Helsińska Fundacja Praw Człowieka

Historia

R1gwcLD2BVkhy1
Logo organizacji
Źródło: dostępny w internecie: twitter.com/hfhrpl [dostęp 13.04.2021 r.], tylko do użytku edukacyjnego.

Początek historii tej organizacji sięga Aktu końcowego KBWEKBWEKBWE i komitetów helsińskich, które powstawały po jego podpisaniu – polski Komitet Helsiński powstał w 1982 r. i dał początek fundacji. Rok później przygotował on swój pierwszy raport: Polska w okresie stanu wojennego. Po zmianie systemu politycznego w naszym kraju w 1989 r. w Warszawie oficjalnie założono Helsińską Fundację Praw Człowieka. Została ona zarejestrowana w 1990 r. Jej działacze brali udział m.in. w przygotowaniu Konstytucji RP (Karty Praw i Wolności), Ustawy o funkcjonowaniu służb specjalnych oraz Ustawy o procesie lustracyjnym. Od 2007 r. fundacja ma status konsultatywny przy Radzie Społeczno–Gospodarczej ONZ. Od początku działalności Helsińska Fundacja Praw Człowieka rozwija programy edukacyjne i monitoringu prawnego w zakresie praw człowieka.

Programy edukacyjne

Od początku istnienia Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka jej eksperci prowadzą liczne programy publicystyczne i organizują szkolenia, warsztaty, seminaria oraz konferencje poświęcone prawom człowieka i ich ochronie, w tym:

  • Międzynarodową Szkołę Letnią Praw Człowieka – organizowaną corocznie od 1990 r. Program ten adresowany jest do organizacji pozarządowych, dziennikarzy i urzędników publicznych, które zajmują się ochroną praw człowieka w krajach postsocjalistycznych Europy Środkowej i Wschodniej, a także w Azji Centralnej;

  • programy edukacyjne dla uczniów szkół średnich i studentów, np. Polskie Warsztaty Młodych Dziennikarzy. Fundacja organizuje również konkurs prac magisterskich poruszających kwestię praw człowieka;

  • Międzynarodowy Festiwal Filmowy Watch Docs (z ang. watchdog – określenie organizacji, która patrzy władzy na ręce, oraz watch docs – „oglądaj filmy dokumentalne”) – pierwsza edycja festiwalu odbyła się w 2001 r. Festiwal ten jest jedną z dwóch największych na świecie imprez filmowych poświęconych prawom człowieka, prezentujących filmy dokumentalne, w których zaangażowanie na rzecz praw jednostki łączy się ze sztuką filmową. Co roku na festiwalu pokazywanych jest blisko 70 światowej klasy filmów, które w Polsce ogląda łącznie kilkadziesiąt tysięcy widzów.

W 1993 r. działacze fundacji zorganizowali pierwszą w Polsce wizytę XIV Dalajlamy, duchowego i politycznego przywódcy Tybetańczyków, laureata Pokojowej Nagrody Nobla.

Programy prawne

Do programów prawnych realizowanych przez Helsińską Fundację Praw Człowieka należą m.in.:

  • program litygacji strategicznejlitygacja strategicznalitygacji strategicznej – fundacja włącza się lub wszczyna postępowania sądowe o znaczeniu strategicznym, licząc, że jej działania zmienią istniejącą praktykę prawną bądź regulacje prawne dotyczące ochrony praw człowieka; prawnicy fundacji stale udzielają porad prawnych w ramach Programu Interwencji Prawnej w przypadkach naruszania praw i swobód jednostki, zwłaszcza tych gwarantowanych przez Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej i Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, popularnie nazywaną Europejską Konwencją Praw Człowieka;

  • Obserwacja Wolności Mediów w Polsce – program monitorowania standardów ochrony swobody wypowiedzi w Polsce; eksperci fundacji tworzą opinie prawne, analizy i skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach dotyczących wolności wypowiedzi;

  • Program Pomocy Prawnej dla Migrantów i Uchodźców – od początku lat 90. XX w. prawnicy fundacji udzielają bezpłatnych porad prawnych cudzoziemcom i uchodźcom.

