Europejski Trybunał Praw Człowieka

Europejski Trybunał Praw Człowieka to międzynarodowy sąd powołany na mocy Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w celu orzekania w sprawach dotyczących naruszeń praw i wolności gwarantowanych Konwencją i dołączonymi do niej protokołami. Siedziba Trybunału znajduje się w Strasburgu we Francji, dlatego bywa on też nazywany Trybunałem Strasburskim.

R1ZeguLs2Kq88

Zdjęcie przedstawia masywny, nowoczesny budynek. Po bokach składa się z wysokich rotund z oknami u podstawy. Rotundy stoją na betonowych słupach. Łączy je półokrągły, szklany budynek, który jest od nich niższy. Do budynku prowadzą szerokie schody. Przed nimi znajduje się duży betonowy plac, na którym rośnie klika małych drzew.

Trybunał rozpoczął swoją działalność w 1959 r. i od tamtej pory rozpatruje sprawy wnoszone przez jednostki znajdujące się w jurysdykcjijurysdykcjajurysdykcji państw‑stron Konwencji. SygnatariuszamisygnatariuszSygnatariuszami Konwencji są wszystkie państwa członkowskie Rady EuropyRada EuropyRady Europy, a więc jurysdykcja Trybunału rozciąga się na cały kontynent europejski z wyłączeniem Białorusi i Watykanu.

W skład Trybunału wchodzi obecnie 47 sędziów - po jednym z każdego państwa‑strony Konwencji. Wyroki formalnie wydaje Trybunał, co nie znaczy jednak, że w każdej sprawie orzeka on w pełnym składzie. Przeciwnie, Trybunał nigdy nie rozpatruje skarg indywidualnychskarga indywidualnaskarg indywidualnych, działając in pleno, czyli w składzie wszystkich 47 sędziów, lecz robi to w mniejszym gronie - w zależności od sprawy może to być 3, 5, 7 lub 17 sędziów.

R16sZrebhu7H5

Zdjęcie przedstawia salę rozpraw. Na podłodze znajduje się okrągły niebieski dywan z dwunastoma złotymi gwiazdkami. Pod jasną ścianą stoi półokrągła, drewniana ława, przy której stoją niebieskie krzesła. Na ścianie wisi niebieska tablica z białym napisem: European Court of Human Rights. Cour européenne des droits de l'homme.

O dopuszczalności skargi pod względem formalnym decyduje jeden sędzia, przy czym nie może on pochodzić z kraju, przeciwko któremu złożona została rozpatrywana skarga. Skargę do trybunału może złożyć każda osoba, organizacja pozarządowa lub grupa jednostek, która uważa, że stała się ofiarą naruszenia praw zawartych w Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności przez jedno z państw‑sygnatariuszy tej umowy międzynarodowej. Państwa‑strony Konwencji zobowiązały się nie przeszkadzać w żaden sposób skutecznemu wykonywaniu tego prawa.

Artykuł 35 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności określa warunki dopuszczalności skargi indywidualnej. Aby Trybunał mógł przystąpić do rozpatrywania sprawy, konieczne jest, by skarżący wyczerpał wcześniej wszystkie środki odwoławcze przewidziane prawem wewnętrznym. Jednocześnie od podjęcia ostatecznej decyzji w tej sprawie na gruncie krajowej drogi prawnej nie może minąć więcej niż cztery miesiące. Skarga nie może także być anonimowa ani identyczna co do istoty ze sprawą już rozpatrzoną przez Trybunał lub ze sprawą, która została poddana innej międzynarodowej procedurze dochodzenia lub rozstrzygnięcia i nie zawiera nowych, istotnych informacji. Odrzucona zostanie również skarga, która nie daje się pogodzić z postanowieniami Konwencji lub jej protokołów, lub w sposób oczywisty jest nieuzasadniona, lub też stanowi nadużycie prawa do skargi, jak również w sytuacji gdy skarżący nie doznał znaczącego uszczerbku, chyba że poszanowanie praw człowieka będzie wymagało rozpatrzenia takiej skargi.

O odrzuceniu skargi Trybunał może zdecydować w każdej fazie postępowania. Europejski Trybunał Praw Człowieka uważany jest za najskuteczniejszą instytucję sądowniczą w dziedzinie praw człowieka na świecie. Nie oznacza to jednak, że nie zmaga się on z różnego rodzaju problemami. Najpoważniejszym z nich wydaje się ogrom kierowanych do niego spraw - każdego roku do Trybunału trafia około 50 tysięcy wniosków. Większość z nich okazuje się jednak nie spełniać kryteriów dopuszczalności. Trybunał napotyka również trudności na etapie implementacji swoich wyroków - realizacja orzeczeń Trybunału uzależniona jest bowiem od dobrej woli państw‑stron Konwencji.

RrzNPUGOzIiSO

Zdjęcie przedstawia dwóch starszych mężczyzn w togach sędziowskich, którzy siedzą przy drewnianej ławie. Togi są czarne z białym żabotem i niebieską szarfą ze złotymi gwiazdkami. Za mężczyznami wisi niebieska tablica z białym napisem: European Court of Human Rights. Cour européenne des droits de l'homme.

W 2020 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka został nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla.

Słownik