Układ krwiotwórczy człowieka odpowiada za produkcję komórek krwi. Wszystkie elementy morfotyczneelementy morfotyczne krwielementy morfotyczne powstają z komórek pochodzących od jednej embrionalnej, niezróżnicowanej komórki macierzystej. Aktywność tego układu zależy od wielu czynników i zmienia się wraz ze zmianą stanu organizmu, np. w przypadku niedotlenienia szpik kostnyszpik kostnyszpik kostny produkuje więcej erytrocytów, a w infekcjach tworzy więcej leukocytów. Z kolei w niektórych stanach patologicznych (po napromieniowaniu, po przyjmowaniu leków mielotoksycznychmielotoksycznośćmielotoksycznych) szpik kostny zanika, przez co zostaje osłabiona produkcja wszystkich tych komórek.

bg‑red

Narządy układu krwiotwórczego

Narządami układu krwiotwórczego człowieka są szpik kostny, grasicagrasicagrasica, śledzionaśledzionaśledziona, węzły chłonne oraz grudki chłonne błon śluzowych.

1
bg‑red

Komórki krwi

RslUPC1mABe9u1
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
bg‑red

Hemopoeza

Hemopoezahemopoeza (hematopoeza)Hemopoeza to proces powstawania i różnicowania się komórek hemolimfy bezkręgowców i komórek krwi kręgowców, zachodzący u zarodków i osobników dorosłych.

Miejsce powstawania komórek krwi kręgowców kilkakrotnie zmienia się w trakcie rozwoju organizmu. W początkowym okresie rozwoju zarodkowego (ok. 1 miesiąca życia płodowego) komórki krwi powstają w wyspach krwi znajdujących się w okolicy pęcherzyka żółtkowego (hemopoeza pozazarodkowa). W późniejszym okresie komórki krwi powstają w wątrobie (od 1 miesiąca życia płodowego do końca ciąży) i śledzionie (od 2 miesiąca życia płodowego do 7) (hemopoeza wątrobowo‑śledzionowa), a następnie (od 4 miesiąca do końca życia) w czerwonym szpiku kostnym znajdującym się w kościach płaskich i nasadach kości długich (hemopoeza szpikowa). Jedynie limfocyty różnicują się i dojrzewają w narządach limfatycznych.

R18hb5HxUa6tg1
Ilustracja przedstawia schemat powstawania komórek prekursorowych dla poszczególnych rodzajów krwinek. 1. Komórka macierzysta hemopoetyczna. U człowieka wszystkie komórki krwi powstają z niezróżnicowanej (pluripotencjalnej) komórki macierzystej hemopoetycznej (hemocytoblastu), która różnicuje się na komórki macierzyste szpiku (mieloidalne) (pozostające w szpiku) i komórki macierzyste limfoidalne (wędrujące do narządów limfatycznych). Komórki macierzyste hemopoetyczne dzielą się na komórki macierzyste szpiku (mielo idalne) oraz komórki macierzyste limfoidalne. 2. Komórki macierzyste szpiku (mieloidalne) różnicują się w określone komórki macierzyste, które są prekursorami dla poszczególnych linii rozwojowych (erytrocytów, granulocytów, monocytów, trombocytów). Na schemacie oznaczono, że z komórek macierzystych szpiku powstają komórki prekursorowe: erytrocyty, neutrofile, bazofile, eozynofile, monocyty, trombocyty. Przy erytrocytach oznaczono proces erytropoezy. To proces powstawania i różnicowania się erytrocytów. Przy neutrofilach, bazofilach, eozynofilach oznaczono proces granulocytopoeza. Proces powstawania i różnicowania się granulocytów (neutrofilów, bazofilów i eozynofilów). Przy monocytach oznaczono proces monocytopoezy, powstawania i różnicowania się monocytów. Przy trombocytach, trombocytopoezę, proces powstawania i różnicowania się trombocytów (płytek krwi). 3. Komórki macierzyste limfoidalne różnicują się w komórki prekursorowe limfocytów T i limfocytów B. Przy nich oznaczono proces limfopez, proces powstawania i różnicowania się limfocytów.
Powstawanie komórek prekursorowych dla poszczególnych rodzajów krwinek.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

elementy morfotyczne krwi
elementy morfotyczne krwi

składniki krwi będące komórkami lub fragmentami komórek; wszystkie powstają w szpiku kostnym

grasica
grasica

narząd występujący u wszystkich kręgowców żuchwowych; gruczoł dokrewny wchodzący w skład układu chłonnego; odgrywa ważną rolę w tworzeniu mechanizmów odpowiedzi immunologicznej

hemoglobina
hemoglobina

czerwona hemoproteina występująca w erytrocytach kręgowców i hemolimfie niektórych bezkręgowców, zdolna do odwracalnego łączenia się z tlenem i dwutlenkiem węgla i dzięki temu pełniąca funkcję przenośnika tlenu w organizmie

hemoliza
hemoliza

rozpad krwinek czerwonych z uwolnieniem zawartej w nich hemoglobiny, spowodowany uszkodzeniem błony komórkowej

hemopoeza (hematopoeza)
hemopoeza (hematopoeza)

proces powstawania i różnicowania się komórek krwi kręgowców

megakariocyty
megakariocyty

największe komórki szpiku kostnego, z których w wyniku fragmentacji cytoplazmy powstają płytki krwi

mielotoksyczność
mielotoksyczność

toksyczny wpływ na szpik kostny; zostaje on uszkodzony, a produkcja elementów morfotycznych krwi osłabiona lub całkowicie zahamowana

szpik kostny
szpik kostny

tkanka krwiotwórcza wypełniająca jamy szpikowe kości długich, kręgów oraz kości płaskich (mostka, kości czaszki, miednicy, żeber)

śledziona
śledziona

narząd związany z układem krwionośnym, u człowieka leżący w jamie brzusznej, w okolicy lewego podżebrza