Przeczytaj
Zgodnie z art. 10 ust. 2 Konstytucji RP władzę wykonawczą sprawują Prezydent RP i Rada Ministrów. Poza rozdzieleniem kompetencji w obszarze władzy wykonawczej między te organy Konstytucja reguluje również zakres uprawnień głowy państwa wobec rządu.
Udział w procedurze tworzenia rządu
Prezydent RP bierze udział w procedurze tworzenia Rady Ministrów: desygnuje i powołuje Prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek również pozostałych członków Rady Ministrów i odbiera przysięgę od nowo powołanej Rady Ministrów (Konstytucja RP art. 154 i 155).
Zmiany w składzie rządu i dymisja
Głowa państwa uczestniczy w Polsce w dokonywaniu zmian w składzie Rady Ministrów, czyli rekonstrukcji rządurekonstrukcji rządu:
na wniosek premiera odwołuje ministra lub powołuje nowego członka Rady Ministrów (art. 161),
odwołuje ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufnościwotum nieufności (art. 159),
przyjmuje dymisjędymisję Prezesa lub całej Rady Ministrów (art. 158 i 162).
Prezydent RP może też odmówić przyjęcia dymisji Rady Ministrów w przypadku, gdy składa ją Prezes Rady Ministrów z powodu własnej rezygnacji.
Odpowiedzialność konstytucyjnaOdpowiedzialność konstytucyjna ministrów
Uprawnieniem Prezydenta RP jest występowanie do Sejmu z wnioskiem o pociągnięcie członka Rady Ministrów do odpowiedzialności przed Trybunałem StanuTrybunałem Stanu (art. 156) w przypadku:
naruszenia przez niego Konstytucji lub ustaw,
przestępstwa popełnionego w związku z zajmowanym stanowiskiem.
O pociągnięciu członka Rady Ministrów do takiej odpowiedzialności ostatecznie zadecyduje jednak nie Prezydent RP, a uchwała Sejmu.
Rada Gabinetowa
Ciekawą kompetencją Prezydenta RP jest zwoływanie Rady Gabinetowej (art. 141). Choć Radę Gabinetową tworzy Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta RP, nie przysługują jej kompetencje Rady Ministrów, czyli np. wydawanie rozporządzeń. Rada Gabinetowa zwoływana jest w sprawach szczególnej wagi, np. trudnej sytuacji gospodarczej lub wyjątkowej sytuacji na arenie międzynarodowej.
Warto również zauważyć, że akty urzędowe Prezydenta RP, poza wyjątkami objętymi prerogatywami, dla swojej ważności wymagają podpisu Prezesa Rady Ministrów (kontrasygnaty). Premier bierze w ten sposób na siebie odpowiedzialność politycznąodpowiedzialność polityczną za podpisywany akt (art. 144).
Słownik
podział władzy wykonawczej między dwa, względnie niezależne organy (np. głowa państwa i rząd); alternatywnym rozwiązaniem jest tzw. monizm egzekutywy/egzekutywa zamknięta, w którym rolę premiera przejmuje głowa państwa
zmiany w składzie Rady Ministrów (odwołanie ministra i powołanie innego) dokonywane przez Prezesa Rady Ministrów
specjalna uchwała Sejmu wyrażająca brak zaufania do określonego ministra, całej Rady Ministrów lub jej Prezesa, prowadząca do ich dymisji
zwolnienie lub rezygnacja z zajmowanego urzędu
konsekwencje, jakie można zastosować wobec osób zajmujących wysokie stanowiska w państwie, jeśli podczas wykonywania swoich obowiązków naruszyły prawo (konstytucję lub ustawy); zakres odpowiedzialności konstytucyjnej (podmiotowy, przedmiotowy i w odniesieniu do możliwych konsekwencji) określa Konstytucja
odpowiedzialność ponoszona przez członków Rady Ministrów przed Sejmem, który w drodze wotum nieufności może żądać usunięcia ministra lub całego rządu, kiedy nie jest zadowolony z realizowanej przez niego polityki
konstytucyjny organ władzy sądowniczej orzekający w zakresie odpowiedzialności konstytucyjnej
jeden ze stanów nadzwyczajnych, który można wprowadzić w Polsce w przypadku zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji
jeden ze stanów nadzwyczajnych, który można wprowadzić w Polsce w przypadku zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego
akt prawa powszechnie obowiązującego w Polsce wydawany przez Prezydenta RP w czasie stanu wojennego, jeśli Sejm nie może zebrać się na posiedzenie
przejście sił zbrojnych państwa z formy organizacji w czasie pokoju na organizację w czasie wojny, przekształcenie gospodarki pokojowej w wojenną, dostosowanie administracji państwowej do potrzeb wojny