Maszyny inteligentne

Wokół nas znajduje się mnóstwo różnego rodzaju maszyn, jednak tylko niektóre z nich możemy nazwać urządzeniami inteligentnymiinteligencjainteligentnymi. Takimi produktami są m.in. asystenci domowi czy autonomiczne samochody. Należy jednak rozróżnić pojęcia „maszyny inteligentne” i „urządzenia typu smart”, reklamowane często przez producentów jako „roboty wyposażone w technologię AIAIAI”. Lodówka, która „sama” ustala listę zakupów spożywczych, tak naprawdę jest po prostu sprzętem wyposażonym w wewnętrzne kamery. Dzięki pozyskanym obrazom system lodówki wyświetla na monitorze to, co znajduje się na półkach. Użytkownicy dostają też informację, które produkty właśnie się kończą lub którym zbliża się termin ważności. Jednak nie jest to efekt działania sztucznej inteligencji, a funkcji „smart”. Lodówka nie podejmie za nas decyzji – rozpoznaje jedynie dany obraz (sczytuje obiekt), jednak bez ingerencji człowieka nie wykona „następnego kroku” i nie wyrzuci np. przeterminowanego jedzenia do kosza, nie zrobi samodzielnie zakupów etc.

Czym musi się charakteryzować maszyna, abyśmy mogli ją nazwać urządzeniem inteligentnym?

Urządzenie inteligentne jest w stanie decydować, a także podejmować działania bez udziału człowieka – podlega bowiem procesowi uczenia się. Na podstawie przykładowych danych i odpowiedzi roboty tworzą własne reguły. Następnie nabyte doświadczenia wykorzystują w nowych sytuacjach — a opierając się na danych treningowych, mogą wykonywać oczekiwane działania.

Ewolucja maszyn inteligentnych

Za ojca sztucznej inteligencji uznawany jest Alan Turing. Jednym z jego pierwszych sukcesów było rozszyfrowanie niemieckiej Enigmy w czasach II wojny światowej, co pozwoliło szybko uzyskać kluczowe informacje i przyspieszyło zakończenie wojny. W 1950 roku Turing opracował metodę pozwalającą ustalić, czy maszyna jest urządzeniem inteligentnym. Nazwał ją Imitation Game – dzisiaj metoda ta znana jest jako test Turinga.

W teście bierze udział człowiek i weryfikowana maszyna. Obydwoje odpowiadają na pytania, a bezstronny sędzia ma rozpoznać, które odpowiedzi zostały udzielone przez człowieka, które przez robota. Wynik eksperymentu uznaje się za pozytywny, gdy sędzia nie będzie potrafił odróżnić komunikacji z człowiekiem od tej z maszyną. Przez następnych kilkadziesiąt lat wiele programów komputerowych nie przechodziło testu pozytywnie. Twórcy AI nie poddają się jednak i wciąż powstają nowe boty uczące się języka ludzi – sprawnej i logicznej komunikacji z żywym człowiekiem.

W 1956 roku informatyk ze Stanów Zjednoczonych, John McCarthy, zorganizował tzw. Konferencję w Dartmouth, podczas której naukowcy tak oto po raz pierwszy zdefiniowali pojęcie „sztucznej inteligencji”:

W 1966 roku zakończono prace nad ELIZĄ – wirtualną psychoterapeutką, którą potrafiła prowadzić rozmowy z ludźmi. Obecnie na takiej samej zasadzie jak ELIZA działają wszystkie chatbotychatbotchatboty. Korzystają z wgranego im repozytorium wiedzy, rozpoznają „słowa klucze” i dopasowują do nich gotowe odpowiedzi. Wirtualni asystenci są dziś wszechobecni na wielu portalach, pomagają też osobom z niepełnosprawnościami, reagują bowiem na komunikaty dźwiękowe, mają nagrane polecenia i wchodzą w interakcje z użytkownikami.

