Ćwiczenia

W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:

Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł. Pamiętajcie również o tym, by wczytywać się w polecenia – czasem wiedza własna nie jest potrzebna, czasem tekst to tylko inspiracja, a innym razem należy połączyć wiedzę z interpretacją tekstu.

Konstytucja RP. Rozdział V – Prezydent RP

Tryb wyboru

Prezydent RP wybierany jest na pięć lat w głosowaniu powszechnym, równym, bezpośrednim, tajnym, większością głosów. Czynne prawo wyborczeczynne prawo wyborczeCzynne prawo wyborcze mają obywatele, którzy najpóźniej w dniu wyborów ukończyli 18. rok życia. Bierne prawo wyborczebierne prawo wyborczeBierne prawo wyborcze mają obywatele, którzy najpóźniej w dniu wyborów kończą 35. rok życia. Prawo wysuwania kandydatów mają wyborcy. Zgłoszenie kandydata wymaga poparcia udzielonego przez co najmniej 100 tysięcy wyborców dysponujących czynnym prawem wyborczym. Wybory Prezydenta RP zarządza marszałek sejmu.

Ważność wyboru głowy państwa stwierdza Sąd Najwyższy. Wyborcom przysługuje analogiczne prawo sprzeciwu wobec ważności wyborów, jak w przypadku wyborów do sejmu i senatu. Objęcie urzędu Prezydenta RP poprzedza złożenie przysięgi wobec Zgromadzenia Narodowego.

R1Aj1gzMZzSu6

Zdjęcie przedstawia salę sejmową, na której przemawia do posłów prezydent Andrzej Duda. Stoi on przy mównicy. Przemawia do osób siedzących przed nim w rzędach. Po lewej i prawej stronie prezydenta siedzi kilka osób. Na nim na podwyższeniu siedzi dwóch mężczyzn i kobieta. W tle na ścianie są dwa wąskie pionowe pasy koloru białego i czerwonego.

Zastępstwo Prezydenta RP

Konstytucja rozróżnia przejściową i trwałą niezdolność Prezydenta Rzeczypospolitej do sprawowania urzędu. O przejściowej niezdolności do sprawowania urzędu głowa państwa zawiadamia marszałka sejmu, a w razie niemożności dokonuje tego Trybunał Konstytucyjny. O uznaniu trwałej niezdolności Prezydenta RP do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia orzeka Zgromadzenie Narodowe większością co najmniej 2/3 głosów. Zgodnie z konstytucją, osobą tymczasowo wykonującą obowiązki Prezydenta RP jest marszałek sejmu, a gdy ten nie może sprawować tej funkcji – marszałek senatu. Marszałek sejmu lub marszałek senatu sprawują ponadto tymczasowo obowiązki głowy państwa w przypadku:

• śmierci Prezydenta RP;

• zrzeczenia się urzędu;

• stwierdzenia nieważności wyboru;

• złożenia Prezydenta Rzeczypospolitej z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu.

Kompetencje Prezydenta RP

W stosunku do władzy wykonawczej:

• reprezentowanie państwa na zewnątrz:
  – ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych;
  – mianowanie i odwoływanie ambasadorów;
  – przyjmowanie listów uwierzytelniających i odwołujących akredytowanych;

• zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi:
  – mianowanie Szefa Sztabu Generalnego i dowódców Sił Zbrojnych;
  – mianowanie Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych na czas wojny na wniosek Prezesa Rady Ministrów;
  – nadawanie stopni wojskowych określonych w ustawach na wniosek Ministra Obrony Narodowej;
  – zarządzanie powszechnej lub częściowej mobilizacji na wniosek Prezesa Rady Ministrów i zarządzanie użycia sił zbrojnych do obrony RP;

• powoływanie Prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek – powoływanie i odwoływanie ministrów;

• odwoływanie ministra, wobec którego sejm wyraził wotum nieufności;

• zwoływanie Rady Gabinetowej (Rady Ministrów bez uprawnień do podejmowania decyzji);

• zgłaszanie wniosku do sejmu o powołanie Prezesa NBP;

• wydawanie rozporządzeń lub zarządzeń na mocy ustaw i w celu ich wykonania.

W stosunku do władzy ustawodawczej:

• inicjatywa ustawodawcza;

• weto ustawodawcze;

• kierowanie do Trybunału Konstytucyjnego ustaw i umów międzynarodowych wymagających ratyfikacji za uprzednim upoważnieniem ustawowym w celu zbadania ich zgodności z konstytucją;

• podpisywanie ustaw;

• zarządzanie ogłaszania ustaw oraz umów międzynarodowych w Dzienniku Ustaw;

• zarządzanie referendum ogólnokrajowego za zgodą senatu;

• skracanie kadencji sejmu w przypadkach konstytucyjnych;

• zarządzanie wyborów do sejmu i senatu;

• wydawanie rozporządzeń z mocą ustawy podczas trwania stanu wojennego, gdy sejm nie może się zebrać;

• kierowanie wniosku do sejmu o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu członka Rady Ministrów;

• zwracanie się do sejmu, senatu lub Zgromadzenia Narodowego;

• powołanie części składu Rady Polityki Pieniężnej i KRRiT.

W stosunku do władzy sądowniczej:

• powoływanie sędziów na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa;

• powoływanie przedstawiciela do Krajowej Rady Sądownictwa;

• powoływanie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego i Prezesów Sądu Najwyższego na wniosek Sądu Najwyższego na okres sześciu lat;

• powoływanie Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego na wniosek Naczelnego Sądu Administracyjnego;

• powoływanie Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego na wniosek Trybunału Konstytucyjnego;

• stosowanie prawa łaski.

Prezydent RP ma jeszcze jedną prerogatywęprerogatywaprerogatywę wobec wszystkich trzech władz: w szczególnych przypadkach może skierować wniosek o przeprowadzenie kontroli przez Najwyższą Izbę Konroli.

Kompetencje głowy państwa wykonywane są z zastosowaniem zasady kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów. Zwolnione z kontrasygnaty premiera są:

• kompetencje z zakresu władzy ustawodawczej (z wyjątkiem rozporządzeń z mocą ustawy);

• kompetencje z zakresu władzy sądowniczej;

• niektóre kompetencje z zakresu władzy wykonawczej.

Odpowiedzialność Prezydenta RP

Prezydent Rzeczypospolitej ponosi przed Trybunałem Stanu odpowiedzialność konstytucyjną (za naruszenie konstytucji lub ustaw) oraz karną. Wszczęcie postępowania może nastąpić na wniosek co najmniej 1/4 członków Zgromadzenia Narodowego (czyli 140 osób). Ustawa o pociągnięciu głowy państwa do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu zapada większością 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego. Postawienie Prezydenta RP w stan oskarżenia powoduje zawieszenie jego urzędowania. Orzeczenie o winie pociąga za sobą złożenie prezydenta z urzędu.

Słownik