Przeczytaj
Schorzenia układu oddechowego różnią się etiologiąetiologią, przebiegiem i rokowaniem. Jedną z głównych przyczyn zaburzeń funkcjonowania układu oddechowego jest niska jakość powietrza. Decydują o niej: stężenie szkodliwych substancji utrzymujących się w powietrzu przez dłuższy czas, temperatura (optymalny zakres to od 18 do 20°C), wilgotność (optymalny zakres to od 40 do 60 proc.).
Pozostałe czynniki sprzyjające chorobom układu oddechowego to predyspozycje genetyczne, nieprawidłowa dieta i palenie tytoniu. Ze względu na etiologię zaburzenia oddechowe można podzielić na choroby genetyczne, infekcyjne, nowotworowe i inne choroby przewlekłe.
Choroby infekcyjne układu oddechowego
Katar to najczęściej występująca choroba układu oddechowego. Zwykle wywołuje go infekcja wirusowa, która rozprzestrzenia się drogą kropelkową. Czynnikiem sprzyjającym jest wyziębienie organizmu. Długo utrzymujący się, nieleczony katar może prowadzić do powstania zapalenia ucha środkowego (szczególnie u małych dzieci) lub zapalenia zatok przynosowych. Nieżyt nosa, któremu towarzyszy suchy kaszel, określa się mianem przeziębienia
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1TgMqxt5Sd8W
Film przedstawia model 3D wirusa grypy. To kulista struktura otoczona licznymi kolczastymi wypustkami. Model obraca się wokół własnej osi.
Zarażają nas nieustannie mutujące wirusy, które przenoszą ludzie. Grypa pojawia się zwykle w postaci fali zachorowań (epidemii) w okresach jesienno‑zimowym oraz zimowo‑wiosennym. Przed ciężkim przebiegiem choroby chronią szczepienia, które trzeba powtarzać co roku, aby nadążyć za kolejnymi mutacjami choroby. Do najważniejszych objawów grypy należą: wysoka gorączka, suchy kaszel, bóle mięśniowo‑stawowe, osłabienie i katar. Nie należy lekceważyć nawet lekkiej grypy. Niedoleczenie grypy grozi niebezpiecznymi powikłaniami: zapaleniem oskrzeli, zapaleniem płuc, zapaleniem mięśnia sercowego, zapaleniem opon mózgowo rdzeniowych i/lub mózgu, zapaleniem ucha środkowego oraz niewydolnością nerek.
W leczeniu kataru, przeziębienia i grypy nie należy stosować antybiotyków z trzech podstawowych powodów:
antybiotykoterapia jest nieskuteczna w leczeniu infekcji wirusowych;
przyjmowanie antybiotyków może doprowadzić do zniszczenia wewnątrzustrojowej flory bakteryjnej, co w efekcie może powodować groźne powikłania; zbyt częste, nieuzasadnione stosowanie antybiotykoterapii sprzyja powstawaniu lekooporności bakteriilekooporności bakterii chorobotwórczych.
Kolejna często spotykana choroba zakaźna układu oddechowego to nieżyt oskrzeli. Może mieć podłoże zarówno wirusowe, jak i bakteryjne. Do charakterystycznych objawów tego schorzenia należą: obrzęk i zaczerwienienie błony śluzowej oskrzeli, duszności (spowodowane nadmierną produkcją śluzu), gorączka, kaszel (początkowo suchy, potem zawierający wydzielinę śluzową), charczenie podczas wdechu i wydechu. Przewlekłe zapalenie oskrzeli, utrzymujące się powyżej trzech miesięcy, może doprowadzić do wystąpienia rozedmy lub przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP)
Schorzenie o podłożu bakteryjnym, przenoszone drogą kropelkową. Prątki gruźlicy atakują głównie płuca, ale mogą infekować i niszczyć również układ nerwowy, kostny, naczynia krwionośne i skórę. W czasie pierwszego kontaktu z bakterią często nie występują żadne objawy chorobowe. Okres bezobjawowy może być bardzo długi. Niekiedy dopiero po wielu latach dochodzi do reaktywacji pierwotnego zakażenia. Do najważniejszych objawów gruźlicy zalicza się: kaszel, ból w klatce piersiowej, krwioplucie, gorączkę, nocną potliwość, ogólne osłabienie, spadek masy ciała. Nieleczona gruźlica jest schorzeniem potencjalnie śmiertelnym
Jest to ostra choroba układu oddechowego, wywoływana przez wirusa SARS‑CoV2. Po raz pierwszy opisano ją 17 listopada 2019 r. w mieście Wuhan (Chiny), a 11 marca 2020 r. WHO ogłosiło pandemię tej choroby. Do 10 sierpnia 2021 r. odnotowano ok. 204,56 mln przypadków zakażenia wirusem SARS‑CoV‑2, 4,32 mln zgonów i 183,70 mln ozdrowień.
