Przeczytaj
Ćwiczenia
W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;, udowodnij w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;, uzasadnij zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;, wykaż należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.
wyjaśnij
twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‑skutkowego, opisanie od początku do końca, o co chodzi i dlaczego;
scharakteryzuj
należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego procesu czy zjawiska, wymieniając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje) lub inne istotne elementy;
porównaj
twoim zadaniem jest zestawienie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp. pod kątem występujących między nimi podobieństw oraz różnic;
rozstrzygnij
w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” - oczywiście wraz z uzasadnieniem, ale bez formułowania własnych ocen;
rozważ
należy tu sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za” i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania;
oceń
to polecenie pozwala ci przedstawić własną, subiektywną opinię na temat opisywanych zjawisk i procesów;
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;
udowodnij
w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;
uzasadnij
zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;
wykaż
należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.
Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł. Pamiętajcie również o tym, by wczytywać się w polecenia – czasem wiedza własna nie jest potrzebna, czasem tekst to tylko inspiracja, a innym razem należy połączyć wiedzę z interpretacją tekstu.
Konstytucja RP. Rozdział IV – Sejm i Senat. Procedura legislacyjna
Skrócenie kadencjikadencji sejmu może nastąpić:
w drodze uchwały o samorozwiązaniu przyjętej większością 2/3 głosów ustawowej liczby posłów;
na mocy postanowienia Prezydenta RP po zasięgnięciu opinii marszałka sejmu i marszałka senatu (wyjątek stanowi art. 155 ust. 2 Konstytucji RP):
gdy sejm nie uchwalił budżetu państwa w konstytucyjnym terminie (decyzja fakultatywna);
gdy sejm nie uchwalił wotum zaufania wobec Rady Ministrów w konstytucyjnym terminie lub gdy Rada Ministrów nie została powołana w konstytucyjnym terminie (decyzja obligatoryjna).
Kadencję liczy się od dnia pierwszego posiedzenia sejmu i do dnia poprzedzającego zebranie się sejmu kolejnej kadencji; w ten sposób Konstytucja RP zniosła tzw. okres bezsejmowy.
Status posłów i senatorów
Konstytucja wprowadza zasadę niepołączalności mandatu poselskiego z mandatem senatorskim, urzędem Prezydenta RP, funkcją Prezesa NBP, Prezesa NIK, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka i ich zastępców, członka Rady Polityki Pieniężnej, członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, ambasadora oraz z zatrudnieniem w Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu i Kancelarii Prezydenta RP (zakaz ten nie dotyczy członków Rady Ministrów i sekretarzy stanu w administracji rządowej). Nie można również sprawować mandatu poselskiego, będąc zarazem sędzią, prokuratorem, urzędnikiem służby cywilnej, żołnierzem czynnej służby wojskowej, funkcjonariuszem policji lub funkcjonariuszem służb ochrony państwa. Zakazy te służą przede wszystkim realizacji zasady podziału władzy i kontroli rządu i administracji przez Sejm RP.
Posłowie i senatorowie są przedstawicielami narodu, a nie tylko wyborców swojego okręgu. Rozpoczęcie sprawowania mandatu poprzedza złożenie uroczystego ślubowania. Posłowie i senatorowie mają immunitet. Immunitet o charakterze materialnym i bezwarunkowym dotyczy działalności wchodzącej w zakres sprawowania mandatu poselskiego i senatorskiego. Odpowiedzialność za taką działalność poseł ponosi wyłącznie przed Sejmem RP. Immunitet ten trwa również po wygaśnięciu mandatu poselskiego. Inny rodzaj immunitetu dotyczy odpowiedzialności karnej posła lub senatora. Ma on charakter wyłącznie proceduralny. Oznacza to, że wszczęcie postępowania karnego może nastąpić w stosunku do posła/senatora tylko za zgodą sejmu/senatu, apostępowanie wszczęte wobec osoby przed dniem wyboru na posła/senatora ulega zawieszeniu na żądanie sejmu/senatu. Ponadto poseł lub senator nie może być zatrzymany i aresztowany bez zgody sejmu/senatu, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku. Jednak również w takim przypadku musi on zostać natychmiast zwolniony, jeśli nakaże tak odpowiednio marszałek sejmu lub marszałek senatu. Parlamentarzyści nie mogą prowadzić działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego ani nabywać takiego majątku. Za naruszenie tego zakazu mogą ponieść (na podstawie specjalnej uchwały sejmu podjętej na wniosek jego marszałka) odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu, który orzeka w przedmiocie pozbawienia mandatu.
Z chwilą skrócenia kadencji sejmu automatycznie ulega skróceniu kadencja senatu. Ważność wyborów do sejmu i senatu stwierdza Sąd Najwyższy, a wyborcom przysługuje prawo do zgłaszania protestów w sprawie ważności wyborów.
