Przeczytaj
Co to jest plik?
Plik zapisany w pamięci komputera to uporządkowany zbiór informacji, w formacie odpowiednim dla programu odczytującego dane, z określonym zbiorem atrybutów.
Do podstawowych atrybutów plików zaliczamy (na przykładzie systemu Windows):
tylko do odczytu (
R) – pozwala odczytywać dane z pliku, jednocześnie chroni go przed usunięciem w całości lub części, a także nie pozwala przenosić pliku w inne miejsce;ukryty (
H) – powoduje, że plik w systemie staje się niewidoczny dla użytkownika (Uwaga! Może on stać się widoczny po włączeniu określonego sposobu wyświetlania plików w systemie);systemowy (
S) – przeznaczony dla plików systemowych i zarezerwowanych dla systemu;archiwalny (
A) – określający, czy plik został zmodyfikowany po wykonaniu ostatniej kopii zapasowej. Jest to atrybut, który nadawany jest dla plików zaraz po ich utworzeniu lub zmodyfikowaniu;katalog (
D) – oznaczający, że plik jest katalogiem na dane.
Odczyt atrybutów plików możliwy jest przez wiersz polecenia (program CMD) w systemie Windows.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RJmpWbMTTUvaJ
Film przedstawia odczyt atrybutów pliku informacje w konsoli systemu windows.
Operacje na plikach
Jednym z zadań, jakie realizuje system operacyjny każdego urządzenia, jest określenie, jakie działania i operacje można wykonywać na plikach. Operacja na plikach to działania mające na celu ich utworzenie, zmodyfikowanie lub usunięcie.
Do podstawowych operacji zaliczamy:
utworzenie pliku,
zapisanie informacji do pliku,
zamknięcie pliku,
otwarcie pliku,
odczytanie informacji z pliku,
kopiowanie pliku,
usunięcie pliku,
przeniesienie pliku,
utworzenie katalogu,
usunięcie katalogu,
przeniesienie katalogu.
System plików
System plików to obok jądra i powłoki systemowej jeden z trzech najważniejszych elementów każdego systemu operacyjnego. Określa metody zapisu i przechowywania plików, definiuje sposoby zarządzania plikami oraz podstawowe operacje wykonywane na plikach, a także determinuje sposób, w jaki użytkownik komputera może z nich korzystać.
System plików, a inaczej: sposób ich zapisu i organizacji, stosowany jest wszędzie tam, gdzie zapisujemy jakieś dane: na dysku twardym, na pendrivie, na płycie DVD itp. Każdy producent systemu operacyjnego tworzy własne systemy plików i implementuje je w swoich produktach.
W przypadku najpopularniejszych systemów operacyjnych wyróżniamy następujące systemy plików:
FAT32 i NTFS – system Windows, w tym również systemy Windows 7 i Windows 10,
EXT2/EXT3/EXT4 – systemy oparte na jądrze Linux, m.in. Ubuntu,
BtrFS – systemy oparte na jądrze Linux, m.in. Ubuntu,
HFS+/APFS – systemy MacOS oraz oprogramowanie urządzeń takich jak IPhone i IPad.
Zazwyczaj konwersja z jednego systemu pików do drugiego wiąże się z utratą danych zapisanych na nośniku. Wyjątkiem od tej sytuacji jest konwersja z systemu FAT32 na system NTFS w systemach operacyjnych z rodziny Windows. Jeśli np. nasz pendrive sformatowany jest w systemie plików FAT32, to nie zapiszemy na nim plików większych niż 4 GB. Co jeśli takie pliki posiadamy i chcemy przechowywać je na naszym pendrivie? Możemy łatwo przekonwertować system plików na NTFS, bez utraty danych.
Konwersja systemu plików z FAT32 na NTFS zaprezentowana została na wideo.
Uwaga! Zanim dokonamy konwersji, sprawdźmy, jaką literę w systemie Windows ma nasz pendrive. Na wideo przedstawiono konwersję systemu na przykładzie pendrive'a, który w systemie widoczny jest pod literą G!
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1AaFhKWyVX8Z
Film przedstawia sprawdzenie zawartości plików na urządzeniu przenośnym oraz zmianę systemu plików na ntfs.
Rozszerzenia plików
Istnieje wiele programów komputerowych, które swoje działanie opierają na plikach. Każdy producent aplikacji tworzy format plikówformat plików, który możliwy jest do odczytania przez jego kod programu lub implementuje w programie możliwość odczytania otwartych formatów plików, np. .txt.
Format pliku określony jest przez jego rozszerzenie (zazwyczaj trzy lub czteroliterowe, np. .png czy .jpeg). Niektóre formaty plików są otwarte, to znaczy, że istnieje wiele programów potrafiących odczytać plik zapisany w takim formacie (np. .txt czy .pdf). Istnieją również formaty zamknięte, a pliki zapisane w nich mogą odczytywać tylko określone aplikacje (np. format .psd dla aplikacji Adobe Photoshop). Poniżej znajduje się lista najpopularniejszych formatów wraz z rozszerzeniami stosowanych obecnie w komputerach niezależnie od systemu operacyjnego:
.txt – dokument tekstowy, odczytywany przez wiele aplikacji, np. Notatnik,
.doc - dokument Microsoft Word,
.docx - dokument Microsoft Word od wersji 2007,
.odt - dokument tekstowy OpenDocument, stosowany w pakiecie Open Office,
.csv – tekst rozdzielony przecinkami, stosowany jako zbiór danych arkusza kalkulacyjnego,
.xls – skoroszyt Microsoft Excel (97‑2003),
.xlsx – skoroszyt Microsoft Excel (od 2007),
.ods – skoroszyt OpenOffice.org,
.ppt – prezentacja Microsoft PowerPoint (97‑2003),
.pptx – prezentacja Microsoft PowerPoint (od 2007),
.odp – prezentacja Open Office,
.wav – plik dźwiękowy systemu Windows zawierający nieskompresowany dźwięk,
.mp3 – ogólny format plików dźwiękowych skompresowany według standardu MPEG‑1,
.jpeg (.jpg) – format plików graficznych wykorzystujący stratną kompresję,
.png - format plików graficznych wykorzystujący kompresję bezstratną,
.bmp – format plików graficznych bez kompresji.
Słownik
sposób zapisu danych w pliku