Struktura towarowa i geograficzne kierunki handlu

Wartość towarów będących przedmiotem wymiany pozwala określić wielkość obrotów handlu międzynarodowego. Towary dominujące w handlu międzynarodowym pod względem wartości to wyroby przemysłu maszynowego i elektromaszynowego: maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny oraz elektrotechniczny i transportowy. Wiele z tych wyrobów to produkty przemysłu high‑tech. Ich udział w handlu stale rośnie, zarówno w imporcie, jak i w eksporcie. Ważny jest też udział produktów przemysłu chemicznego, spada natomiast udział towarów rolno‑spożywczych. Określanie wielkości obrotów handlowych za pomocą objętości czy ciężaru jest możliwe tylko dla towarów masowych.

Towary dominujące w obrotach handlu międzynarodowego pod względem masy to:

• surowce mineralne (ropa naftowa, rudy żelaza, rudy miedzi, węgiel kamienny),

• zboża (zwłaszcza pszenica),

• płody rolne przeznaczone dla celów przemysłowych (bawełna, tytoń),

• owoce (pomarańcze, cytryny, mandarynki, banany),

• używki (kawa, herbata).

RpMDxoZIZ47uL

Na ilustracji znajduje się diagram kołowy. Przedstawia on strukturę towarową handlu międzynarodowego – udział poszczególnych grup towarów w łącznej wartości obrotów handlu międzynarodowego. Możemy zauważyć, że 69,5 procenta to produkty przemysłu przetwórczego, 9,5 procent to produkty rolno-spożywcze, a 21 procent to paliwa i surowce mineralne.

Kierunki handlu zależą od rozmieszczenia surowców i upraw oraz od poziomu rozwoju gospodarczego. Głównymi eksporterami i importerami, osiągającymi największe wartości importuimportimportu i eksportueksporteksportu, są kraje najbogatsze: Stany Zjednoczone, Kanada, kraje Europy Zachodniej oraz Japonia. Na uwagę zasługuje wysoka i stale rosnąca pozycja Chin w wymianie handlowej. Na czołowych miejscach brakuje natomiast państw z obszarów Afryki i Ameryki Łacińskiej. Kraje rozwijające się nie mają dużego udziału w handlu międzynarodowym z uwagi na skromne możliwości nabywcze. Ogromny udział Ameryki Północnej, krajów UE, Chin i Japonii wynika przede wszystkim z dużego potencjału produkcyjnego, chłonnych rynków zbytu oraz sprzedaży drogich produktów przemysłu high‑tech.

RhuJkO1QPvVjq

Mapa świata przedstawia eksport w dolarach. Ponad 741,01 dolarów eksportu wystąpiło w Chinach, Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Wielkiej Brytanii. Wartości od 476,04 do 741,01 wystąpiły w Kanadzie, Irlandii, Francji, Holandii, we Włoszech. Wartości od 287,76 do 476,04 wystąpiły w Polsce, Hiszpanii, Rosji, Indiach, Australii, Meksyku. W pozostałych krajach, czyli między innymi w Ameryce Południowej, Afryce, Azji południowo wschodniej, wschodniej Europie wystąpiły wartości do 287,76 dolarów.

RqXd4pDL6QL3P

Mapa świata przedstawia import w dolarach. Ponad 786,3 dolarów eksportu wystąpiło w Chinach, Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Francji. Wartości od 541,02 do 786,3 wystąpiły w Wielkiej Brytanii, Holandii, we Włoszech. Wartości od 305,01 do 541,02 wystąpiły w Hiszpanii, Rosji, Indiach, Kanadzie, Meksyku. W pozostałych krajach, czyli między innymi w Ameryce Południowej, Afryce, Azji południowo wschodniej, wschodniej Europie, Australii wystąpiły wartości do 305,01 dolarów.