Amnesty International

RVTVnGPm5gQzp
Logo Amnesty International. Jak myślisz, co symbolizuje świeczka otoczona drutem kolczastym?
Źródło: domena publiczna.

Historia

Początki Amnesty International sięgają listopada 1960 r., kiedy brytyjski prawnik – Peter Benenson – poruszony został historią dwóch portugalskich studentek skazanych na siedem lat więzienia za wzniesienie toastu za wolność. Pół roku później napisał artykuł do tygodnika „The Observer” pt. Zapomniani więźniowie. Wzywał on do solidarnego działania w obronie więźniów sumieniawięzień sumieniawięźniów sumienia oraz sprzeciwu wobec łamania praw człowieka. W lipcu 1961 r. podjęto decyzję o utworzeniu międzynarodowego ruchu na rzecz obrony wolności wyrażania opinii i wyznawania religii. Pierwsze grupy Amnesty International poza Wielką Brytanią powstały w latach 60. w krajach Europy Zachodniej. W 1973 r. organizacja ta rozpoczęła pierwszą tzw. pilną akcjępilne akcje AIpilną akcję w obronie brazylijskiego profesora Luiza Basilio Rossiego. Od tamtej pory podobne akcje, polegające na wysyłaniu listów – apeli w sprawie osób, których podstawowe prawa są zagrożone lub łamane, stały się znakiem rozpoznawczym organizacji. Dotyczą one m.in. osób zagrożonych egzekucją lub torturami, aresztantów pozbawionych kontaktu z prawnikiem, rodziną albo opieki medycznej, a także więźniów sumienia. Organizacja jest laureatką Pokojowej Nagrody Nobla z 1977 r. za wkład w umacnianie podstaw wolności, sprawiedliwości, a tym samym pokoju na całym świecie. Dziś Amnesty International jest globalnym ruchem ponad siedmiu mln ludzi w 150 krajach świata.

Działalność w Polsce

Amnesty International w Polsce jest stowarzyszeniem założonym w 1990 r. w Gdańsku, choć pierwszą nieformalną grupę AI w Polsce utworzyli już w 1975 r. więźniowie sumienia. Stowarzyszenie to prowadzi:

  • badania dotyczące naruszania praw człowieka, do których dochodzi na całym świecie;

  • rzecznictworzecznictworzecznictwo i lobbinglobbinglobbing – wywieranie nacisku na rządy, koncerny i decydentów, aby podejmowali decyzje zgodne z zasadami praw człowieka;

  • kampanie i akcje, z których najważniejszy jest Maraton Pisania Listów – odbywa się on co roku w Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka.Międzynarodowy Dzień Praw CzłowiekaMiędzynarodowy Dzień Praw Człowieka.

Amnesty International mobilizuje ludzi na całym świecie do solidarnego przeciwstawiania się naruszeniom praw człowieka.

RfEgPZz9egk9e1
Wykres kolumnowy. Liczba uczestników akcji „Maraton Pisania Listów” w latach 2001–2018. Lista elementów: 1. zestaw danych:Rok: 2001Liczba uczestników: 23262. zestaw danych:Rok: 2002Liczba uczestników: 74093. zestaw danych:Rok: 2003Liczba uczestników: 97434. zestaw danych:Rok: 2004Liczba uczestników: 139735. zestaw danych:Rok: 2005Liczba uczestników: 166026. zestaw danych:Rok: 2006Liczba uczestników: 218977. zestaw danych:Rok: 2007Liczba uczestników: 418648. zestaw danych:Rok: 2008Liczba uczestników: 786399. zestaw danych:Rok: 2009Liczba uczestników: 10802610. zestaw danych:Rok: 2010Liczba uczestników: 13530511. zestaw danych:Rok: 2011Liczba uczestników: 14519512. zestaw danych:Rok: 2012Liczba uczestników: 18295713. zestaw danych:Rok: 2013Liczba uczestników: 21447214. zestaw danych:Rok: 2014Liczba uczestników: 26870315. zestaw danych:Rok: 2015Liczba uczestników: 27023516. zestaw danych:Rok: 2016Liczba uczestników: 35664517. zestaw danych:Rok: 2017Liczba uczestników: 30883818. zestaw danych:Rok: 2018Liczba uczestników: 308974
Oprac. na podst.: Maraton Pisania Listów, amnesty.org.pl.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Aktywiści i wolontariusze

Amnesty International to organizacja masowego członkostwa. Osoby, którym bliskie są prawa człowieka, zrzesza w grupy lokalne, sieci tematyczne oraz społeczności. Wolontariusze organizują eventy, happeningi, konferencje, by zwiększać świadomość otoczenia na temat praw człowieka i zachęcać do reagowania w przypadku ich łamania przez napisanie listu czy podpisanie petycji.

