Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Równoległość prostych

Rozważmy proste opisane równaniami

Ax+By+C=0Dx+Ey+F=0,

gdzie (A,B)(0,0)(C,D)(0,0).
Jeśli żadna z prostych nie jest równoległa do osi Y, to B0E0.

Możemy wówczas przekształcić ich równania do postaci kierunkowej otrzymując odpowiednio

y=-ABx-CB i y=-DEx-FE.

Warunek równoległości orzeka, że proste są równoległe dokładnie wtedy, gdy ich współczynniki kierunkowe są równe, zatem gdy

-AB=-DE.

Otrzymane równanie można przekształcić do postaci

AE-BD=0.

Zauważmy, że w przypadku, gdy jedna z prostych jest równoległa do osi Y, to są one równoległe do siebie nawzajem dokładnie wtedy, gdy współczynniki BE są jednocześnie równe zeru. Wówczas wyrażenie AE-BD również przyjmuje wartość zero. Zatem możemy sformułować następujący wniosek:

Proste o równaniach

Ax+By+C=0 i Dx+Ey+F=0,

gdzie (A,B)(0,0)(C,D)(0,0) są równoległe wtedy i tylko wtedy, gdy spełniony jest warunek AE-BD=0.

Prostopadłość prostych

Rozważmy proste opisane równaniami

Ax+By+C=0 i Dx+Ey+F=0,

gdzie (A,B)(0,0) i (C,D)(0,0).
Jeśli żadna z prostych nie jest równoległa do osi Y, to B0 i E0.

Możemy wówczas przekształcić ich równania do postaci kierunkowej otrzymując odpowiednio

y=-ABx-CB i y=-DEx-FE.

Warunek prostopadłości orzeka, że proste są prostopadłe dokładnie wtedy, gdy iloczyn ich współczynników kierunkowych jest równy (-1), zatem gdy

-AB·-DE=-1.

Otrzymane równanie można przekształcić do postaci

AD+BE=0.

Zauważmy, że w przypadku, gdy jedna z prostych jest równoległa do osi Y, to ma ona równanie postaci Ax+C=0. Wówczas prosta do niej prostopadła jest równoległakryterium równoległości prostychrównoległa do osi X, zatem opisuje się równaniem postaci Ey+F=0. Zatem możemy przyjąć, że B=0 i D=0, ale wtedy wyrażenie AD+BE również przyjmuje wartość zero. Zatem możemy sformułować następujący wniosek:

Proste o równaniach Ax+By+C=0 i Dx+Ey+F=0, gdzie (A;B)(0;0)(C;D)(0;0) są prostopadłe wtedy i tylko wtedy, gdy spełniony jest warunek AD+BE=0.

Przykład 1

Wyznaczymy wartości parametru m tak, aby równania 2x+my=5 oraz 6x+4y=7 opisywały proste

  1. równoległe,

  2. prostopadłe.

Rozwiązanie:

Wypiszmy najpierw współczynniki obu prostych:

A=2, B=m, C=-5 oraz D=6, E=4, F=-7.
  1. Aby proste były równoległekryterium równoległości prostychrównoległe, wystarczy rozważyć warunek: AE-BD=0, czyli

    2·4-m·6=06m=8m=43.
  2. Aby proste były prostopadłekryterium prostopadłości prostychprostopadłe, wystarczy rozważyć warunek: AD+BE=0, czyli

    2·6+m·4=04m=-12m=-3.
Ważne!

Zauważmy, że proste o równaniach

Ax+By+C=0Bx-Ay+F=0

są prostopadłe, ponieważ

AB-AB=0.

Ta uwaga pozwala błyskawicznie wyznaczać równania prostych prostopadłych do danych oraz przechodzących przez dany punkt.

Przykład 2

Wyznaczymy równanie prostej przechodzącej przez punkt A(2,-3) prostopadłej do prostej o równaniu 3x-5y+7=0.

Zgodnie z uwagą 1 równanie prostej prostopadłejkryterium prostopadłości prostychprostopadłej do prostej o równaniu 3x-5y+7=0 ma postać

5x+3y+F=0.

Aby wyznaczyć wartość współczynnika F, wystarczy do otrzymanego równania podstawić współrzędne punktu A:

5·2+3·(-3)+F=0.

Zatem F=-1.

Ważne!

Zauważmy, że proste o równaniach

Ax+By+C=0 oraz Ax+By+F=0

są równoległe, ponieważ

AB-AB=0.

Ta uwaga pozwala błyskawicznie wyznaczać równania prostych równoległych do danych oraz przechodzących przez dany punkt.

Przykład 3

Wyznaczymy równanie prostej przechodzącej przez punkt P(-2,3) prostopadłej do prostej o równaniu 5x-2y+3=0.

Zapiszmy najpierw współczynniki z równania podanej prostej: A=5 oraz B=-2. Na mocy powyższych rozważań (Ważne!) wiemy, że prosta prostopadła do podanej będzie miała postać Bx-Ay+F=0. Podstawiając odpowiednio AB, otrzymamy częściowe równanie szukanej prostej

-2x-5y+F=0.

Aby wyznaczyć F, podstawimy punkt P do powyższego równania

-2·(-2)-5·3+F=04-15+F=0F=11.

Zatem równanie szukanej prostej jest postaci

-2x-5y+11=0.

Słownik

kryterium równoległości prostych
kryterium równoległości prostych

orzeka, że proste o równaniach Ax+By+C=0 oraz Dx+Ey+F=0, gdzie (A,B)(0,0) i (D,E)(0,0) są równoległe dokładnie wtedy, gdy AE-BD=0

kryterium prostopadłości prostych
kryterium prostopadłości prostych

orzeka, że proste o równaniach Ax+By+C=0 oraz Dx+Ey+F=0, gdzie (A,B)(0,0) i (D,E)(0,0) są prostopadłe dokładnie wtedy, gdy AD+BE=0