R1BJiOdbCsNK91

Ilustracja przedstawia kilka skupisk budowli na wyspie, która jest otoczona wodą. Na dole ilustracji znajdują się trzy postaci. Dwie osoby stoją po lewej stronie. Jedna wskazuje ręką drugiej na wyspę. Po prawej stronie stoi postać, która trzyma miecz. Przed nimi płyną statki obok wyspy.

UtopiaUtopiaUtopia to spisana przez T. MorusaTomasz Morus (1478–1535)T. Morusa opowieść Rafała Hytlodeusza, postaci fikcyjnej, podróżnika, który odkrył nieznaną dotąd wyspę Utopię. Pierwsza część opowieści Hytlodeusza poświęcona jest krytyce ówczesnej Anglii. W drugiej Hytlodeusz rysuje obraz wyspy Utopii, pomyślany jako wskazanie możliwości życia alternatywnego wobec dominującego w Anglii. Obie części budowane są na pewnym założeniu. Prześledźmy więc, jakie to założenie patronuje całości wywodów Morusa i jest jednocześnie podstawowym argumentem na rzecz sensowności projektu szczęśliwej wyspy?

RIyks0ZnXyK3r1

Obraz przedstawia portret mężczyzny. Mężczyzna ma podłużną twarz, wydatny nos oraz ciemne oczy. Posiada krótkie włosy, ma na głowie nakrycie głowy. Ubrany jest w ciemnoczerwony strój z futrzanym kołnierzem. Ma założony złoty łańcuch. W ręku trzyma zwinięty kawałek papieru.

Morus stoi w długim szeregu myślicieli inspirujących się przekonaniem, że istnieje w człowieku naturalna dla niego racjonalność, która jest możliwa do uświadomienia i na gruncie której można budować szczęśliwe człowiecze wspólnoty. Autor Utopii używa argumentu, że zastosowanie racjonalnych zasad stanowi najlepszą metodę organizacji społeczeństwa oraz barierę przeciwko biedzie i niesprawiedliwemu zróżnicowaniu, a co za tym idzie – przeciwko społecznym konfliktom. To, co racjonalne, powinno być przecież – jego zdaniem – naturalnie przyjmowane. Widać w tym założeniu echa sokratejskiego przekonania, że tylko nierozpoznanie przez człowieka dobra i zła jest przeszkodą do osiągnięcia odpowiedniej dla niego jakości życia.

Własność i praca

Morus, idąc w swojej krytyce śladem Platona, za główne źródło ubóstwa i niesprawiedliwości uważa własność prywatną:

Powyższy tekst sygnalizuje, że wizja Utopii nie przewiduje prywatnej własności oraz gospodarki towarowo‑pieniężnej, a wymiana dóbr opiera się na ich użyteczności. Ustrój gospodarczy Utopii jest konstruowany w opozycji do kapitalizmu, który Morus uważa za

Z punktu widzenia Morusa doskonałość Utopii oznaczała między innymi jej bogactwo, które pochodzić miało z dobrze zorganizowanej pracy. Na roli lub w rzemiośle pracują wszyscy wyspiarze z wyjątkiem osób zajmujących się nauką, kapłanów i urzędników. Racjonalna organizacja i powszechność pracy oraz nieobecność ludzi niepracujących bądź poświęcających się zajęciom pozostającym na usługach zbytku i kapryśnych zachcianek jest źródłem produktywności wyspiarskiego społeczeństwa. Pozwala to

Praca podzielona równo między wszystkich Utopian chroni także przed wyzyskiem, zabiera zaledwie sześć godzin dziennie i nie wyczerpuje sił witalnych.

Potrzeby materialne

R1O4ez00FhMew1

Ilustracja przedstawia kilka skupisk budowli na wyspie, która jest otoczona wodą. Przed wyspą płyną statki.

