Klasyfikacja literatury popularnej

Dzieła literackie dzieli się na:

• literaturę pierwszego obiegu — literaturę o wysokiej wartości artystycznej;

• literaturę drugiego obiegu — literaturę folklorystyczną;

• literaturę trzeciego obiegu — literaturę popularną.

Jak można zauważyć, literatura popularna należy do tzw. trzeciego obiegu. Dzieła te jednak są na tyle związane z literaturą folklorystyczną oraz wysokoartystyczną, że nie zawsze można jednoznacznie określić granice między poszczególnymi grupami.

Już od starożytności tworzono dzieła, które zawierały elementy mające dostarczać rozrywki i emocji. Z czasem zaczęły powstawać coraz to nowsze gatunki, częściowo kształtujące się na podstawie istniejących już wcześniej.

Cechy literatury popularnej

• Narracja trzecioosobowa, wszechwiedząca.

• Ograniczenie opisów na rzecz dialogów.

• Uproszczenie schematu fabuły.

• Stosowanie prostych form gramatycznych (np. zdań pojedynczych).

• Charakter seryjny — publikacje w postaci wielotomowych serii.

• Utarty wzorzec bohatera: „przeciętny, ale dobry” lub „walczący ze złem i niesprawiedliwością”.

• Opozycja określająca relacje między głównym bohaterem a otoczeniem, taka jak: dobro – zło (np. popularne książki detektywistyczne), magia – codzienność (np. seria o Harrym Potterze) oraz zacieśnienie tej opozycji np. poprzez historię zakazanej miłości (popularna seria dla młodzieży Zmierzch Stephenie Meyer).

R17R9niQjDUlM

Zdjęcie przedstawia kilka leżących obok siebie powieści pisarki J.K. Rowling z cyklu o Harrym Potterze i powieści pisarza C.S. Lewisa z cyklu Opowieści z Narnii.

Słownik