Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Legalność aborcji na świecie (2020 r.)

RJQrfVSt1jRCV1
Mapa świata prezentująca podział państw i podejście do aborcji. Aborcja legalna na życzenie występuje: w Kanadzie, USA, na Kubie, w Gujanie i Gujanie Francuskiej, Urugwaju, w niemal całej Europie (z wyjątkiem Wielkiej Brytanii, Polski, Finlandii, w niemal całej Azji (z wyjątkiem Indii, Butanu, Birmy, Tajlandii, Kambodży, Pakistanu, Afganistanu, Iranu, Japonii, Malezji, Indonezji), w części Australii, w Mozambiku, w RPA. Legalna w przypadku zagrożenia życia, zdrowia fizycznego lub psychicznego matki, gwałtu, wad płodu lub trudności socjoekonomicznych: Wielka Brytania, Norwegia, Indie, Zambia, Japonia, zachodnia część Australii. Legalna w przypadku zagrożenia życia, zdrowia fizycznego lub psychicznego matki, gwałtu lub wad płodu: Gwatemala, Panama, Kolumbia, Brazylia, Chile, Maroko, Polska, Gwinea, Burkina Faso, Ghana, Togo, Benin, Czad, Republika Środkowo‑Afrykańska, Etiopia, Namibia, Botswana, Zimbabwe, Indonezja, Korea Południowa. Legalna w przypadku zagrożenia życia, zdrowia fizycznego lub psychicznego matki lub gwałtu: północno‑zachodnia część Meksyku, Boliwia, Argentyna, Mali, Kamerun, Sudan, Kambodża. Legalna w przypadku zagrożenia życia, zdrowia fizycznego lub psychicznego matki: Kostaryka, Ekwador, Peru, Algieria, Nigeria, Uganda, Kenia, Tanzania, Arabia Saudyjska, Iran, Pakistan, Laos. Nielegalna z wyjątkiem zagrożenia życia matki: Gwatemala, Honduras, Senegal, Mauretania, Niger, Libia, Egipt, Sudan Południowy, Somalia, Demokratyczna Republika Konga, Gabon, Kongo, Angola, Malawi, Lasoto, Madagaskar, Jordania, Syria, Afganistan, Bangladesz, Birma. Nielegalna, bez względu na okoliczności: Nikaragua.
Legalność aborcji (2020 r.)
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Aborcja jest jednym z najstarszych i najbardziej radykalnych zabiegów medycznych, jakie znamy. Jest również jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów w skali świata. Jedna ciąża na cztery kończy się aborcją. Według Amnesty International wskaźnik aborcji wynosi:

bg‑magenta

– 37 na 1000 kobiet w wieku 15–44 lat w krajach, które całkowicie zakazują aborcji lub dopuszczają aborcję w przypadku konieczności ratowania życia kobiety;
– 34 na 1000 kobiet w krajach, w których aborcja jest dostępna na szerszych zasadach.

Oznacza to, że regulacje prawne w poszczególnych krajach w niewielkim stopniu wpływają na skalę zjawiska, mają jednak znaczący wpływ na warunki, w jakich dochodzi do usunięcia ciąży. Dane te pochodzą z lat 2010–2014.

Zacznijmy od początku

Dyskusja o aborcji koncentruje się na nierozstrzygniętym do tej pory sporze o moment rozpoczęcia ludzkiego życia. Jednak zanim zacznie się życie, dochodzi do współżycia seksualnego dwojga ludzi różnych płci. Czy młodzi ludzie uprawiający seks mają świadomość jego konsekwencji? Czy dla wszystkich przyjemne chwile zbliżenia intymnego oznaczają konieczność odpowiedzialności za powstające życie? Czy zawsze akt seksualny jest dobrowolny? Odpowiedzi negatywne na powyższe pytania mogą skłonić do rozważań o usunięciu ciąży.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w Europie w latach 2009/2010 odsetek piętnastolatków, którzy przeszli inicjację seksualną, wynosił dla chłopców 29%, a dla dziewcząt 23%.

bg‑magenta

Jak sądzisz, czy nastolatkowie są w tej sferze odpowiednio wyedukowani i odpowiedzialni za swoje czyny? Poszukaj w dostępnych źródłach najświeższych danych na ten temat i porównaj, czy odsetek 15‑latków rozpoczynających życie seksualne się zmienił.