Najczęstsze początkowe objawy COVID‑19 to gorączka, suchy kaszel, spłycenie oddechu oraz utrata węchu i smaku. Rzadziej występującymi objawami są dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (biegunka, wymioty, nudności), a także ból gardła i ból w klatce piersiowej. Wiele przypadków choroby ma łagodny przebieg, ale część może prowadzić do niewydolności wielonarządowej, wstrząsu septycznego lub zapalenia płuc, a w konsekwencji zgonu. Możliwe powikłania przebycia choroby to m.in. zakrzepica żylna, niewydolność serca, choroby naczyniowo‑mózgowe oraz zaburzenia świadomości. Nie istnieje celowana terapia COVID‑19; stosowane jest leczenie objawowe i podtrzymujące.
Choroby nowotworowe
Najczęstszą chorobą nowotworową układu oddechowego jest rak płuc. Jego główna przyczyna (odpowiedzialna za ok. 90 proc. przypadków) to palenie papierosów. Ocenia się, że rocznie na świecie umiera z powodu tej choroby ok. 1,6 mln osób. Rozwijający się nowotwór płuc przez długi czas nie daje żadnych objawów lub obserwowane są objawy niespecyficzne (kaszel, chrypa, słabo zaznaczone duszności). Dlatego zazwyczaj choroba diagnozowana jest w zaawansowanych stadiach. Leczenie polega na chirurgicznym usunięciu tkanki nowotworowej oraz wspomagającej radioterapiiradioterapii i chemioterapiichemioterapii.
Choroby genetyczne
Mukowiscydoza jest chorobą dziedziczoną recesywnie (ujawnia się tylko, gdy obydwa allele kodują tę cechę) i autosomalnie (w sprzężeniu z chromosomami innymi niż chromosomy płci). Polega na produkcji nadmiernie lepkiego śluzu w układzie pokarmowym i oddechowym. Objawami mukowiscydozy ze strony układu oddechowego są: przewlekły kaszel, nawracające zapalenia oskrzeli i płuc, krwioplucie, zmiany w płucach prowadzące do zamykania światła oskrzeli. Do dziś nie znaleziono sposobu leczenia tego schorzenia. Terapia polega jedynie na łagodzeniu objawów. Średnia długość życia pacjentów z mukowiscydozą to ok. 40 lat.
Inne choroby przewlekłe
Jedną z często występujących chorób przewlekłych płuc jest rozedma. W jej przebiegu dochodzi do zmniejszania sprężystości pęcherzyków płucnych oraz zaniku przegród międzypęcherzykowych. Prowadzi to do nadmiernego napowietrzenia płuc przy zmniejszonej liczbie pęcherzyków i ograniczonej powierzchni wymiany gazowej. Najczęstsze przyczyny rozedmy to palenie papierosów oraz zanieczyszczenia powietrza (smog). Chorzy mają duszności, trudności w oddychaniu, szybko się męczą.
Kolejnym, często spotykanym schorzeniem jest przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Charakteryzuje się postępującym zmniejszaniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. To następstwo degradacji oskrzelikówoskrzelików oraz uszkodzenia pęcherzyków płucnych przez zanieczyszczenia pyłowe lub palenie tytoniu. Objawami POChP są duszności, przewlekły kaszel, trudności w oddychaniu, krwioplucie i świszczący oddech. Leczenie polega wyłącznie na łagodzeniu objawów, gdyż POChP jest nieuleczalna.
Do często występujących, przewlekłych schorzeń układu oddechowego należy też astma oskrzelowa. Charakteryzuje się długotrwałym stanem zapalnym dróg oddechowych prowadzącym do napadów duszności, które wynikają z czasowego zwężenia światła oskrzeli. Uważa się, że występowanie astmy ma związek z predyspozycjami genetycznymi, na które nakładają się czynniki środowiskowe, takie jak zanieczyszczenie powietrza smogiem, alergeny wziewne oraz dym tytoniowy. Długotrwały stan zapalny w drogach oddechowych prowadzi do pogrubienia ścian oskrzeli, występowania nacieków i obrzęków. Nagłe skurcze okrężnych mięśni gładkich oskrzeli (w odpowiedzi na bodźce stresowe czy alergeny) wywołują dodatkowe ich zwężenie i pogłębienie trudności w oddychaniu. Astmę leczy się drogą wziewną, podając substancje szybko rozszerzające zwężone oskrzela. Leczenie długotrwałe polega na podawaniu związków hamujących rozwój procesu zapalnego.
Słownik
metoda leczenia nowotworów polegająca na stosowaniu związków chemicznych, które uszkadzają głównie komórki nowotworowe (lecz również szybko namnażające się, zdrowe komórki organizmu)
(gr. aitia – przyczyna) nauka badająca przyczyny, podstawy procesów i zjawisk, w tym chorób
naturalna lub nabyta zdolność bakterii do przeciwdziałania niszczącemu wpływowi antybiotyków na ich komórki
najmniejsze drogi oddechowe, połączone bezpośrednio z pęcherzykami płucnymi
metoda leczenia nowotworów polegająca na stosowaniu promieniowania jonizującego