Edukacja

Amnesty International zajmuje się edukowaniem w zakresie praw człowieka (dokumenty, zasady, podstawowe standardy) i na ich rzecz (praktykowanie praw człowieka w życiu codziennym, upominanie się o prawa swoje i innych ludzi), a także przez praktykowanie tych praw (prowadzoną za pomocą działań włączających, opartych na szacunku oraz aktywnym uczestnictwie).

Szkolne Grupy Amnesty International (SGAI) dają możliwość prowadzenia działalności na rzecz praw człowieka w szkołach. Ich celem jest nauczanie o źródłach, podstawowych dokumentach i istocie praw człowieka, a także edukacja na rzecz tych praw. Zadaniem SGAI jest kształtowanie i rozwijanie środowiska szkolnego na bazie praw człowieka, budowanie szkolnej samorządności, a przez nią społeczeństwa obywatelskiego.

Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża

RktZXzhTOm5Mr
Pomnik PCK w Koszalinie
Źródło: Radosław Drożdżewski, licencja: CC BY-SA 3.0.

Historia

Wieczorem 24 czerwca 1859 r. pod Solferino Henry Dunant ujrzał coś, co zmieniło jego życie: na polu bitwy leżało 40 tys. rannych lub zabitych młodych mężczyzn. Nikt nie zabierał z pola walki umierających w męczarniach. Dunant poświęcił życie i majątek idei niesienia pomocy poszkodowanym w wyniku wojny. W 1863 r. powołał Komitet Pięciu, który wkrótce zmienił nazwę na Międzynarodowy Komitet Pomocy Rannym Wojskowym, a następnie został przemianowany na Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża (MKCK).

Od ponad 150 lat MKCK pomaga ludziom poszkodowanym w wyniku działań wojennych i innych konfliktów zbrojnych. W Polsce został zarejestrowany 14 lipca 1919 r. Organizacja była wielokrotnie doceniana za swoją działalność, w tym czterokrotnie Pokojową Nagrodą Nobla. Po raz pierwszy było to w 1901 r., kiedy nagrodzono założyciela ruchu – Henriego Dunanta, natomiast sama organizacja została wyróżniona w latach: 1917, 1944 i 1963.

R1JZXnZAHPjo2
Legitymacja Członka Koła Młodzieżowego PCK wystawiona w 1933 r. w Brześciu nad Bugiem
Źródło: Foma, licencja: CC BY-SA 3.0.

Główne inicjatywy

Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża to globalna i niezależna sieć ponad 14 mln wolontariuszy w ponad 190 krajach. Wspierają oni przeszło 160 mln potrzebujących na całym świecie.

RjQH6LS2ghOzb1
Mapa krajów należących do Czerwonego Krzyża (kolor czerwony), Czerwonego Półksiężyca (kolor zielony), Czerwonej Gwiazdy Dawida (kolor niebieski), Stowarzyszenia Czerwonego Krzyża, które nie jest częścią Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca (kolor brązowy), Towarzystwo Czerwonego Półksiężyca, które nie jest częścią Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca (kolor jasnozielony).
Wskaż kraje, które nie należą do Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża.
Źródło: Ssolbergj, licencja: CC BY 3.0.

Misją Ruchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego PółksiężycaRuch Czerwonego Krzyża i Czerwonego PółksiężycaRuchu Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca jest ochrona ludzi przed cierpieniem, którego przyczyną może być wojna lub dyskryminacja. Szczególną opieką wolontariusze organizacji otaczają ludzi żyjących w miejscach konfliktów zbrojnych.

