Przeczytaj
Utwory i materiały dźwiękowe chronione prawem autorskim
Dźwięk towarzyszy obrazowi w filmie niemal od początku istnienia kinematografii. Już w 1927 r. reżyser Alan Crosland zrealizował pierwsze w pełni udźwiękowione dzieło pt. The Jazz Singer. Od tego rewolucyjnego momentu muzyka stała się niezbędnym i pożądanym elementem „dużego ekranu”.
Dźwięk w filmieMuzyka była pierwszym dźwiękiem, który świadomie pojawił się w filmie. Od początku miała przede wszystkim rolę kreacyjną. Obecnie jest jednym z elementów tworzących dźwięk filmowy, ale jej rola jest nie do przecenienia. Rzadkie są przypadki form audiowizualnych, w których muzyka nie pojawia się wcale. Częściej bywa jej w nadmiarze. Na pewno już na początku każdej realizacji muzyka jest tematem rozważań zarówno artystycznych, jak i produkcyjnych. (…) Przede wszystkim trzeba ustalić, czy ilustracja muzyczna będzie kompozycją oryginalną wykonaną na zamówienie dla danego utworu audiowizualnego, czy powstanie na drodze opracowania z wykorzystaniem utworów muzycznych już istniejących. Często przyjęte rozwiązanie nie jest jednorodne. W jednym filmie pojawiają się obok siebie utwory specjalnie skomponowane i utwory dobrane do potrzeb filmu. Również nagrania muzyczne realizowane są na zamówienie filmu i wybierane z utrwaleń już istniejących.
Źródło: Małgorzata Przedpełska-Bieniek, Dźwięk w filmie, Warszawa 2009, s. 281.
Filmowcy wspierani przez konsultantów muzycznychkonsultantów muzycznych stają więc przed trudnym zadaniem odpowiedniego doboru i wkomponowania muzyki do realizowanego filmu. Chcąc wykorzystać istniejące już nagrania dźwiękowe muszą pamiętać o istnieniu praw autorskich, które są ściśle określone przez zapisy prawne, obowiązujące w danym kraju.
Obecnie w Polsce najważniejszym dokumentem regulującym te prawa jest Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Według niej każdy przejaw twórczej działalności jednostki podlega prawnej ochronie. Warto pamiętać, że w świetle prawa zarówno sonaty Bacha, jak i popularne piosenki mają ten sam status prawny. Nawet niedokończone utwory, i to niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności przez ich twórcę, natychmiast obejmowane są ochroną autorską.
Dźwięk w filmieUstawodawca wymienia utwory, które są przedmiotem prawa autorskiego. [...] Na liście tej znajdują się: utwory wyrażone słowem, symbolami matematycznymi i znakami graficznymi, czyli prace literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne, oraz programy komputerowe; utwory plastyczne, fotograficzne, wzornictwo przemysłowe, utwory architektoniczne i urbanistyczne, oraz utwory sztuki lutniczej; utwory muzyczne, słowno‑muzyczne, sceniczne, sceniczno‑muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne; wreszcie utwory audiowizualne w tym filmowe.
Źródło: Małgorzata Przedpełska-Bieniek, Dźwięk w filmie, Warszawa 2009, s. 283.
Dozwolony użytek
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1WQg3GQQdkmY
Film nawiązujący do treści materiału pod tytułem "Korzystanie z materiałów".
Dźwięk w filmieNależy pamiętać, że przed wejściem w życie obecnej ustawy (1994) zarówno przepisy jak i praktyka były dużo bardziej liberalne niż obecnie. Twórców chroniono 25 lat po śmierci, wykonawcy i producenci nie byli chronieni, a zakres „dozwolonego użytku” znacznie większy niż obecnie. (…) Nie wiadomo, skąd pochodzi często cytowany, nieistniejący przepis o możliwości wykorzystania bez zgody i opłat 8 taktów, lub 8 sekund utworu muzycznego, itp. Możliwe że była to nadinterpretacja sformułowania „drobne utwory lub fragmenty”. Utwór jest ustalony od momentu rozpoznania go i podlega ochronie. Trudno w ustawie określić czy wystarczy do tego kilka czy nut, a może kilka słów tekstu.
Źródło: Małgorzata Przedpełska-Bieniek, Dźwięk w filmie, Warszawa 2009, s. 285.
Przed wykorzystaniem utworu udostępnionego na wolnej licencji warto uważnie przeczytać, jaki to dokładnie typ licencji – za złamanie praw autorskich grożą bowiem dotkliwe kary finansowe.
Aby lepiej zrozumieć zagadnienie licencji, zapoznaj się z materiałem:
Prawo autorskiePrawo autorskie
Słownik
osoba odpowiedzialna za obmyślenie, przygotowanie oraz nadzór procesu tworzenia oprawy muzycznej do filmu, serialu, reklamy bądź programu telewizyjnego
licencja, która nie ogranicza czterech podstawowych wolności: wykorzystywania i odtwarzania utworu; pozwawania dzieła i stosowania informacji w nim zawartych; redystrybucji; dystrybucji dzieł pochodnych