Kraje o niskim poziomie rozwoju społeczno‑gospodarczego oraz kraje rozwijające się posiadają niewielki udział handlu międzynarodowego w krajowym PKB. Decyduje o tym to, iż państwa te zajmują się sprzedażą surowców mineralnych oraz płodów rolnych, ponadto państwa te muszą importować wiele dóbr potrzebnych do zaspokajania bieżących potrzeb. Wzrastające zyski osiągane są przez zwiększenie produkcji dóbr.

Struktura handlowa wybranych państw

• Somalia i Etiopia – państwa Afryki Subsaharyjskiej eksportują głównie żywe owce i kozy oraz skóry z nich, ryby, kawę, banany, rośliny strączkowe i oleiste, produkty mięsne oraz owoce morza. Import tych państw obejmuje głównie maszyny rolnicze, produkty petrochemiczne i chemikalia dla rolnictwa i przemysłu, oprzyrządowanie przemysłowe, pojazdy, sprzęt lotniczy, sprzęt irygacyjny oraz artykuły spożywcze.

• Algieria i Arabia Saudyjska – głównie eksport paliw oraz smarów. Państwa te importują sprzęt transportowy, produkty przetwórstwa przemysłowego, maszyny i towary rolno‑spożywcze.

• Chiny i Indie – państwa te zajmują się eksportem maszyn, sprzętu i urządzeń transportowych, produktów przetwórstwa przemysłowego oraz w przypadku Indii eksportem paliw. Import obejmuje głównie paliwa mineralne, smary i materiały pochodne, produkty przetwórstwa przemysłowego, surowce z wyjątkiem paliw oraz chemikalia i produkty pokrewne.

• Francja i Niemcy – eksport maszyn, urządzeń i sprzętu transportowego, produktów przetwórstwa przemysłowego i innych, chemikaliów i produktów pokrewnych oraz towarów rolno‑spożywczych. Import w tych krajach obejmuje maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy, produkty przetwórstwa przemysłowego i inne, chemikalia i produkty pokrewne.

• Polska i Czechy – eksport maszyn, urządzeń i sprzętu transportowego, produktów przetwórstwa przemysłowego i chemikaliów. Import obejmuje maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy, produkty przetwórstwa przemysłowego, chemikalia i tworzywa sztuczne.

Znaczenie handlu międzynarodowego w gospodarce światowej

Handel międzynarodowy:

• przynosi korzyści ekonomiczne (tworzy dochód narodowy),

• zapewnia dostawy surowców i towarów, które nie są wytwarzane w danym kraju,

• zapewnia zbyt surowcom i towarom będącym w nadmiarze,

• prowadzi do specjalizacji produkcji w wybranych regionach świata,

• umożliwia współpracę państw,

• wpływa na poszerzenie asortymentu i ilości towarów na rynkach światowych,

• tworzy nowe miejsca pracy,

• zapewnia powstawanie nowych inwestycji,

• umożliwia podnoszenie poziomu życia,

• pozwala na korzystanie z osiągnięć technologicznych innych państw,

• wpływa na podnoszenie poziomu społeczno‑gospodarczego państw,

• przynosi wzrost konkurencji wymuszający wyższą jakość wyrobów.

R1HC054WGq3YF

Na ilustracji znajduje się schemat przedstawiający korzyści oraz wady wynikające z handlu zagranicznego. Po lewej stronie w słupku wypisane są korzyści. Są to: zwiększenie wpływów do budżetu państw, pobudzenie rozwoju zaplecza technologicznego, rozwój instytucji i przedsiębiorstw, wymiana wzorców kulturowych, tworzenie różnorodnych miejsc pracy, zwiększenie asortymentu oraz wprowadzenie konkurencji. Po prawej stronie wymienione są problemy wynikające z handlu zagranicznego. Należy tu: duża konkurencja na rynku, której często nie są w stanie sprostać małe, rodzime przedsiębiorstwa, napływ towarów o niższej jakości – niższa cena zachęca importerów do sprowadzania produktów zagranicznych oraz napięcia społeczne wywołane powyższymi zjawiskami.

Słownik