Przeczytaj
KonsumpcjonizmKonsumpcjonizm i początki globalizacjiglobalizacji
W drugiej połowie XX w. pojawiło się zjawisko masowej konsumpcji. Za sprawą wolnego handlu oraz rozwoju środków transportu i komunikacji nasiliła się również globalizacja. Powstała tzw. klasa średnia, która za swoje wynagrodzenia była w stanie coraz więcej nabyć. Posiadanie dóbr materialnych stało się samo w sobie wyznacznikiem awansu społecznego. W uproszczeniu wytworzyła się kultura oparta na zasadzie, że ważniejsze jest „mieć” (np. samochód) niż „być” (np. wrażliwym na ludzką krzywdę). Budzący się hedonizm towarzyszył laicyzacji społeczeństwa. W związku z globalizacją doszło do stopniowego zacierania się różnic między osobami z różnych klas społecznych czy z różnych krajów. Ubierali się oni w podobny sposób, jedli te same potrawy, mieszkali w podobnych domach, oglądali te same filmy i słuchali tej samej muzyki na tych samych urządzeniach. Z drugiej strony konsumpcjonizm był ściśle związany z indywidualizmem, skupieniem się jednostki na własnych potrzebach, a bogactwo propozycji rynkowych powodowało, że trudno o identyczność i powtarzalność. Wraz z rosnącą świadomością skutków, jakie współczesny styl życia wywiera na środowisko naturalne, pod koniec XX w. na znaczeniu przybrały ekologia i minimalizmminimalizm.
Muzyczne trendy
Po II wojnie światowej młodzież szukała nowych sposobów wyrażania siebie i swoich poglądów, najczęściej sprzecznych z powszechnie przyjętymi normami. Muzyka była istotną częścią ich życia, a pojawienie się radia, przenośnych odtwarzaczy, telewizji i w końcu internetu zdemokratyzowało dostęp do tego rodzaju rozrywki. Zaraz po wojnie w Stanach Zjednoczonych narodził się rock and roll (ang. kołysz się i kręć), szybko podbijając serca publiczności na całym świecie. Muzyka rockowa łączyła w sobie elementy bluesa, amerykańskiego folkloru i jazzu. Teksty piosenek zawierały elementu buntu wobec tabutabu po II wojnie światowej i odgórnych nakazów. Mowa w nich o wolności, równości, miłości, niesprawiedliwości społecznej.
Po pojawieniu się pierwszego utworu rockowego wiele osób zaczęło eksperymentować, łącząc różne style. Powstały kolejne gatunki, m.in.: hard rock, metal czy punk rock. Do klasyki należą tacy wykonawcy jak Elvis Presley, Johnny Cash czy Chuck Berry. W latach 60. ogromną sławę zdobyły zespoły The Beatles, The Rolling Stones, The Doors oraz wykonawcy tacy jak Jimmy Hendrix i Bob Dylan, a w kolejnej dekadzie: Led Zeppelin, Pink Floyd i Sex Pistols. Lata 80. były udane dla Queen, The Police, Bon Jovi i Roda Stewarta, natomiast w latach 90. młodzież słuchała Nirwany, Guns N’ Roses, Oasis i Red Hot Chilli Peppers. Na gruncie polskim w latach 60. furorę zrobiły Czerwone Gitary czy Niebiesko‑Czarni, w latach 70. Czesław Niemen, Stan Borys i Breakout, w latach 80. Maanam, Lady Pank i Republika, a w 90. Kult, T.Love i O.N.A.
Indeks dolny Czym różnią się prezentowane piosenki od pierwszego utworu rockowego, wykonanego przez Bill Haleya i jego zespół? Indeks dolny koniecCzym różnią się prezentowane piosenki od pierwszego utworu rockowego, wykonanego przez Bill Haleya i jego zespół?
W 1969 r. w miejscowości Bethel w stanie Nowy Jork odbył się pierwszy festiwal rockowy Woodstock. Ściągnęło na niego wielu przedstawicieli tworzących się wówczas subkultur młodzieżowych. Szczególnie liczni byli hipisi, którzy domagali się wolności, pokoju i swobody obyczajowej. Reprezentowali sobą wszystko to, czego nie można było powiedzieć o ich respektujących normy i zasady rodzicach.