W 1973 roku powstał MYCIN – jeden z pierwszych systemów do diagnostyki medycznej. Opracował go Edward Shortliffe, który był jednocześnie lekarzem i informatykiem. System doradczy MYCIN pomagał lekarzom dobrać odpowiednią antybiotykoterapię do wyleczenia danego zakażania bakteryjnego. Program posiadał bogatą bazę danych i zdefiniowanych 500 zasad podpowiadających właściwe stosowanie antybiotyków. Obecnie udział sztucznej inteligencji w rozwoju medycyny jest kluczowy w zakresie diagnostyki, a także przy tworzeniu repozytoriów dla lekarzy z różnych specjalizacji.

Komputer Deep Blue, zaprogramowany do gry w szachy, na stałe zapisał się w historii robotyki. W 1996 roku wygrał bowiem z ówczesnym szachowym mistrzem świata, Garrim Kasparowem, co uznane zostało za największe osiągnięcie sztucznej inteligencji od momentu jej stworzenia i wdrożenia w świecie ludzi.

W 2011 roku sztuczna inteligencja zajęła pierwsze miejsce w teleturnieju Jeopardy. Pięć lat później program AlphaGo pokonał mistrza świata w grze w go, uważanej za najtrudniejszą grę logiczną na świecie. Pokonanie L. Sedola, który zdobył mistrzostwo aż 18 razy, uznano za moment przełomowy dla rozwoju sztucznej inteligencji.

W listopadzie 2017 roku w Chinach stworzono XiaoYi, który – jako pierwszy robot w dziejach – zdał egzamin lekarski. Utytułowany cybermedyk poradził sobie tak dobrze, gdyż uczył się z takich samych materiałów jak studenci medycyny, został też „zasilony” bogatą bazą wiedzy przypadków klinicznych.

Jak widać, śledząc historię robotyki, z biegiem lat powstają coraz bardziej zaawansowane modele maszyn inteligentnych. Ich konstruowanie umożliwia postęp technologiczny. Coraz szybsze procesory komputerowe ułatwiają budowę skomplikowanych urządzeń i skracają czas potrzebny robotom na uczenie się. Dużą rolę odgrywa również rozwój sieci internetowej. Dzięki niemu zdobywanie i magazynowanie danych niezbędnych do procesu uczenia stało się znacznie prostsze. Naukowcy z całego świata mogą przeprowadzać własne badania i na bieżąco komunikować się między sobą.

Dziś świat jest pełen maszyn inteligentnych. Ich rozwój nieustannie nabiera tempa, lecz jeszcze daleka droga do osiągnięcia poziomu inteligencji ludzkiej. Sztuczna inteligencja znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach i branżach, staje się też pomocna w życiu codziennym ludzi.

Zagrożenia ze strony sztucznej inteligencji

Wiele osób ze świata naukowego wyraża swoje obawy dotyczące dalszego rozwoju sztucznej inteligencji. Jedną z nich jest choćby Stephen HawkingStephen HawkingStephen Hawking, który stwierdził, że sztuczna inteligencja może okazać się katastrofalna w skutkach, jeżeli jej rozwój nie będzie poddany ścisłemu rygorowi i etyce. Podobne zdanie w tym temacie ma również Elon MuskElon MuskElon Musk, który pracuje nad rozwojem sztucznej inteligencji i uważa, że jej potencjał jest wręcz przerażający.

Masowa utrata miejsc pracy

Czynności powtarzalne i mechaniczne mogą być w przyszłości wykonywane przez maszyny. W przemyśle, w fabrykach, w tzw. trudnych warunkach pracy urządzenia najprawdopodobniej zastąpią ludzi. Dla pracodawców, poza zmniejszeniem ryzyka wypadków wśród osób zatrudnionych, oznacza to ograniczenie kosztów, stopniową rezygnację z czynnika ludzkiego. Może to spowodować masowy wzrost bezrobocia oraz pogłębienie się nierówności społecznych i ekonomicznych.

Najmniej zagrożone są branże oparte na pracy kreatywnej oraz zawody związane z obszarem psychologii, terapii. Wymagają one bardzo specyficznego myślenia i rozumienia ludzkich emocji.

Słownik