RT2BYkG3AkVno1
Mapa Europy, Gdzie w Europie nastolatki zaczynają współżycie najwcześniej?
Odsetek piętnastolatków, którzy przeszli inicjację seksualną (w procentach). Na mapie zaznaczone są następujące państwa. Polska: ♀ 13; ♂ 19 Norwegia: ♀ 30 ♂ 26 Szwecja: ♀ 32 ♂ 31 Finlandia: ♀ 24 ♂ 20 Rosja: ♀ 18 ♂ 37 Litwa: ♀ 12 ♂ 26 Łotwa: ♀ 18 ♂ 27 Ukraina: ♀ 17 ♂ 40 Rumunia: ♀ 17 ♂ 48 Węgry: ♀ 24 ♂ 37 Czechy: ♀ 26 ♂ 22 Dania: ♀ 38 ♂ 38 Francja: ♀ 23 ♂ 32 Grecja: ♀ 18 ♂ 39 Hiszpania: ♀ 20 ♂ 23 Holandia (Niderlandy): ♀ 22 ♂ 19 Macedonia: ♀ 3 ♂ 31 Niemcy: ♀ 24 ♂ 20 Portugalia: ♀ 18 ♂ 27 Szwajcaria: ♀ 16 ♂ 23 Włochy: ♀ 22 ♂ 26
Oprac. na podst.: Social determinants of health and well‑being among young people, HBSC dla WHO, 2009/2010.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W latach 2015–2016 w 28 krajach Unii Europejskiej doszło do 248 tys. aktów przemocy seksualnej, w tym gwałtów. Szacuje się również, że tylko 20% gwałtów zgłaszanych jest na policję. Wiele zgwałconychzgwałceniezgwałconych osób z różnych powodów nie decyduje się na zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.

RMPnWrVcirz6W1
Przemoc seksualna w 28 krajach Unii Europejskiej w latach 2013–2016, na podstawie danych policji
Źródło: European Union, dostępny w internecie: ec.europa.eu [dostęp 7.11.2020 r.], licencja: CC BY 4.0.

Kiedy zaczyna się życie?

Czy jesteśmy w stanie precyzyjnie określić, od którego momentu zaczyna się życie? Kiedy istota ludzka zyskuje tożsamość i może być uważana za osobę, której przysługują konkretne prawa? Niestety, nie ma jednolitego stanowiska w tej kwestii.

Rl54vSiIftJsi
Poczęcie Jedni uważają, że początek życia człowieka to jego poczęcie. Poczęciem zaś jest moment, w którym gameta męska (plemnik) łączy się z gametą żeńską (komórką jajową), w wyniku czego powstaje nowa informacja biologiczna, komórka zygoty., 2 tygodnie po zapłodnieniu Inni stoją na stanowisku, że nowe życie rozpoczyna się około 14. dnia po zapłodnieniu. Dopiero wtedy zostaje wykluczona możliwość powstania bliźniąt jednojajowych. Zarodek zagnieżdża się w macicy i następuje różnicowanie się tkanek i organów., 2 miesiące po zapłodnieniu Jeszcze inna grupa uważa, że początek ludzkiego życia jest związany z etapem rozwoju mózgu. Następuje to około 8. tygodnia od zapłodnienia. Wtedy rozwija się kora mózgowa. Kończy się etap zarodkowy i rozpoczyna etap płodowy życia dziecka., III trymestr Badania nad płodem wykazują również, że kompletny rozwój układu nerwowego następuje dopiero w III trymestrze ciąży, czyli w 24. tygodniu. Płód dopiero wtedy odczuwa ból, a zatem zabieg usunięcia płodu nie wiąże się do tego momentu z cierpieniem.

Jak wykonuje się aborcję?

Sposoby wykonania zabiegów usunięcia ciąży przede wszystkim związane są z etapem ciąży. Dwie podstawowe metody to farmakologiczna i chirurgiczna. Dla części społeczeństwa również antykoncepcja awaryjnaantykoncepcja awaryjnaantykoncepcja awaryjna, stosowana po stosunku, uważana jest za nieakceptowaną formę ingerencji w naturalne procesy.