Jakie wydarzenie w polskim świecie muzycznym nawiązywało do amerykańskiego festiwalu Woodstock?
Obok rocka rozwijała się muzyka reggae. Jej początki sięgają drugiej połowy XIX w., jednak dopiero pod koniec lat 60. kolejnego stulecia powstała wersja, którą znamy dziś. Ojczyzną reggae jest Jamajka, a gatunek ten czerpie z kultur afrykańskich plemion i kultur zachodnioeuropejskich. Łączy on elementy tradycji chrześcijańskiej i afrykańskiej magii. Tematyka utworów jest różnorodna − możemy znaleźć zarówno utwory lekkie, jak i traktujące o ważnych kwestiach społecznych. Najpopularniejsi artyści to Bob Marley, Manu Chao, Toots and The Maytals, Shaggy i Sean Paul. W Polsce reggae przeżyło swój rozkwit w latach 80. Do ważnych wykonawców należeli: Daab, Ras Luta i Izrael.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DdWr7b9kM
Nagranie dźwiękowe z fragmentem piosenki "Lively Up Yourself". Utwór rytmiczny o łagodnej linii melodycznej, ze spowolnionym tempem. Wiodące instrumenty to gitara basowa i perkusja.
W 1974 r. zespół Hues Corporation wydał singla „Rock the boat” − pierwszy utwór w stylu disco. Muzyka ta była rytmiczna i świetnie nadawała się do tańca. Rozwijała się w Stanach Zjednoczonych i była popularna głównie wśród społeczności afroamerykańskiej i latynoskiej. Klasykę gatunku tworzyli tacy wykonawcy jak Bee Gees, ABBA, Boney M, Donna Summer, Diana Ross. Dużą popularność pod koniec lat 80. zdobył niemiecki zespół Modern Talking. W Polsce z kolei chętnie słuchano rodzimej odmiany − disco polo. Równolegle do disco upowszechniała się muzyka pop. Zespoły, tzw. boysbandy i girlsbandy, grały wpadające w ucho utwory, często nadające się do tańca. Treść piosenek raczej nie niosła ze sobą głębszych przemyśleń − miały one trafiać do jak największego grona spragnionych rozrywki odbiorców. Podobnie jak inne odmiany muzyki młodzieżowej, muzyka pop jest różnorodna i ma wiele odmian, m.in. pop‑rock, synth‑pop, dance‑pop czy pop‑folk. Wśród znanych artystów znaleźli się tacy wykonawcy jak: Michael Jackson, Madonna, George Michael, Whitney Houston (lata 80.) oraz Spice Girls, Backstreet Boys, Britney Spears, Christina Aguilera, Ricky Martin, Jennifer Lopez (lata 90.). W Polsce kariery zrobili: Edyta Górniak, Kayah, Varius Manx, Natalia Kukulska.
Odsłuchaj fragmenty piosenek Michaela Jacksona i wskaż utwór, który jedynie z pozoru ma lekki, rozrywkowy charakter. Do czego nawiązuje?
Utwory Króla Popu, Michaela Jacksona mają tylko z pozoru lekki, rozrywkowy charakter. Na podstawie zamieszczonych poniżej fragmentów utworów, odpowiedz na pytanie: Do jakich problemów społecznych nawiązują?
Fragment utworu Michaela Jacksona, „Thriller”, 1984.
Bo to jest dreszczowiec
Dreszczowiec nocą
I nikt nie może cię ocalić
Przed atakiem bestii
Wiesz to jest dreszczowiec
Dreszczowiec nocą
Walczysz o własne życie
Wewnątrz z mordercą
Dreszczowiec dzisiejszej nocy
Źródło: tekstowo.pl
Fragment utworu Michaela Jacksona, „Smooth Criminal”, 1988.
Kiedy wszedł przez okno
Rozbrzmiał dźwięk crescendo*
Przyszedł do jej mieszkania
Zostawił plamy krwi na dywanie
Uciekła pod stół
Mógł to zobaczyć, nie była zbyt zręczna
Więc pobiegła do sypialni
Została powalona, to była jej zguba
Annie, wszystko w porządku?
Więc, Annie, czy wszystko w porządku?
Źródło: tekstowo.pl
Fragment utworu Michaela Jacksona, „Black or white”, 1989‑1990.