Struktura i zasady działania Sejmu RP
Sejm obraduje w trybie permanentnym. Oznacza to, że poza pierwszym posiedzeniem, które zwołuje Prezydent RP, wszystkie posiedzenia mogą odbywać się w dowolnym czasie, a zwołuje je marszałek sejmu. Organami Sejmu RP są Marszałek Sejmu RP, Prezydium Sejmu RP, Konwent Seniorów, komisje sejmowe (stałe, nadzwyczajne, śledcze).
Organizację wewnętrzną i porządek prac Sejmu RP określa regulamin sejmu uchwalany przez tę izbę. Obrady sejmu są jawne, tajność obrad może uchwalić sejm bezwzględną większością głosów, jeżeli wymaga tego dobro państwa.
Analogiczną strukturę i zasady działania ma Senat RP. Nie może on jednak powoływać komisji śledczych.
Podczas wspólnego posiedzenia sejmu i senatu jako Zgromadzenia Narodowego parlamentarzyści odbierają przysięgę Prezydenta RP, decydują o uznaniu jego trwałej niezdolności do sprawowania urzędu oraz pociągają go do odpowiedzialności konstytucyjnej lub karnej przed Trybunałem Stanu.
Kompetencje Sejmu RP
• zarządzanie referendum ogólnokrajowego., Kontrolne: • kontrola nad działalnością Rady Ministrów;
• wyrażanie wotum zaufania dla Rady Ministrów;
• kierowanie interpelacji i zapytań do członków Rady Ministrów;
• uchwalanie wotum nieufności dla Prezesa Rady Ministrów lub poszczególnych członków Rady Ministrów;
• uchwalanie corocznie na podstawie analizy przedstawionej przez Najwyższą Izbę Kontroli absolutorium dla Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej, przyjętych przez Radę Polityki Pieniężnej;
• pociąganie do odpowiedzialności konstytucyjnej przed Trybunałem Stanu członków Rady Ministrów lub innych osób pełniących wskazane w konstytucji funkcje;
• kontrola stanów nadzwyczajnych., Kreacyjne: • wybór części składu: Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Rady Polityki Pieniężnej, Krajowej Rady Sądownictwa;
• wybór sędziów Trybunału Konstytucyjnego oraz członków Trybunału Stanu;
• wybór w konstytucyjnych przypadkach Prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek – członków Rady Ministrów;
• wybór za zgodą senatu: Prezesa NIK, Rzecznika Praw Obywatelskich;
• powoływanie Prezesa NBP na wniosek Prezydenta RP;
• decyzje w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa (np. decydowanie o stanie wojny);
• decydowanie o stanach nadzwyczajnych, takich jak stan wojny (gdy sejm nie może się zebrać na posiedzeniu; o stanie wojny postanawia Prezydent RP);
• zarządzanie powszechnej mobilizacji., Ustrojodawcze: • uchwalanie zmian w Konstytucji RP większością 2/3 głosów.
Ustawodawcze:
• uchwalanie ustaw, w tym budżetu państwa;
• zarządzanie referendum ogólnokrajowego.
Kontrolne:
• kontrola nad działalnością Rady Ministrów;
• wyrażanie wotum zaufania dla Rady Ministrów;
• kierowanie interpelacji i zapytań do członków Rady Ministrów;
• uchwalanie wotum nieufności dla Prezesa Rady Ministrów lub poszczególnych członków Rady Ministrów;
• uchwalanie corocznie na podstawie analizy przedstawionej przez Najwyższą Izbę Kontroli absolutorium dla Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej, przyjętych przez Radę Polityki Pieniężnej;
• pociąganie do odpowiedzialności konstytucyjnej przed Trybunałem Stanu członków Rady Ministrów lub innych osób pełniących wskazane w konstytucji funkcje;
• kontrola stanów nadzwyczajnych.
Kreacyjne:
• wybór części składu: Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Rady Polityki Pieniężnej, Krajowej Rady Sądownictwa;
• wybór sędziów Trybunału Konstytucyjnego oraz członków Trybunału Stanu;
• wybór w konstytucyjnych przypadkach Prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek – członków Rady Ministrów;
• wybór za zgodą senatu: Prezesa NIK, Rzecznika Praw Obywatelskich;
• powoływanie Prezesa NBP na wniosek Prezydenta RP;
• decyzje w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa (np. decydowanie o stanie wojny);
• decydowanie o stanach nadzwyczajnych, takich jak stan wojny (gdy sejm nie może się zebrać na posiedzeniu; o stanie wojny postanawia Prezydent RP);
• zarządzanie powszechnej mobilizacji.
Ustrojodawcze:
• uchwalanie zmian w Konstytucji RP większością 2/3 głosów.
Słownik
określony prawnie czas pełnienia danej funkcji przez urzędnika lub organ pochodzący z wyboru