W ramach ruchu działają:

Międzynarodowa Federacja Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca
Stowarzyszenia Krajowe Czerwonego Krzyża (np. Polski Czerwony Krzyż)
Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża

Ich zadaniem jest niesienie pomocy humanitarnej ofiarom wojny i przemocy. Swoją działalność prowadzą w ścisłej współpracy z rządami państw, dzięki czemu mogą efektywniej pomagać najbardziej potrzebującym.

Działalność w Polsce

Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża w Polsce prowadzi działania dotyczące:

RUPuQTDa41UgH
edukacji
  • upowszechnianie międzynarodowego prawa humanitarnego;
  • kampanie i działania mające na celu rozwój krwiodawstwa i krwiolecznictwa w Polsce oraz pozyskiwania honorowych dawców krwi;
  • działalność edukacyjna wśród dzieci i młodzieży, wolontariat – kolonie letnie i zimowe, placówki edukacyjno‑oświatowe, opiekuńcze i socjalne, szkolenie wolontariuszy.
, pomocy humanitarnej
  • działalność humanitarna na rzecz ofiar konfliktów zbrojnych – MKCK współpracuje z władzami publicznymi w trosce o zapewnienie poszanowania międzynarodowego prawa humanitarnego (konwencji genewskich); w czasie konfliktu zbrojnego wspomaga wojskową i cywilną służbę zdrowia;
  • niesienie pomocy ofiarom klęsk żywiołowych i katastrof w kraju i za granicą;
  • przeciwdziałanie uzależnieniom, promocja zdrowego trybu życia i odżywiania, profilaktyka chorób nowotworowych i zakaźnych;
  • opieka i pomoc socjalna.
, poszukiwania zaginionych i łączenia rodzin
  • prowadzenie Krajowego Biura Informacji i Poszukiwań Polskiego Czerwonego Krzyża z siedzibą w Warszawie ma na celu odnajdywanie zaginionych podczas wojen i łączenie rodzin.
  • , szkoleń z zakresu pierwszej pomocy
    • MKCK jest liderem w zakresie szkoleń pierwszej pomocy w Polsce, uczy bezpiecznych zachowań i odpowiedniego reagowania w miejscu zdarzenia, zgodnie ze standardami Unii Europejskiej;
    • działa bezpośrednio na rzecz osób poszkodowanych w wypadkach drogowych.

Organizacja ta działa również na rzecz osób najbardziej potrzebujących, ubogich, chorych, niepełnosprawnych oraz mniejszości narodowych. Prowadzi szkolenia z zakresu aktywizacji zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Human Rights Watch (HRW)

Historia

RdDxTBikvYNJa1
Logo HRW
Źródło: domena publiczna.

Human Rights Watch (HRW) to następczyni organizacji Helsinki Watch, założonej w 1978 r. przez Roberta Bernsteina w celu monitorowania wywiązywania się państw bloku sowieckiego z postanowień Aktu końcowego KBWE, dotyczących przestrzegania praw człowieka. Human Rights Watch działa od 1988 r., jej siedziba znajduje się w Nowym Jorku. Od 1993 r. funkcję dyrektora pełni Kenneth Roth. HRW składa się z pięciu wydziałów: na Bliskim Wschodzie, w Azji, obu Amerykach, Afryce oraz obszarze OBWE.

Główne inicjatywy

HRW zajmuje się monitorowaniem przestrzegania praw człowieka w różnych rejonach świata. Skupia się przede wszystkim na obronie wolności słowa i przekonań, zwalczaniu cenzury, zapewnieniu oskarżonym prawa do uczciwego procesu i ewentualnego azylu. W przeciwieństwie do Amnesty International, skupia się na lobbingu i pracy z mediami i nie jest organizacją masowego członkostwa – współpracuje z 450 osobami ponad 70 narodowości, głównie ekspertami krajowymi, prawnikami, dziennikarzami i innymi osobami pracującymi nad ochroną osób najbardziej zagrożonych – zarówno mniejszości i ludności cywilnej w czasie wojny, jak i uchodźców oraz dzieci potrzebujących pomocy. Zamiast pikiet i happeningów członkowie HRW prowadzą indywidualne śledztwa, określane mianem misji śledczych, dzięki którym demaskują krzywdzące praktyki. Bardzo pomocna jest w tym współpraca z ogólnoświatowymi i lokalnymi mediami oraz różnymi fundacjami, a także skoncentrowany lobbing, który ma wpływać na opinię publiczną.

