Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa

Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa to pisemna lub ustna informacja przekazana organom ścigania – zwykle PolicjipolicjaPolicji lub prokuratorowi – o fakcie popełnienia przestępstwa. Zawiadomienie może stanowić podstawę wszczęcia dochodzeniadochodzeniedochodzenia lub śledztwaśledztwośledztwa. Może je złożyć każdy, kto ma wiarygodne informacje o złamaniu prawa.

Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa jest, zgodnie z art. 304 Kodeksu postępowania karnego, naszym społecznym obowiązkiem, jeśli stanowi złamanie prawa ścigane z urzędu, czyli np. kradzież z włamaniem lub znęcanie się.

W odniesieniu do niektórych, określonych w art. 240 Kodeksu karnego, przestępstw, np. zabójstwa czy udziału w obcym wywiadzie, zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa jest obowiązkiem, którego zaniechanie samo w sobie jest przestępstwem zagrożonym karą pozbawienia wolności do lat 3.

Czym jest przestępstwo?

Obowiązujący obecnie Kodeks karny nie zawiera wprost sformułowanej definicji przestępstwa, można jednak ją stworzyć na podstawie art. 1 tego kodeksu.

Przestępstwem jest więc czyn człowieka zabroniony pod groźbą kary przez obowiązującą ustawę określającą jego znamiona, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.

Ustawą, o której mowa w tej definicji jest oczywiście Kodeks karny. Na jego podstawie wyróżnić można kilka kategorii, według których pogrupowane są opisane tam przestępstwa.

Kategoryzacje przestępstw

RxX9p3yGifGzx

Zdjęcie przedstawia wejście do lokalu. Na zewnątrz po lewej stronie stoi szklana witryna z pieczywem i ciastkami. Stoi przy niej kobieta z torebką, która obsługiwana jest przez mężczyznę. Po prawej stronie stoją stoliki i krzesła. Przy jednym z nich siedzi mężczyzna. Za nim stoi lodówka z ciastami. Dalej, już we wnętrzu budynku, widoczna jest kolejna szklana witryna z pieczywem i ciastkami, za którą stoi mężczyzna.

Ze względu na stopień społecznej szkodliwości przestępstwa możemy podzielić na zbrodnie i występki. Najłatwiej rozróżnić je, stosując kryterium minimalnego ustawowego zagrożenia karą. Zbrodnie to przestępstwa, zagrożone pod groźbą kary pozbawienia wolnościpozbawienie wolnościpozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat lub karą surowszą. Występki mają niższą społeczną szkodliwość, dlatego zagrożone są karami łagodniejszymi – karą grzywnygrzywnagrzywny powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolnościograniczenie wolnościograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.

Sposób działania, zachowania się sprawcy to kolejne kryterium, na podstawie którego wyróżniamy przestępstwa z działania, z zaniechania oraz typ mieszany – przestępstwa z działania i zaniechania. W przypadku przestępstw z działania sprawca aktywnie dokonuje czynu zabronionego, podczas gdy w przypadku przestępstw z zaniechania – nie podejmuje działania, do którego był prawnie zobowiązany.

Konieczność wystąpienia określonego w Kodeksie karnym skutku pozwala podzielić przestępstwa na formalne (bezskutkowe) oraz materialne (skutkowe). Przestępstwo materialne (skutkowe) to typ czynu zabronionego do którego realizacji znamion konieczna jest zmiana w świecie zewnętrznym, oderwana czasowo i miejscowo od samego zachowania. Nie popełnia więc takiego przestępstwa ktoś, kto zmierza do osiągnięcia określonego skutku, ale do niego nie doprowadza. Osoba taka nie odpowie za przestępstwo, a jedynie za usiłowanie jego dokonania. Przestępstwa formalne są przeciwieństwem przestępstw materialnych – jest to typ czynu zabronionego, do którego realizacji znamion wystarczy samo zachowanie, a ewentualny skutek, które to zachowanie za sobą pociąga, nie jest z punktu widzenia realizacji znamion istotny.

Ze względu na stosunek do dobra prawnie chronionegodobro prawnie chronionedobra prawnie chronionego wyróżniamy przestępstwa, które polegają na naruszeniu dobra oraz takie, które narażają dobro na niebezpieczeństwo. Na podstawie podmiotu dokonującego przestępstwa natomiast wyróżniamy przestępstwa powszechne, które może popełnić każdy, oraz indywidualne, których popełnienie jest możliwe tylko przez osobę posiadającą określoną w przepisie cechę.

Kolejne kryterium podziału złamania prawa to występowanie zamiaru popełnienia przestępstwa. Na tej podstawie przestępstwa dzielimy na umyślne, czyli takie, w przypadku których popełnienie przestępstwa było zamiarem, bezpośrednim celem sprawcy, oraz przestępstwa nieumyślne, w przypadku których zachowanie sprawcy doprowadziło do popełnienia przestępstwa, jednak to nie ono było bezpośrednim celem działania.

Przestępstwa możemy również podzielić ze względu na rodzaj dóbr chronionych. Wyróżniamy tu zbrodnie przeciwko ludzkości (np. ludobójstwo), przestępstwa polityczne, czyli przestępstwa skierowane przeciwko podstawom ustroju państwa, popełniane z pobudek politycznych, oraz przestępstwa pospolite, czyli wszystkie pozostałe, np. przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko wolności, skarbowe.

Ze względu na sposób ścigania wyróżniamy przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego, w których oskarżycielem jest organ państwowy, a wśród nich przestępstwa ścigane z urzędu, niezależnie od woli pokrzywdzonego, i na jego wniosek. Sposób ścigania jest też podstawą wyróżnienia przestępstw prywatnoskargowych – ściganych z oskarżenia prywatnego.

R1jIaUI5Ca2PL

Zdjęcie przedstawia kompleks parterowych budynków o prostokątnych kształtach. Pomiędzy budynkami są małe trawniki oraz wysokie lampy. Kompleks jest odgrodzony wysokim murem z drutem kolczastym. Wokół rosną drzewa. W tle widoczny jest las oraz linia wysokiego napięcia.

Słownik