Przeczytaj
Terapia komórkami macierzystymi
W XXI wieku w medycynie nastąpił gwałtowny rozwój terapii wykorzystujących osiągnięcia biologii molekularnejbiologii molekularnej i inżynierii genetycznejinżynierii genetycznej. W literaturze naukowej coraz częściej pojawiają się doniesienia o kolejnych sukcesach medycznych związanych z opracowaniem terapii nieuleczalnych dotąd schorzeń i urazów. Jednym z takich sukcesów jest zastosowanie komórek macierzystych.
Terapie wykorzystujące komórki macierzyste są coraz powszechniej wykorzystywane do leczenia wielu chorób, w których przypadku inne metody nie są skuteczne. Lekarze stosują je również w celu regeneracji tkanek i terapii urazów, często bardzo poważnych i niemożliwych do leczenia w inny sposób.
Komórki macierzyste są najbardziej pierwotnym typem komórek, które mają zdolność do samoodnawiania się przez nieograniczony czas. Ponadto mogą się różnicować w wyspecjalizowane komórki tworzące organizm.
Możliwości wykorzystania różnych rodzajów komórek macierzystych w medycynie
Obecnie w medycynie wykorzystywane są komórki różnego pochodzenia: embrionalne, płodowe i somatyczne komórki macierzyste.
Więcej informacji na ten temat znajdziesz w e‑materiale pt. Otrzymywanie i pozyskiwanie komórek macierzystychOtrzymywanie i pozyskiwanie komórek macierzystych.
Choroby leczone z wykorzystaniem komórek macierzystych
Terapie wykorzystujące komórki macierzyste mają szerokie zastosowanie medyczne, umożliwiają bowiem wymianę starych komórek na nowe oraz regenerację tkanek i narządów.
Przeszczepienia komórek macierzystych przeprowadza się często w leczeniu nowotworów krwi czy aplazjiaplazji szpiku oraz niektórych ciężkich postaci anemii. Lekarze wykorzystują je również do leczenia niektórych chorób nowotworowych układu chłonnego i wrodzonych zaburzeń układu odpornościowego. Komórki macierzyste stosuje się również w leczeniu ciężkich oparzeń i uszkodzeń skóry, obok tradycyjnej metody przeszczepienia skóry. W tym wypadku autologiczne komórkiautologiczne komórki skóry hoduje się in vitro, a następnie przenosi na ranę na specjalnych podłożach, co umożliwia odtworzenie skóry.
Trwają badania nad otrzymywaniem z komórek pacjenta innych tkanek i narządów, które mogą zostać przeszczepione bez ryzyka odrzucenia przeszczepu, np. naczyń krwionośnych, tchawicy, chrząstek. Naprawa i hodowla tkanek oraz narządów są głównym celem medycyny regeneracyjnej. W ten sposób mogą być w przyszłości leczone odmrożenia czy złamania. Podejmowane są eksperymentalne próby leczenia chorób degeneracyjnych, np. terapia choroby Parkinsona poprzez wykorzystanie komórek pluripotencjalnych jako neuronów dopaminergicznychneuronów dopaminergicznych.
Podsumowanie
Droga do powszechnego stosowania komórek macierzystych w medycynie jest daleka i związana z pokonywaniem wielu trudności, ale potencjał tych komórek jest niewyobrażalny. Być może już za kilka, kilkanaście lat możliwe będzie leczenie chorób, które obecnie są nieuleczalne, zwłaszcza chorób rzadkich i tych o podłożu genetycznym. Odkrycie pełnego spektrum wykorzystania komórek macierzystych jeszcze przed nami, ale nie ulega wątpliwości, że przyszłość medycyny oparta jest na nowoczesnych terapiach komórkowych.
Więcej informacji związanych z wykorzystaniem komórek macierzystych w medycynie znajdziesz w e‑materiałach:
Komórki macierzyste – szanse i zagrożeniaKomórki macierzyste – szanse i zagrożenia,
Jak wyhodować wątrobę?Jak wyhodować wątrobę?
Słownik
w medycynie jest to zaburzenie morfogenezy polegające na wykształceniu się tylko zawiązka narządu lub jego części
interdyscyplinarna dziedzina nauki zajmująca się wyjaśnianiem zjawisk biologicznych poprzez ustalanie budowy i funkcji cząsteczek biorących udział w procesach życiowych: głównie DNA, RNA i białek
krwiotwórcze komórki macierzyste; biorą udział w procesie hematopoezy (czyli wytwarzania elementów morfotycznych krwi) i w funkcjonowaniu układu krwiotwórczego i immunologicznego; występują w szpiku kostnym, krwi pępowinowej i mobilizowanej krwi obwodowej
sposób przeprowadzania doświadczeń polegający na badaniu procesów biologicznych w warunkach sztucznych, poza organizmem
eksperymentalna dziedzina z pogranicza genetyki i biologii molekularnej posługująca się zespołem różnorodnych technik, polegających na manipulowaniu DNA w celu uzyskania dziedzicznych zmian w komórkach lub całych organizmach
komórki macierzyste pochodzące od samego pacjenta, pobierane z jego krwi obwodowej lub ze szpiku kostnego, a następnie wykorzystywane do przeszczepu autologicznego
komórki macierzyste, które mogą dać początek kilku różnym typom komórek o podobnych właściwościach i pochodzeniu embrionalnym (pochodzących z tego samego listka zarodkowego), np. krwiotwórcze komórki macierzyste obecne w szpiku kostnym, krwi obwodowej i krwi pępowinowej
komórki nerwowe, które syntetyzują, magazynują i uwalniają neuroprzekaźnik dopaminę
komórki mcierzyste zdolne do przekształcenia się w komórki i tkanki wywodzące się z trzech listków zarodkowych, z wyjątkiem komórek łożyska, co odróżnia je od komórek totipotencjalnych; ten typ komórek występuje w blastocyście
wykorzystanie komórek macierzystych do regeneracji tkanek lub narządów
pierwsze komórki powstające w wyniku bruzdkowania zygoty (czyli blastomery); mogą namnażać się w nieskończoność oraz różnicować we wszystkie inne typy komórek
dojrzałe komórki macierzyste występujące w tkankach organizmu, mogą różnicować się tylko w jeden rodzaj komórek, wśród których występują, np. w komórki rogówki i siatkówki, wątroby, jelita, skóry