Mówiłem o równouprawnieniu i to prawda
Albo się mylisz, albo masz rację
Ale jeśli myślisz o byciu moją dziewczyną
To nie ma znaczenia, czy jesteś czarna czy biała
Źródło: tekstowo.pl
Gatunkiem diametralnie różniącym się od muzyki disco czy pop był rap, często nazywany również hip‑hopem. Za jego pośrednictwem czarnoskóra ludność mieszkająca w Stanach Zjednoczonych wyrażała swój gniew i protestowała przeciwko społecznym i rasowym nierównościom. Początkowo rap nie miał nic wspólnego z komercjąkomercją i sektorem rozrywkowym − sukces na światową skalę odniósł w latach 90. Do najsłynniejszych twórców zagranicznych należeli: Run‑D.M.C., Ice Cube, Jay‑Z, Snoop Dogg, Tupac Shakur, Eminem. Hip‑hop zdobył popularność także w Polsce, warto wspomnieć o: Kalibrze 44, Paktofonice, O.S.T.R. czy Peji.
Porównaj style zespołu Grandmaster Flash and the Furious Five i reprezentanta kolejnego pokolenia twórców muzyki hip‑hopowej Snoop Dogga.
Fani nowinek technologicznych tworzyli muzykę elektroniczną. Wykorzystywali do tego syntezatorsyntezator, komputer z odpowiednim oprogramowaniem, samplersampler, klawiaturę midi, gramofon i konsolę. Jednym z najsłynniejszych twórców stał się Francuz Jean Michel Jarre. W latach 90. natomiast popularny stał się styl techno.
Udowodnij, że muzyka elektroniczna w największym stopniu zerwała z obowiązującymi w muzyce kanonami.
Jak uważasz, z czym wiąże się zapotrzebowanie i moda na muzykę elektroniczną?
Słownik
proces polegający na coraz szerszej wymianie handlowej, nasileniu przepływu kapitału, ludzi, technologii i informacji między państwami; wiąże się zacieraniem różnic kulturowych pomiędzy ludźmi
(gr. hedone - rozkosz) postawa, zgodnie z którą szukanie przyjemności/unikanie przykrości uznaje się za najważniejszy cel w życiu
osoba lub zjawisko, które powoduje powstanie lub przyspieszenie zachodzących zmian
(łac. commercium) działalność nakierowana jedynie na osiąganie zysku; także: handel towarami
postawa charakteryzująca się dużym przywiązywaniem wagi do zdobywania dóbr materialnych
(fr. laicisation) proces, w ramach którego słabnie wpływ religii na różne dziedziny życia społecznego
(łac. minimum - najmniej) ograniczanie do minimum oczekiwań, wymagań, potrzeb, dążeń itp.
wykluczanie człowieka z jego środowiska, traktowanie go z niechęcią z powodu jego nieakceptowanych przez innych działań lub poglądów
elektroniczny instrument muzyczny umożliwiający cyfrowy zapis dźwięków lub fragmentów wcześniejszych nagrań oraz odpowiednie ich przetwarzanie w celu włączenia do nowego utworu
(łac. solus ipse - ja sam) – pogląd filozoficzny, wedle którego każda osoba odbiera rzeczywistość na swój własny sposób (stąd rzeczywistość jest jedynie zbiorem subiektywnych wrażeń jednostki)
instrument muzyczny z grupy elektrofonów, w którym dźwięk powstaje za pośrednictwem drgań elektrycznych
(fr. tabou) - tu: zakaz (formalny lub zwyczajowy) używania pewnych słów lub poruszania pewnych tematów, które przez ogół społeczeństwa uznawane są za wstydliwe, kontrowersyjne, niebezpieczne lub przykre
Słowa kluczowe
moda, subkultury młodzieżowe, kontrkultura młodzieżowa, XX w., rock, pop, disco, muzyka elektroniczna, rap, hip‑hop, reggae, przemiany cywilizacyjne, demografia, styl życia, rok 1968, świat po II wojnie światowej, przemiany cywilizacyjne po II wojnie światowej
Bibliografia
Encyklopedia muzyki pod red. A. Chodkowskiego, PWN, Warszawa 2001.
G. Lehnert, Historia mody XX wieku, przeł. M. Mirońska, Konemann, Kolonia 2001.
J. Tyszkiewicz, Edward Czapiewski, Historia Powszechna. Wiek XX, Warszawa 2012.