Przeczytaj
Mocz
W ciągu doby w nerkach powstaje około 1‑1,5 litra moczu ostatecznegomoczu ostatecznego. Składa się on głównie z wody (94%) oraz substancji w niej rozpuszczonych (6%), czyli elektrolitów i produktów przemiany materii. Zawartość składników moczu zmienia się w zależności od trybu życia (sposobu odżywiania, aktywności fizycznej) oraz stanu zdrowia.
Parametry fizyczne moczu
Parametry chemiczne moczu
Erytrocyty i leukocyty w moczu
Erytrocyty w prawidłowym moczu nie występują. O ich obecności świadczy zmiana barwy (od różowej do brązowej) i przejrzystości moczu (lekko mętny – krwiomoczkrwiomocz, przejrzysty – hemoglobinuriahemoglobinuria). Za pomocą metod chemicznych można wykryć w moczu erytrocyty, hemoglobinę oraz grupy hemowe zawarte w innych substancjach, np. mioglobiniemioglobinie.
Z kolei podwyższona liczba leukocytów, tzw. leukocyturialeukocyturia, świadczy o występującym w układzie wydalniczym zapaleniu, zlokalizowanym m.in. w nerkach, pęcherzu moczowym, a także może wskazywać na zakażenie bakteriami, rzęsistkiem (Trichomonas vaginalis), grzybami lub wirusami. Zawartość leukocytów stwierdza się poprzez wykrycie esterazy leukocytowej.esterazy leukocytowej.
Nieodpowiednia konserwacja próbki moczu może być przyczyną zmian parametrów moczu.
Zainteresowanie moczem jako płynem odzwierciedlającym stan zdrowia pojawiło się już w I w. n.e., kiedy grecki lekarz Areteusz z Kapadocji zwrócił uwagę na schorzenie obecnie nazywane cukrzycą (łac. diabetes mellitus). Wprowadził on po raz pierwszy pojęcie diabeta (łac. diabetes – przeciekanie, przelewanie) oznaczające nadmierne oddawanie moczu charakterystyczne dla chorych na cukrzycę. Areteusz zaobserwował także, że ich mocz ma słodki smak. Cecha ta została uwzględniona w drugim członie nazwy (łac. mellitus oznaczający słodki [jak miód]), wprowadzonym do nomenklatury dopiero w XVII w. n.e. przez angielskiego lekarza Thomasa Willisa.
Wysokie stężenie kwasu askorbinowego prowadzi do uzyskania fałszywie ujemnego wyniku testu w kierunku obecności azotynów.
W moczu mogą pojawiać się również inne cukry, m.in. fruktoza, różne pentozy oraz galaktoza. Obecność tej ostatniej świadczy o poważnej chorobie zwanej galaktozemią. Jest to uwarunkowana genetycznie choroba metaboliczna, która prowadzi do upośledzenia umysłowego, uszkodzeń wątroby i przedwczesnej śmierci.
Słownik
zaburzenie równowagi kwasowo‑zasadowej płynów ustrojowych spowodowane utratą kwasów lub zwiększeniem ilości zasad
krystaliczne związki kwasu azotowego(V); dobrze rozpuszczają się w wodzie
krystaliczne związki kwasu azotowego(III); rozpuszczają się w wodzie
obecność bakterii w moczu
pomarańczowy barwnik powstający w wyniku rozpadu hemu (rozpadu wiązania chemicznego pomiędzy żelazem a jedną z porfiryn)
enzym zlokalizowany w granulocytach obojętnochłonnych i monocytach
skupiska składników mineralnych; tworzą je związki kwasu fosforowego
połączenie chemiczne żelaza występującego na II stopniu utlenienia (FeIndeks górny 2+2+) z jedną z porfiryn; wiąże cząsteczki tlenu poprzez wiązanie koordynacyjne, umożliwiając hemoglobinie jego transport
czerwony barwnik erytrocytów; jego funkcją jest transport tlenu z płuc do komórek i COIndeks dolny 22 z komórek do płuc
obecność hemoglobiny w moczu
wzrost zawartości glukozy we krwi powyżej normy fizjologicznej; przecukrzenie krwi
obecność ciał ketonowych w moczu
tzw. hematuria; obecność krwi w moczu
zwiększone wydalanie białych krwinek (leukocytów) w moczu, spowodowane zakażeniem układu moczowego
białko globularne magazynujące tlen w mięśniach
wydalanie mioglobiny z moczem; spowodowane rozpadem włókien mięśniowych
skupiska składników mineralnych powstające w wyniku wytrącania się kwasu moczowego
mocz powstający z moczu pierwotnego w wyniku zagęszczenia, zwrotnej resorpcji i sekrecji w kanalikach nerkowych; ma on o wiele mniejszą objętość i większe stężenie substancji niż mocz pierwotny; składa się z wody oraz z rozpuszczonych w niej składników
choroba nerek występująca najczęściej u dzieci po przebytym zakażeniu górnych dróg oddechowych; cechuje się obecnością białka w moczu, wysokim stężeniem lipidów we krwi, obrzękami pod oczami, rozdrażnieniem i utratą apetytu
choroba związana z zaburzeniami działania enzymów uczestniczących w szlaku syntezy hemu; najczęściej ma podłoże genetyczne
inaczej mocz pierwotny; część osocza krwi przesączona w drodze filtracji w ciałku nerkowym; z niego powstaje mocz ostateczny o znacznie mniejszej objętości i większym stężeniu substancji
powstaje w wyniku utleniania urobilinogenu; produkt końcowy degradacji hemu
pochodna bilirubiny; powstaje w świetle przewodu pokarmowego
żółty barwnik powstający w wyniku rozpadu hemu
(ang. purple urine bag syndrome, PUBS) zjawisko polegające na reakcji dwóch barwników – indykanu i indirubiny – z syntetycznymi materiałami, z których wykonany jest cewnik, skutkującej fioletowym zabarwieniem moczu
uwarunkowana genetycznie choroba metaboliczna, związana z zaburzeniami metabolizmu bilirubiny