COVID‑19 to choroba zakaźna wywoływana przez wirusa SARS‑CoV‑2SARS‑CoV‑2SARS‑CoV‑2. Pierwszy raz rozpoznana została w listopadzie 2019 r. w Chinach. 30 stycznia 2020 r. WHO (Światowa Organizacja Zdrowia, ang. World Health Organization) ogłosiła stan zagrożenia dla zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym w wyniku rozprzestrzeniania się wirusa. 11 marca 2020 r. WHO uznała serię zachorowań na COVID‑19, występującą od listopada 2019 r., za pandemiępandemiapandemię.

Najczęstszymi objawami zakażenia są: gorączka, suchy kaszel, osłabienie i trudności w oddychaniu. Rzadziej występują: biegunka, nudności, ból głowy, ból gardła, odkrztuszanie plwociny, bóle mięśni i stawów, dreszcze oraz krwioplucie. Objawy wywoływane przez SARS‑CoV‑2 są niespecyficzne (niecharakterystyczne; podobne symptomy występują w przebiegu wielu innych zakażeń), choroba może też przebiegać bezobjawowo, dlatego tak ważne jest wykorzystanie testów diagnostycznych w celu wykrywania choroby i jej szerzenia się w populacji.

Obecnie istnieją trzy podstawowe rodzaje testów diagnostycznych wykrywających COVID‑19. Różnią się one czułościączułość testuczułością i swoistościąswoistość testuswoistością – parametrami określającymi trafność testu.

R103f31diaxcO

Na ilustracji znajdują się dwa wzory. Pierwszy z nich ma następującą treść: Czułość równa się a podzielić przez otworzyć nawias a plus c zamknąć nawias. Drugi z nich jest treści: Swoistość równa się d podzielić przez otworzyć nawias b plus d zamknąć nawias.

Testy molekularne to inaczej testy genetyczne. Wykrywają one materiał genetyczny wirusa, czyli RNA. Wykorzystują technikę RT‑PCR (ang. reverse‑transcription polymerase chain reaction) – reakcję łańcuchową polimerazy z odwrotną transkrypcją. W procesie tym dokonuje się transkrypcji RNA na DNA, które następnie ulega powieleniu. Dzięki temu uzyskuje się wystarczającą ilość materiału genetycznego do analizy. Aby przeprowadzić test molekularny, należy pobrać materiał do badania, którym w tym przypadku jest wymaz z nosogardłanosogardłonosogardła. Polega on na wprowadzeniu przez jedną, następnie zaś przez drugą dziurkę od nosa patyczka, którym pobiera się próbkę z tylnej ściany gardła.

Test ten można wykonać już kilka dni po kontakcie z SARS‑CoV‑2 i przez cały czas trwania objawów. Po przebytej infekcji wynik będzie ujemny z powodu niewystarczającej ilości materiału genetycznego wirusa.

Badanie metodą RT‑PCR jest rekomendowane przez WHO do rozpoznawania infekcji wirusem SARS‑CoV‑2. Wynik pozytywny, zwłaszcza przy jednoczesnym występowaniu objawów klinicznych, jednoznacznie potwierdza rozpoznanie COVID‑19. Natomiast wynik negatywny z dużym prawdopodobieństwem pozwala wykluczyć tę chorobę.

R170NLjr8lujc

Zdjęcie przedstawia osobę w ochronnym kombinezonie, w goglach na oczach i rękawiczkach. Osoba ta trzyma w prawej dłoni elektroniczna pipetę, a w lewej probówkę z cieczą.

Testy antygenowe wykrywają białkowe antygeny otoczki wirusa. Najczęściej są to składniki kolców znajdujących się na jego powierzchni. Materiałem do tego badania, podobnie jak w testach molekularnych, jest wymaz z nosogardła.

Optymalnym czasem wykonania testu antygenowego jest pierwszych 5–7 dni od kontaktu z wirusem albo okres występowania objawów COVID‑19.

Dodatni wynik testu z dużym prawdopodobieństwem wskazuje na infekcję COVID‑19. Ujemny wynik testu antygenowego nie wyklucza infekcji SARS‑CoV‑2 i w zależności od przesłanek klinicznych i epidemiologicznych może wymagać weryfikacji testem RT‑PCR.

Zaletą testów antygenowych w stosunku do molekularnych jest ich cena, prostota wykonania i czas oczekiwania na wynik. Jednak wykazują one istotnie mniejszą czułość w wykrywaniu COVID‑19.

Testy na obecność przeciwciał to inaczej testy serologiczne. Wykrywają swoiste przeciwciała, wytworzone przez organizm w celu zwalczania wirusa. Materiałem do analizy jest krew badanej osoby. Testy te wykrywają dwie główne klasy przeciwciał: IgMprzeciwciała IgM (immunoglobulina M)IgM i IgGprzeciwciała IgG (immunoglobulina G)IgG. Te pierwsze pojawiają się najwcześniej już kilka dni po zainfekowaniu. Ich ilość przez kolejne dni rośnie, a następnie spada. IgG pojawiają się ok. dwa tygodnie po kontakcie z wirusem, uzyskują szczytowe stężenie mniej więcej miesiąc od zakażenia i utrzymują się znacznie dłużej niż IgM. Ich ilość najczęściej znacznie maleje po ok. 2–3 miesiącach.

Test ten należy wykonać najwcześniej po upływie 2 tygodni od momentu wystąpienia objawów albo 3 tygodni od potencjalnego kontaktu z wirusem.

Testy te nie są rekomendowane do potwierdzania lub wykluczania COVID‑19 ze względu na niską czułość i swoistość. Obecność przeciwciał nie zawsze świadczy o odporności na wirusa, a ich brak – o braku uodpornienia. Ponadto w badaniach nie ustalono, czy bezobjawowe infekcje powodują wykształcenie odpowiedniej ilości przeciwciał, aby były wykrywalne w testach. Zaletą tych testów jest niska cena i duża dostępność. Mogą być przydatne w badaniach epidemiologicznych – w badaniach rozprzestrzeniania się wirusa w populacji oraz, pomocniczo, w diagnostyce zakażenia SARS‑CoV‑2.

Wiele czynników może wpłynąć na wynik testu i spowodować uzyskanie błędnych informacji. Ważne są etap infekcji, na którym wykonujemy badanie, a także czas jego przeprowadzenia, rekomendowany dla danego testu. Kolejnymi czynnikami wpływającymi na wynik są poprawność pobrania i przechowywania próbki, jej przygotowanie do analizy oraz dokładność wykonania samego testu. Dlatego istotne jest, aby całość diagnostyki była dokonywana przez specjalistów.

Słownik