Czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności

Rozmieszczenie ludności na świecie jest nierównomierne. Mają na to wpływ różne czynniki. Można je podzielić na przyrodnicze i pozaprzyrodnicze.

R1Gi2RetSkQhR

Schemat przedstawia czynniki przyrodnicze wpływające na rozmieszczenie ludności. Klimat – najkorzystniejsza do zamieszkania jest strefa łagodnego i ciepłego klimatu podzwrotnikowego, w której ukształtowały się najstarsze cywilizacje świata, oraz strefa klimatu umiarkowanego. Ukształtowanie terenu – około 60% mieszkańców Ziemi mieszka na obszarach nizinnych (poniżej 200 m nad poziomem morza); góry nie sprzyjają rozwojowi gospodarki i stwarzają korzystnych warunków do życia. Odległość od morza – w odległości nieprzekraczającej 200 km od brzegów mórz i oceanów mieszka około 50% ludności świata, w miarę oddalania się od brzegu w głąb lądu liczba ludności maleje. Dostęp od wody słodkiej – woda jest podstawą życia i działalności gospodarczej człowieka, stąd dostęp do niej warunkuje osiedlenie się ludzi. Gleby – żyzne gleby (na przykład czarnoziemy, czarne ziemie, mady, rędziny) dają możliwość rozwoju produkcji rolnej, sprzyjały rozwojowi najstarszych cywilizacji; na mniej żyznych glebach produkcja żywności jest trudna, stąd koncentracja ludności z reguły jest tam niewielka. Szata roślinna – wiecznie zielone lasy równikowe i leśne obszary tajgi są osadniczą barierą, z kolei na obszarach trawiastych życie i działalność gospodarcza są ułatwione. Surowce mineralne – występowanie surowców i ich wydobycie przyczynia się do powstania ośrodków i okręgów przemysłowych, która tworzą dużą koncentrację ludności.

R1TQ17LAIcdmq

Schemat obrazuje czynniki pozaprzyrodnicze wpływające na rozmieszczenie ludności. Uwarunkowanie historyczne – gęściej zaludnione są już zagospodarowane i poznane obszary; miejscowości położone w strategicznych miejscach nawet dziś dają poczucie bezpieczeństwa; kolonizowanie nowych obszarów wywołało przemieszczanie ludności na tereny o mniej korzystnych warunkach środowiska. Czynniki polityczne – niestabilność polityczna, konflikty, zmiany granic państwowych wywołują migracje; prześladowania pewnych grup społecznych oraz nakazy i zakazy władz państwowych wywołują odpływ ludności; ułatwienia prawne w osiedlaniu się sprzyjają napływowi ludności. Społeczno-gospodarcze – poziom rozwoju gospodarczego regionu; korzystne warunki rozwoju rolnictwa; możliwość pozyskiwania zasobów naturalnych; rozwój rolnictwa, przemysłu i usług zapewniający nowe miejsce pracy; poziom urbanizacji; rozwój infrastruktury technicznej; standard życia.

Gęstość zaludnienia na świecie

Średnia gęstość zaludnieniagęstość zaludnienia gęstość zaludnienia na świecie (na obszarach lądowych) wynosi 60 osób na 1 km². Według danych Banku Światowego najgęściej zaludnionym kontynentem jest Azja (150 os./km²). Z kolei Afryka, Europa i Ameryka Łacińska odznaczają się zbliżoną gęstością zaludnienia: 45, 34 i 32 os./km². W Ameryce Północnej na 1 km² powierzchni przypada średnio 18 os./km², z kolei w Australii i Oceanii – 4 os./km². Państwami o największej gęstości zaludnienia są: Monako (19,2 tys. os./km²), Singapur (8,0 tys. os./km²), Bahrajn (2,0 tys. os./km²), Malediwy (1,7 tys. os./km²), Malta (1,5 tys. os./km²), Bangladesz (1,2 tys. os./km²) i Liban (669 os./km²). Natomiast państwami o najmniejszej gęstości zaludnienia są: Mongolia (2,0 os./km²), Namibia (3,0 os./km²), Australia (3,2 os./km²), Islandia (3,5 os./km²), Surinam (3,7 os./km²), Libia (3,8 os./km²) i Gujana (4,0 os./km²).

Polecenie 1

Przeanalizuj poniższy kartogram, a następnie wybierz trzy kraje o dużej gęstości zaludnienia i trzy kraje o bardzo małej gęstości zaludnienia. Na podstawie własnej wiedzy i dostępnych źródeł informacji wyjaśnij przyczyny tego zróżnicowania.