Działalność

Organizacja Human Rights Watch prowadzi działania w następujących obszarach:

  • badania – badacze pracują na terenie stu krajów, odkrywając fakty, które tworzą niezaprzeczalny zapis naruszeń praw człowieka;

  • upowszechnianie – w mediach społecznościowych;

  • lobbing – członkowie HRW spotykają się z rządami, Organizacją Narodów Zjednoczonych, grupami rebeliantów, korporacjami itp., aby zobaczyć, jak zmienia się polityka czy egzekwuje się prawa i zapewnia sprawiedliwe traktowanie.

HRW działa na rzecz rozwiązania największych kryzysów we współczesnym świecie, np. takich jak:

  • kryzys uchodźczy w Europie;

  • konflikt w Sudanie Południowym;

  • kampania ograniczania używania min lądowych;

  • masowe egzekucje na Filipinach.

Słownik

KBWE
KBWE

Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (1973–75); konferencja dyplomatyczna państw europejskich (bez Albanii), Kanady i USA, dotycząca bezpieczeństwa europejskiego i współpracy międzynarodowej

litygacja strategiczna
litygacja strategiczna

działania prawne podejmowane w interesie publicznym, których celem jest rozstrzygnięcie ważnych kwestii społecznych, walka z naruszeniami prawa oraz uzyskanie jak największego rozgłosu; polega na wszczynaniu postępowania przed sądem w celu kształtowania systemu prawnego przez precedensowy charakter rozstrzygnięcia, zmianę prawa lub istotną zmianę praktyki jego stosowania; metoda litygacji strategicznej jest szczególnie popularna w państwach systemu common law, opartego na precedensach, ponieważ każde orzeczenie sądu ma tam znaczenie w postaci trwałej zmiany prawa

lobbing
lobbing

termin wywodzi się ze zwyczaju przeprowadzania bezpośrednich, krótkich rozmów na korytarzu (lobby) między osobami reprezentującymi zorganizowane grupy interesu a gremiami i osobami decyzyjnymi, mającymi władzę; jego celem jest umiejętne wpływanie na decydentów w sytuacjach nieformalnych, co czasem postrzegane jest przez opinię publiczną jako zjawisko negatywne; lobbing polityczny zwany jest także rzecznictwem

Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka
Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka

święto obchodzone corocznie 10 grudnia, ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w rocznicę podpisania Powszechnej deklaracji praw człowieka w 1948 r.

organizacja pozarządowa
organizacja pozarządowa

(NGO – z ang. non‑government organization); organizacja, która nie działa dla osiągnięcia zysku i nie jest jednostką sektora finansów publicznych

pilne akcje AI
pilne akcje AI

wezwania do działania w sprawie osoby lub grupy osób, o których wiadomo, że ich prawa zostały złamane i potrzebna jest natychmiastowa reakcja opinii publicznej

Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca
Ruch Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca

międzynarodowy ruch humanitarny działający na rzecz ochrony ludzkiego zdrowia i życia, przeciwstawiający się dyskryminacji opartej na pochodzeniu narodowościowym, rasowym, klasowym, religijnym czy politycznym; w jego skład wchodzą: Międzynarodowa Federacja Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, stowarzyszenia krajowe Czerwonego Krzyża (np. Polski Czerwony Krzyż), Czerwonego Półksiężyca i Czerwonej Gwiazdy Dawidowej oraz Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża

rzecznictwo
rzecznictwo

(z ang. advocacy); proces podejmowania działań umożliwiających obywatelom (często zorganizowanym w różne grupy interesu, np. organizacje pozarządowe) komunikowanie ich pragnień, zabezpieczanie praw, reprezentowanie interesów i zapewnianie form pomocy, których potrzebują; działania te najczęściej adresowane są do władz lokalnych, rządu i opinii publicznej

więzień sumienia
więzień sumienia

osoba, która została pozbawiona wolności ze względu na swoje przekonania lub przynależność do nieakceptowanej przez władzę grupy: etnicznej, religijnej itp., która nie stosowała przemocy ani nie nawoływała do nienawiści