Zdaniem autora Utopii respektowanie w społeczności Utopian racjonalnej czy też naturalnej miary potrzeb jest jednym z warunków harmonijnego społeczeństwa, a także argumentem na rzecz ujednolicenia i uproszczenia ich codziennego życia. W Utopii nie ma miejsca na zbytkowność, Utopianie zdają sobie sprawę z konwencjonalnego charakteru wartości metali i kamieni szlachetnych, które, jeśli nie mają walorów użytkowych, służą im jedynie do zabawy. Racjonalizacja poziomu potrzeb powoduje, że, wedle Morusa, nie ma powodu, by komukolwiek czegokolwiek odmawiać,

Praca wytwórcza nie jest jednak dla Utopian najważniejszą potrzebą i celem życia.

Przyjemność i cnota

RIDVq8UoGyEQ5

Obraz przedstawia scenę zbiorową. Na ziemi leżą lub stoją młode kobiety ubrane w lekkie suknie oraz półnadzy młodzi mężczyźni. Przytulają się i trzymają za ręce. Pomiędzy nimi znajdują się nagie dzieci, pies oraz lew. Na stojące po lewej stronie drzewo wspina się nagi mężczyzna. W tle znajdują się morze oraz niebo.

Rozumienie przyjemności w Utopii nosi wyraźny ślad wpływów epikurejskich.

Wielkie znaczenie ma w Utopii uprawianie nauk, w tym filozofii, oraz dokonywanie wynalazków. Odznaczają się Utopianie ciekawością i zainteresowaniem nowościami, które czerpią z kontaktów z krajami sąsiednimi.

Przyjemności zmysłowe układają Utopianie w naturalną, ich zdaniem, hierarchię. Najwyższa przyjemność polega na:

RHSwhg04APLdy

Ilustracja przedstawia trzech dyskutujących ze sobą mężczyzn. Siedzą w ogrodzie. Są ubrani w długie szaty. Po lewej stronie ilustracji stoi budynek. W stronę mężczyzn idzie drobna kobieta.

Poza nią rozkosze zmysłowe:

To oznacza dla Morusa ich racjonalne umiarkowanie. Utopianie:

Ustrój i prawa obywateli

Utopia jest w oczach Morusa przykładem ideału rzeczypospolitej. Ustrój wyspy to mieszanka demokracji i konstytucyjnej monarchii. Urzędnicy oraz książę są wybierani, przy czym książę pełni swoją funkcję dożywotnio, natomiast urzędników obowiązuje roczna kadencja. Na wyspie istnieje też system społecznych narad i konsultacji, w którym przejawiać się ma udział mieszkańców w publicznych decyzjach. Prawa obywateli kreśli autor Utopii szeroko: prawo do wybierania władz i kapłanów, do bezpłatnej edukacji i opieki zdrowotnej (z dopuszczeniem eutanazji), do wolności sumienia. Uwagę zwraca równouprawnienie kobiet w uprawianiu nauk, sztuki wojennej, czy sprawowania obowiązków kapłańskich. W wielu szczegółowych propozycjach Morusa dotyczących struktury społecznej, rodziny, małżeństwa, niewolnictwa, które istniało w Utopii, polityki zagranicznej i innych podkreślana jest troska o sprawy publiczne. Autor starał się pokazać, że jest możliwy ustrój pozbawiony konfliktów między dążeniami jednostek i regułami ogólnie obowiązującymi. Wydaje się jednak, że Morus zdawał sobie sprawę, że trwanie społeczności, którą opisał w swoim dziele, nie jest możliwe bez kontroli i nadzoru jednostek, bowiem racjonalność zachowań nie jest czymś oczywistym i danym człowiekowi raz na zawsze. Stąd różnego rodzaju ograniczenia obowiązujące w Utopii, na przykład w poruszaniu się po terytorium wyspy, oraz wysiłki władz w usuwaniu sprzed oczu obywateli źródeł pokus lub bezczynności:

Religia

Słownik