Przeczytaj
Podczas erupcji wulkanicznej wydobywają się: lawa, gazy i para oraz materiał piroklastyczny, przez które to składniki przedziera się magmamagma.
Lawa
Zawiera stopione tlenki krzemu, metali, krzemiany i gazy. Może tworzyć dwa rodzaje form: kopuły oraz potoki. Lawa kwaśna ma dużą lepkość, jest gęsta. Posiada dużą krzepliwość i nie rozlewa się na duże obszary. Lawa zasadowa zaś ma niską krzepliwość, jest dużo rzadsza. Rozlewa się daleko od miejsca erupcji. Strumienie lawy zasadowej poruszają się szybko i pokrywają duże powierzchnie.
Lawa osiąga temperaturę ok. 1100°C. Jeżeli zawiera dużo gazów, wówczas ma szorstką powierzchnię, a jej potoki mają znaczną porowatość. Podczas krzepnięcia kruszy się i tworzy bloki o średnicy ok. 1 metra. Taką lawę nazywamy blokową. Gdy lawa ma w sobie mało gazów, tworzy sznurowe formy o gładkiej i lśniącej powierzchni. Nazywamy ją trzewiową.
Podczas wybuchu ilość wydostającej się lawy jest zróżnicowana, np. podczas wybuchu wulkanu Laki na Islandii w 1783 r. wydostało się ok. 12,5 km³ lawy, zaś podczas erupcji wulkanu Tambora - 50 kmIndeks górny 33.
Gazy wulkaniczne
W trakcie erupcji z wulkanu wydobywają się duże ilości gazów wulkanicznych. Są to głównie: HIndeks dolny 22O, COIndeks dolny 2,2,CO, FIndeks dolny 22, ClIndeks dolny 22, SIndeks dolny 22, HIndeks dolny 22 i NIndeks dolny 22. Podczas niektórych erupcji stwierdza się występowanie w gazach m.in. argonu, dwutlenku siarki, siarkowodoru, chlorowodoru, fluorowodoru czy amoniaku. Niekiedy gazy są głównym produktem erupcji wulkanicznej. Wulkany produkujące wyłącznie gazy i pyły nazywamy wulkanami gazowymi.
Gazy wulkaniczne zawierają wiele składników niszczących ozon w atmosferze ziemskiej oraz wywołujących efekt cieplarnianyefekt cieplarniany.
Utwory piroklastyczne
Utwory piroklastyczne powstają wskutek rozpylenia wyrzuconej w powietrze lawy. Mogą być też skałami wyrwanymi przez wędrującą ku górze magmę. Wśród utworów piroklastycznych wyróżniamy:
bomby wulkaniczne - to bryły lawy zastygłe w powietrzu po wyrzuceniu z wulkanu. Najczęściej mają kształt wrzeciona. Ich rozmiary mogą przekraczać 1 mIndeks górny 33;
lapille - fragmenty zastygłej lawy o wielkości orzecha lub grochu. Niekiedy są kryształami powstałymi w stygnącej magmie;
scoria - fragmenty gąbczastej lawy bazaltowej, mają wielkość orzecha. Zostały wyrzucone przez wulkan i uległy krzepnięciu w powietrzu;
piaski, popioły i pyły wulkaniczne - niewielkie odłamki materiału piroklastycznego. Powstają z rozpylenia lawy lub z rozpylonego siłą wybuchu stożka lub komina wulkanicznego. Popioły wulkaniczne osadzone na lądzie nazywamy tufami. Unosząc się w atmosferze przez dłuższy czas po erupcji, zmniejszają ilość promieniowania docierającego do Ziemi.
pumeks - tworzy się z wyrzuconej w powietrze lawy pełnej gazów. Fragmenty zastygłej lawy są przepełnione pęcherzykami. Cechą charakterystyczną pumeksu jest to, że ma ciężar objętościowy mniejszy od wody.
Gorące chmury
Podczas erupcji sporadycznie powstają chmury, które są mieszaniną pyłów i gazów. Spływają one po stoku wulkanu z dużą szybkością, miotając kawałkami pumeksu o temperaturze przekraczającej 800°C. Stanowią duże zagrożenie dla ludności mieszkającej w pobliżu wulkanu.
Lahary
Laharami nazywamy spływy popiołu. Jest to mieszanina utworów piroklastycznych i wody. Posiadają dużą szybkość przemieszania się, niszcząc wszystko na swojej drodze.
Słownik
zjawisko stopniowego podnoszenia się temperatury na naszej planecie; wzrost nasilenia efektu cieplarnianego jest główną przyczyną obserwowanego na Ziemi globalnego ocieplenia
naturalny, gorący i ruchliwy stop tworzący się lokalnie i okresowo wskutek częściowego wytapiania skał w górnym płaszczu Ziemi lub w skorupie ziemskiej