Przeczytaj
Pieśń sprzeciwu, wolności i nadziei
PieśńPieśń Legionów Polskich we Włoszech już od ponad 200 lat wspiera, podnosi na duchu i jednoczy Polaków. Została napisana między 16 a 19 lipca 1797 r. przez poetę Józefa Rufina Wybickiego w miejscowości Reggio nell’Emilia (ówcześnie teren ten należał do Republiki Cisalpińskiej). W tamtym dramatycznym dla naszej ojczyzny czasie, w odpowiedzi na majową odezwę gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, do Włoch przybyło wielu żołnierzy, którzy dzięki służbie u boku samego Napoleona, chcieli przywrócić swój kraj na mapę Europy. Szacuje się, że do Legionów wstąpiło wówczas ok. 7 tysięcy osób. Według większości wiarygodnych źródeł historyczny Pieśń Legionów Polskich po raz pierwszy odśpiewano publicznie w Reggio, 20 lipca 1797 r. Początkowo była ona piosenką wojskową, przeznaczoną do intonowania na froncie, ku pokrzepieniu serc. Jednak bardzo szybko, jesienią 1797 r., jej proste i dobitne słowa, dostosowane do melodii wiekowego, podlaskiego mazurka, dotarły do znajdującej się pod zaborami – Polski. Pieśń, nazwana na cześć wybitnego generała – Mazurkiem Dąbrowskiego, błyskawicznie rozprzestrzeniła się wśród ciemiężonego społeczeństwa, niosąc powiew wolności oraz nadzieję na zmiany polityczne.
Utwór wybitny
O tradycji „Mazurka Dąbrowskiego”Mazurek Dąbrowskiego - pieśń to, zaiste - niezwykła. Genialna i ponadczasowa. Polakom wciąż żywa i bliska. Kolejnym pokoleniom, już przez lat równo dwieście. HymnHymn Polaków zawierający tak potężny ładunek emocjonalny i patriotyczny. Nie bójmy się powiedzieć - nie ma takiego drugiego hymnu w Europie, a nawet na świecie. W czym tkwi siła tej pieśni? W słowach prostych, a trafnych, jasnych i mocnych. Najprostszych i najmocniejszych w strofie pierwszej: „Jeszcze Polska nie zginęła, Kiedy my żyjemy”. (…) Słowa te uświadamiają, że losy Ojczyzny zależą od życia narodu, jego istnienia. Polska nie zginęła, choć na mapach Europy zatarto jej granice, zniesiono suwerenność państwową, a pod naciskiem zaborców zniknęły podstawy ekonomicznego bytu. Ale skoro żyją Polacy, Polska nie zginęła. To prawda najważniejsza w dziejach naszego narodu. Tak było przed dwustu laty, gdy słowa te śpiewali legioniści generała Dąbrowskiego i tak było przez lat dwieście dziejów Polski znaczonych niepodległościowymi zrywami. Czas słowom tym i pieśni przydawał wartości. Łączył dawne z nowym, przyszłość z przeszłością, przypominając, że dziś wyrasta z walki, z pracy, z życia wielu pokoleń Polaków.
Źródło: Tadeusz Swat, O tradycji „Mazurka Dąbrowskiego”, „Niepodległość i Pamięć” 1998, nr 10, s. 57.
Pierwsze publikacje Pieśni
Już dwa lata po powstaniu, w 1799 r. Pieśń Legionów Polskich została opublikowana na łamach wydawanej we Włoszech „Legionowej dekady”. Siedem lat później, w 1806 r. Mazurek Dąbrowskiego ukazał się drukiem w Polsce. Fakt ten przyczynił się do jeszcze większego wzrostu jego popularności. Z niewinnej piosenki frontowej, mającej pomóc żołnierzom przetrwać wojenne niedogodności, stał się narzędziem mobilizacji zbrojnej całego narodu. Dlatego na przestrzeni dekad, doczekał się wielu wierszowanych odzewów oraz setek parafraz.
Nieoficjalny hymn
O tradycji „Mazurka Dąbrowskiego”Z chwilą wybuchu wojny polsko‑rosyjskiej 1830‑1831 r. Mazurek Dąbrowskiego stał się powszechnie uznanym hymnem narodu. Nie było to oczywiście uznanie urzędowe, formalne, ale spontaniczne, zbiorowe i w zasadzie bezdyskusyjne. Śpiewano legionową pieśń Wybickiego już w czasie pierwszej bitwy pod Stoczkiem 14 lutego 1831 r., w kolejnych bojach wojny polsko‑rosyjskiej, w publicznych manifestacjach i w domach prywatnych. Pierwszy wers pieśni „Jeszcze Polska nie zginęła” słyszało się równie często, jak powstańcze zawołanie „do broni!” Do melodii Mazurka Dąbrowskiego powstało w okresie wojny 1830‑1831 r. przynajmniej 28 odmian.
Źródło: Tadeusz Swat, O tradycji „Mazurka Dąbrowskiego”, „Niepodległość i Pamięć” 1998, nr 10, s. 61.
Autorem słów Pieśni Legionów Polskich we Włoszech jest Józef Wybicki (1747‒1822) – działacz polityczny, publicysta, a także poeta i dramatopisarz. Pracował na rzecz Komisji Edukacji Narodowej. Był jednym z autorów projektu praw wchodzących w skład kodeksu cywilnego. Walczył w powstaniu kościuszkowskim, a po jego upadku wyemigrował do Paryża i włączył się w ruch, którego celem było stworzenie polskiej armii na obczyźnie. Blisko współpracował z generałem Henrykiem Dąbrowskim.
Słownik
(gr. hýmnos – pieśń pochwalna) – gatunek poetycki; uroczysta i podniosła pieśń pochwalna często o charakterze apostroficznym
utwór liryczny odznaczający się zwykle dźwięcznością, melodyjnością, układem stroficznym. Nazwa świadczy o tradycyjnym związku poezji z muzyką