1
Metody zapobiegania i przerywania ciąży (antykoncepcyjna i aborcyjne)

Metody farmakologiczne

Metody chemiczne

Metody farmakologiczno‑chemiczne

  • Przebieg: Podanie tabletki zapobiegającej zagnieżdżeniu się zarodkazarodekzarodka w macicy (jedyna wymieniona tu metoda antykoncepcyjna)

  • Stosowanie: Do 72 godzin po stosunku seksualnym

  • Przebieg: Podanie środków farmakologicznych wymuszających poronienie

  • Stosowanie: Do 9. tygodnia

  • Przebieg: Odessanie pod ciśnieniem

  • Stosowanie: 7.–12. tydzień

  • Przebieg: Wyłyżeczkowanie płodupłódpłodu

  • Stosowanie: 10.–22. tydzień

  • Przebieg: Wywołanie przedwczesnej akcji skurczowej za pomocą leków

  • Stosowanie: 12.–22. tydzień

  • Przebieg: Podanie zastrzyku dosercowego pod kontrolą USG

  • Stosowanie: Od 3. miesiąca

  • Przebieg: Laparotomia, czyli nacięcie powłok skórnych, w przypadku stwierdzenia poważnej choroby macicy

  • Stosowanie: Od 3. miesiąca

Powody przerywania ciąży

Przerwanie ciąży może być samoistne i niezamierzone, wtedy nazywamy to poronieniem. Natomiast aborcja jest zawsze świadomym działaniem kobiety, która poddaje się zabiegom osoby trzeciej, najczęściej lekarza.

wideR6sL475dF4KkW
Ilustracja interaktywna ukazuje schemat blokowy. Głównym hasłem schematu jest przerywanie ciąży. Od tego hasła prowadzą dwa ramiona: naturalne i samoistne (czyli poronienie) oraz sztuczne i intencjonalne (czyli aborcja). Opis punktów znajdujących się na schemacie: 1. Wskazania medyczne: – choroby wewnętrzne;
– choroby w wyniku rozwoju ciąży;
– schorzenia neurologiczne i psychiczne;
– problemy z zakresu chirurgii., 2. Poczęcie w wyniku czynu zabronionego: – zgwałcenie;
– kazirodztwo;
– nieletniość., 3. Powody osobiste: – niedojrzałość;
– starość;
– samotność., 4. Powody ekonomiczne: – trudna sytuacja finansowa;
– trudna sytuacja materialna;
– jednoosobowe gospodarstwo domowe., 5. Problemy: – małżeńskie;
– partnerskie;
– rodzinne.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Następstwa aborcji

Aborcja jest zabiegiem świadomym, który pozwala kobiecie decydować o swoim ciele i życiu. Mimo że jest to zabieg dobrowolny, to wiąże się ze znacznymi konsekwencjami dla zdrowia fizycznego i psychicznego kobiety.

Aborcja może stać się przyczyną urazów fizycznych, takich jak: uszkodzenia macicy, krwotoki, infekcje, a później trudności podczas kolejnych ciąż czy nawet niepłodność.

Aborcja może także spowodować zaburzenia psychiczne określane wspólną nazwą syndromusyndromsyndromu poaborcyjnego.