RnsnKAcpR5tiR

Mapa świata obrazuje gęstość zaludnienia na świecie w 2018 roku. Najbardziej zaludnione są kraje Azji południowej, Afryki zachodniej i Europy środkowej. Średnia gęstość zaludnienia występuje w krajach Europy wschodniej i zachodniej, w Azji, Ameryce Południowej oraz w Stanach Zjednoczonych, natomiast najmniejsza zaludnienie obejmuje obszary Kanady, Azji północnej i środkowej oraz niektóre państwa Afryki.

R1dxPdmLjNIiY

(Uzupełnij).

---

Gęstość zaludnienia przedstawiana dla poszczególnych państw może być mylnie pojmowana. Istnieją bowiem takie kraje, w których ludność rozmieszczona jest nierównomiernie, zwłaszcza te, które mają dużą powierzchnię, na przykład: Chiny, Rosja, USA czy Brazylia.

Do głównych obszarów koncentracji ludności zalicza się następujące regiony:

• Azja Wschodnia, Południowo‑Wschodnia i Południowa: Nizina Chińska, Honsiu, Jawa, Sri Lanka, delta Gangesu i Brahmaputry – obszary głównie nizinne z żyznymi glebami, położone często nad rzekami w klimacie umiarkowanym, podzwrotnikowym i zwrotnikowym monsunowym; istnieją tam dobre warunki rozwoju rolnictwa; od lat utrzymuje się wysoki przyrost naturalny;

• Europa Zachodnia i Środkowa – tereny nizinne w klimacie umiarkowanym ciepłym i podzwrotnikowym, z wieloma okręgami przemysłowymi i obszarami zurbanizowanymi; obecnie mają bardzo niski lub wręcz ujemny przyrost naturalny;

• obszar północnoamerykański na wschodnim wybrzeżu i w rejonie Wielkich Jezior – obszar nizinny w klimacie umiarkowanym ciepłym, silnie zurbanizowany, cel wielu migrantów z różnych części świata;

• obszar północnoamerykański na zachodnim wybrzeżu – Kalifornia;

• Afryka – żyzna delta Nilu, obszary leżące nad Zatoką Gwinejską;

• Ameryka Łacińska – wybrzeże Brazylii, zwłaszcza rejon Minas Gerais, Nizina La Platy, Ameryka Środkowa.

Polecenie 2

Przeanalizuj poniższy wykres, a następnie podaj przedziały szerokości geograficznej, na których mieszka więcej niż połowa mieszkańców globu. Porównaj liczbę ludności na półkuli północnej i południowej.

R1StYU3qCg2mv

Na wykresie przedstawiono rozmieszczenie ludności według szerokości geograficznej w 2020 roku według NASA. Między 90 a 70 stopniami szerokości północnej nie zaznaczono żadnych mieszkańców. Między 60 a 70 stopniami szerokości północnej mieszka około 1% mieszkańców świata. Między 60 a 50 stopniami szerokości północnej mieszka około 5% ludności, między 40 a 50 stopniami szerokości północnej około 11% ludności, między 30 a 40 stopniami szerokości północnej około 23% ludności, między 20 a 30 stopniami szerokości północnej około 27% ludności, pomiędzy 10 a 20 stopniami szerokości północnej – około 13% ludności, między 0 stopniami a 10 stopniami szerokości północnej – około 8% ludności Pomiędzy 0 stopniami szerokości północnej a 10 stopniami szerokości południowej mieszka około 7% ludności, między 10 a 20 stopniami szerokości południowej około 3% ludności, między 20 a 30 stopniami szerokości południowej około 3% ludności i między 30 a 40 stopniami szerokości południowej około 2% ludności. Pomiędzy 40 a 90 stopniami szerokości południowej nie oznaczono mieszkańców.

RgmRrNdygjEjk

(Uzupełnij).

---

REGOoofbBuI94

Zdjęcie przedstawia najdalej na północ wysuniętą osadą ludzką na świecie - Ny-Ålesund na Spitsbergenie. Na pierwszym planie znajduje się zbiornik wodny, bezpośrednio na brzegu droga, budynki przemysłowe i kilka budynków mieszkalnych. Na horyzoncie znajduje się góra z ośnieżonymi zboczami.

R981cF5l2G9Mw

Zdjęcie przedstawia najdalej na południe wysuniętą osadę ludzką na świecie - Puerto Toro w południowym Chile. Na pierwszym planie widać zbiornik wodny, pomost z zacumowanym jachtem, a na brzegu niewielki kościół z niebieskim dachem i dzwonnicą z krzyżem. Dalej widoczne są niewielkie, zalesione wzgórza i domy mieszkalne.

R1QmCbbIJTmsm

Zdjęcie przedstawia najwyżej położone miasto na świecie - La Rinconada w Peru. Na pierwszym planie znajdują się stłoczone budynki mieszkalne z czerwonej cegły z płaskimi dachami. Dalej widać strome, ośnieżone zbocza gór.

Słownik