Ściany wszystkich naczyń krwionośnych (tętnictętnicatętnic, żyłżyłażył i naczyń włosowatychnaczynia włosowatenaczyń włosowatych) składają się z trzech warstw: błony wewnętrznej, błony środkowej oraz błony zewnętrznej.

ReLXJ0GrW6Wri1

Ilustracja przedstawia zarys sylwetki człowieka z siecią naczyń krwionośnych - są czerwone i niebieskie. Sieć połączeń biegnie przez całe ciało. Wzdłuż tułowia biegną blisko siebie dwa najgrubsze naczynia - jedno jest niebieskie, drugie czerwone.

Tętnice o mniejszej średnicy niż aorta, dzięki obecnym w ich ścianach warstwom mięśni, regulują rozmieszczenie krwi w tkankach oraz wspomagają pracę sercaserceserca, przepychając krew do dalszych odcinków naczyń. Krew powracająca do serca żyłamiżyłażyłami z obwodu ciała, w niektórych jego partiach transportowana jest do góry, np. krew płynąca do serca z kończyn dolnych. W tłoczeniu krwi w jedną stronę – ku sercu – pomagają zastawki żylne, siła ssąca przedsionków oraz mięśnie międzyżebrowe podczas wdechu.

Praca w pozycji stojącej czy siedzącej powoduje, że krew w kończynach dolnych przepływa wolniej, zatrzymuje się, a to sprzyja nadmiernemu rozciąganiu się żył. W konsekwencji zastawki stają się nieszczelne, co powoduje dalsze zaleganie krwi i powstawanie żylaków. Pomiędzy najdrobniejszymi tętnicami, zwanymi tętniczkami, a początkowymi odcinkami drobnych żył znajduje się połączenie w postaci cienkich naczyń (o średnicy ok. 6- 8 μmum), zwanych naczyniami włosowatymi.

Naczynia włosowate, zwane także włośniczkami, stanowią najważniejszy element układu naczyniowego. Umożliwiają przemianę materii i oddychanie tkankowe, a co za tym idzie – pozwalają układowi krążenia na spełnienie swoich zadań. Zbudowane tylko z jednej warstwy – śródbłonka – mają najcieńsze ściany spośród wszystkich naczyń. Dodatkowo zaopatrzone są w liczne pory, które umożliwiają wymianę substancji między krwią a tkankami. Naczynia włosowate przekazują komórkom substancje energetyczne (np. glukozę), budulcowe (np. aminokwasy), regulujące (np. hormony), a zabierają dwutlenek węgla, produkty przemiany materii oraz energię cieplną. Tworząc gęstą sieć oplatającą i unaczynniającą narządy, zwiększają powierzchnię wymiany substancji między krwią a otoczeniem. Im aktywniej pracuje narząd, tym jego sieć naczyń włosowatych jest gęstsza (np. wątroba i nerki są oplecione bardzo gęstą siecią włośniczek). Naczynia włosowate nie oplatają m.in. rogówki, soczewki, chrząstki i powierzchniowego nabłonka wielowarstwowego płaskiego. Wąskie światło i liczne zakręty sieci powodują, że w naczyniach tych spada szybkość przepływu krwi, co usprawnia przenikanie substancji przez śródbłonek.

Naczynie włosowate stanowią strefę przejściową nie tylko między tętnicami i żyłami. Na przykład w nerce tworzy się sieć dziwna (zwana cudowną), w której tętniczka rozgałęzia się i ponownie przechodzi w tętniczkę (a nie w żyłę). Szczególne znaczenie ma układ, w którym żyła przechodzi w żyłę, co ma miejsce w krążeniu wątrobowym, zwanym wrotnym. Do wątroby uchodzi żyła wrotna, niosąca substancje odżywcze z przewodu pokarmowego i śledziony. Tu przechodzi ona w sieć naczyń włosowatych, które zbierają się w wychodzącą z wątroby żyłę wątrobową, wpadającą następnie do żyły głównej i dalej do prawego przedsionka.

Słownik