RRCtsHXlmrhaW1
Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: Syndrom poaborcyjny
    • Elementy należące do kategorii Syndrom poaborcyjny
    • Nazwa kategorii: niskie poczucie własnej wartości
    • Nazwa kategorii: depresja, myśli samobójcze, poczucie bezsilności i beznadziejności
    • Nazwa kategorii: poczucie winy, poniżanie siebie, niezdolność do wybaczenia sobie
    • Nazwa kategorii: żałoba po straconym dziecku
    • Nazwa kategorii: problemy z nawiązaniem stałego związku
    • Nazwa kategorii: złość
    • Nazwa kategorii: nawracające, uporczywe wspomnienia dotyczące zabiegu
    • Nazwa kategorii: sny, złudzenia i halucynacje, które dotyczą utraconego dziecka lub sprawiają, że kobieta ma wrażenie powtórnego przeżywania aborcji
    • Nazwa kategorii: intensywny ból psychiczny podczas kontaktu z wydarzeniami symbolizującymi aborcję, takimi jak szpital lub kolejna ciąża
    • Nazwa kategorii: nieufność i wycofywanie się z relacji z ludźmi, niezdolność przeżywania miłości i czułości
    • Nazwa kategorii: poczucie odosobnienia i wyobcowania oraz wrażenie skróconej perspektywy
    • Nazwa kategorii: trudności w zasypianiu
    • Nazwa kategorii: nadużywanie środków zmieniających nastrój, np. alkoholu i środków uspokajających
    • Nazwa kategorii: zaburzenia seksualne
    • Nazwa kategorii: zaburzenia łaknienia (np. bulimia, jadłowstręt)
    • Koniec elementów należących do kategorii Syndrom poaborcyjny
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Jeżeli o aborcji wiedzą inne osoby, takie jak ojciec dziecka, rodzeństwo, dziadkowie, to oni również mogą odczuwać dolegliwości psychiczne różnego rodzaju i o różnym stopniu nasilenia.

Spór trwa

Dopuszczalność aborcji budzi w społeczeństwie wiele kontrowersji. W sporze światopoglądowym biorą udział nie tylko dwie strony konfliktu: przeciwnicy prawnej dopuszczalności aborcji i jej zwolennicy. Są też zwolennicy utrzymania obowiązującego kompromisu zapisanego w Ustawie z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (art. 4a, ust. 2).

Na podstawie ustawy z 1993 aborcja jest dopuszczalna jedynie w trzech przypadkach – gdy:

  • ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej (bez ograniczeń ze względu na wiek płodu),

  • badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu (do chwili osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej),

  • zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego (do 12 tygodni od początku ciąży).

bg‑magenta

Argumenty przeciwników prawnej dopuszczalności aborcji:

  • życie ludzkie zaczyna się z chwilą poczęcia i od początku powinno być chronione przez prawo;

  • aborcja może prowadzić do powikłań i w ezultacie do choroby, a nawet śmierci kobiety;

  • zabieg przerwania ciąży może mieć negatywny wpływ na zdrowie psychiczne kobiet – syndrom poaborcyjny;

  • istnieje niebezpieczeństwo, że przerywanie ciąży może stać się narzędziem eugeniki, co jest niedopuszczalne.

bg‑cyan

Argumenty zwolenników prawnej dopuszczalności aborcji:

  • kobieta ma prawo do dysponowania swoim ciałem;

  • zmuszanie kobiety do urodzenia niechcianego dziecka jest przejawem okrucieństwa;

  • nie można jednoznacznie określić, w którym momencie rozpoczyna się życie ludzkie;

  • przerwanie ciąży jest niekiedy lepszym rozwiązaniem niż wydanie na świat dziecka, które będzie cierpiało (np. ze względu na ciężką chorobę);

  • syndrom poaborcyjny nie ma żadnych podstaw naukowych.

Słownik

antykoncepcja awaryjna
antykoncepcja awaryjna

potocznie nazywana „tabletką po” lub „tabletką 72 h po”; forma zapobiegania ciąży po niezabezpieczonym stosunku płciowym lub w przypadku potencjalnego niepowodzenia stosowanej antykoncepcji (np. zgwałcenia czy pęknięcia prezerwatywy)

bulimia
bulimia

zaburzenie odżywiania charakteryzujące się napadami objadania się, po których występują zachowania przeciwstawne w postaci wywoływania wymiotów, głodówek, nadmiernych ćwiczeń fizycznych itp.

płód
płód

etap rozwoju człowieka od 12. tygodnia po poczęciu do narodzin

syndrom
syndrom

ogół objawów właściwych jakiejś chorobie, stanowiący podstawę do jej zdiagnozowania

trymestr
trymestr

okres 12 tygodni; ciąża dzieli się na trzy trymestry

zarodek
zarodek

zygota, która zaczyna ulegać podziałowi komórkowemu

zgwałcenie
zgwałcenie

czyn prawnie zabroniony, polegający na naruszeniu nietykalności cielesnej innej osoby na tle seksualnym

zygota
zygota

komórka powstała w wyniku połączenia gamety męskiej (plemnika) i  gamety żeńskiej (komórki jajowej)