Przeczytaj
Tlenki to związki metalimetali lub niemetaliniemetali z tlenem. W tych związkach tlen występuje zawsze na –II stopniu utlenieniastopniu utlenienia. Ogólny wzór tlenków oraz wybrane przykłady wzorów tlenków przedstawiono poniżej.
Tlenki stałe
Większość tlenków metali występuje w postaci ciał stałych. Najbardziej rozpowszechnionym w przyrodzie tlenkiem metalu jest hematyt – tlenek żelaza(III), o wzorze sumarycznym . Tlenki metali 1. i 2. grupy układu okresowego przyjmują zabarwienie od białego po jasnożółte. Z kolei duża część tlenków metali przejściowych to tlenki barwne.
W przeciwieństwie do tlenków metali, tylko niektóre tlenki niemetali występują w postaci ciał stałych. W tej grupie znajduje się najbardziej rozpowszechniony w skorupie ziemskiej tlenek krzemu(IV), o wzorze sumarycznym .
Stałe tlenki znajdują zastosowanie w kosmetykach oraz jako barwniki, np. tlenku cynku, używa się jako białego pigmentu.
Tlenki ciekłe
Z tlenkiem, występującym naturalnie w postaci cieczy, masz styczność na co dzień. Co więcej – masz go właściwie na wyciągnięcie ręki. A dokładnie: pod skórą. Tym tlenkiem jest dobrze znana woda (). Bez niej nie byłoby możliwe rozwinięcie się życia na Ziemi w takiej formie, jaką znamy obecnie. Organizm ludzki składa się z ok. 70% tego tlenku.
Tlenki gazowe
Większość niemetali tworzy tlenki, które występują w postaci gazowej. Za każdym razem, robiąc wydech powietrza z płuc, uwalniasz tlenek węgla(IV) – bezbarwny, bezwonny gaz. Bardzo niebezpiecznym jest tlenek węgla(II) , inaczej nazywany czadem. To bezwonny, bezbarwny gaz, który powstaje w wyniku niecałkowitego spalenia gazu ziemnego. Dlatego w łazienkach ogrzewanych gazem powinien być zamontowany czujnik czadu. Jego toksyczne działanie polega na nieodwracalnym łączeniu się z czerwonymi krwinkami, uniemożliwiając tym samym przenoszenie tlenu.
Tlenek azotu(I) znany jest z użycia w gazach rozweselających. To również bezbarwny, bezwonny gaz. Inny, tlenek azotu(IV), jest brunatnym gazem o nieprzyjemnym zapachu. Jest bardzo toksyczny dla organizmów żywych, ponadto powoduje opady kwaśnego deszczu.
Słownik
(łac. metallum, gr. métallon „kopalnia”, „kruszec”) substancje odznaczające się dobrym przewodnictwem elektrycznym i cieplnym, charakterystycznym połyskiem, dużą wytrzymałością mechaniczną oraz plastycznością
substancje, które – w odróżnieniu od metali – są złymi przewodnikami ciepła i elektryczności; niemetale stanowią ok. 20% wszystkich pierwiastków chemicznych; do typowych niemetali należą: fluorowce, tlen, azot, siarka, fosfor oraz helowce
to ładunek jonu, w jaki przekształciłby się atom danego pierwiastka, gdyby wszystkie tworzone przez niego wiązania miały charakter jonowy
Bibliografia
Lide D. R., CRC Handbook of Chemistry and Physics, 2009, wyd. 90.
Krzeczkowska M., Loch J., Mizera A., Repetytorium chemia: Liceum - poziom podstawowy i rozszerzony, Warszawa - Bielsko‑Biała 2010.