Polityka spójności

RV50gdNsokvix
Linia chronologiczna prezentująca politykę spójności. 1957 Traktaty rzymskie Podpisanie Traktatów rzymskich, w których wspomniano o tym, że terytoria europejskie nie rozwijają się w równym stopniu. 1958 Europejski Fundusz Społeczny Europejski Fundusz Społeczny (EFS) jest jednym z pięciu głównych funduszy, dzięki którym Unia Europejska wspiera rozwój społeczno-gospodarczy wszystkich krajów członkowskich. Jego zasoby finansowe inwestuje się w ludzi, szczególnie tych, którzy mają trudności ze znalezieniem pracy. 1975 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) ma na celu wzmacnianie spójności gospodarczej i społecznej Unii Europejskiej przez korygowanie dysproporcji między poszczególnymi regionami. 1986 Jednolity akt europejski Podstawy prawne dla polityki regionalnej zawarto w Jednolitym akcie europejskim. 1988 Polityka spójności Połączenie funduszy strukturalnych w ramach nadrzędnej polityki spójności. 1993 Traktat z Maastricht Podpisanie Traktatu z Maastricht, w którym utworzono Komitet Regionów, Fundusz Spójności i ustanowiono zasadę pomocniczości. 2000 Strategia lizbońska W ramach Strategii lizbońskiej przesunięto priorytety unijne w kierunku wzrostu gospodarczego, tworzenia i utrzymywania miejsc pracy oraz innowacji. 2004 10 nowych państw członkowskich Przystąpienie do UE 10 państw, w wyniku czego wzrosła liczba ludności o 20%, ale PKB tylko o 5%; dla tych państw przeznaczono w latach 2004–2006 szczególny budżet w ramach polityki spójności. 2007 - 2013 Budżet UE w ramach polityki spójności 30% budżetu w ramach polityki spójności przeznaczono na rozwój infrastruktury służącej ochronie środowiska oraz działania na rzecz walki ze zmianą klimatu, a 25% zarezerwowano na badania naukowe i innowacje. 2014 - 2020 „Europa 2020” Na politykę spójności przeznaczono 351,8 mld €, uproszczono wspólne przepisy oraz położono większy nacisk na rezultaty, ustalono 11 celów, które mają pomóc w osiągnięciu założeń strategii „Europa 2020”
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Cele polityki spójności na lata 2014–2020

Wprowadzenie do unijnej polityki spójności na lata 2014-2020

1. Wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji.

2. Zwiększanie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjno‑komunikacyjnych.

3. Podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw.

4. Wspieranie przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną.

5. Propagowanie przystosowywania się do zmian klimatu, zapobiegania zagrożeniom i zarządzania ryzykiem.

6. Ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystywania zasobów.

7. Promowanie zrównoważonego transportu oraz poprawa najważniejszych infrastruktur sieciowych.

8. Promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wspieranie mobilności siły roboczej.

9. Promowanie włączenia społecznego oraz zwalczanie ubóstwa i wszelkich form dyskryminacji.

10. Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie.

11. Poprawa wydajności administracji publicznej.

cyt2 Źródło: Wprowadzenie do unijnej polityki spójności na lata 2014-2020, 2014 r., dostępny w internecie: ec.europa.eu [dostęp 27.05.2020 r.].

Regiony w UE

RWu8BfxmhrMCd1
Polska podzielona na regiony NUTS 1 (od 3 do 7 mln mieszkańców)
Źródło: Aotearoa, licencja: CC BY 3.0.

Aby łatwiej zarządzać programami i porównaniami statystycznymi, utworzono w ramach UE tzw. system NUTSsystem NUTSsystem NUTS – wspólną klasyfikację jednostek terytorialnych do celów statystycznych. Podzielono UE na 274 regiony na tzw. poziomie NUTS 2, według którego w każdym z regionów żyje od 800 tys. do 3 mln mieszkańców. Związane jest to z tym, że każde państwo ma swoje własne podziały administracyjne, a dla potrzeb unijnych należało je ujednolicić. W Polsce regionem jest województwo. Ponadto, w ramach współpracy transgranicznej tworzone były i są tzw. „Euroregiony”, które w ramach UE nie mają statusu prawnego, ale są często partnerami w różnego typu projektach promujących współpracę terytorialną i nie tylko. Euroregiony reprezentuje Stowarzyszenie Europejskich Regionów Przygranicznych.

Polityka gospodarcza UE

W ramach polityki gospodarczej ustanowiono tzw. europejski semestr. Pozwala on koordynować politykę gospodarczą w całej Unii Europejskiej i umożliwia krajom UE omawianie planów gospodarczych i budżetowych oraz monitorowanie postępów w określonych porach roku. Najważniejsza część procedury przypada na pierwszą połowę roku (styczeń‑czerwiec), stąd nazwa „semestr”.

Rof9y9x4MGSfh
Mapa myśli. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: działy polityki gospodarczej [br]koordynowane w czasie [br]europejskiego semestru
    • Elementy należące do kategorii działy polityki gospodarczej [br]koordynowane w czasie [br]europejskiego semestru
    • Nazwa kategorii: reformy strukturalne [br](promowanie wzrostu [br]i zatrudnienia zgodnie [br]ze strategią „Europa 2020”)
    • Nazwa kategorii: polityka budżetowa, [br]która zapewnia stabilność [br]finansów publicznych
    • Nazwa kategorii: zapobieganie zbytnim [br]zakłóceniom równowagi [br]makroekonomicznej
    • Koniec elementów należących do kategorii działy polityki gospodarczej [br]koordynowane w czasie [br]europejskiego semestru
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Procedury związane z europejskim semestrem mają ściśle określony przebieg:

RlCLqrj9Zfr4Q1
Prezentacja.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Mogą też otrzymać zalecenie, by skorygować zakłócenia równowagi makroekonomicznej. Druga połowa roku to tzw. semestr krajowy, podczas którego państwa członkowskie opracowują swój budżet na kolejny rok, uwzględniając otrzymane zalecenia.

Koordynowanie polityki gospodarczej jest ważne, ponieważ gospodarka UE, wraz z gospodarką Chin i USA, należy do największej trójki świata. Ponadto w ramach UE utworzono tzw. jednolity rynekjednolity rynekjednolity rynek, czyli wspólny rynek UE, w ramach którego obowiązują cztery swobody mocno wpływające na politykę gospodarczą.

R1VZvGtnlBjHA1
Schemat. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: swobody wpływające na politykę gospodarczą UE
    • Elementy należące do kategorii swobody wpływające na politykę gospodarczą UE
    • Nazwa kategorii: swobodny przepływ osób
    • Nazwa kategorii: swobodny przepływ kapitału
    • Nazwa kategorii: swobodny przepływ towarów
    • Nazwa kategorii: swoboda świadczenia usług
    • Koniec elementów należących do kategorii swobody wpływające na politykę gospodarczą UE
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Polityka konkurencji

Głównym zadaniem z zakresu polityki konkurencji jest zapewnienie przedsiębiorstwom sprawiedliwych i równych warunków prowadzenia działalności, przy jednoczesnym pozostawieniu przestrzeni dla innowacji czy rozwoju małych firm. Stąd szczególnie duże przedsiębiorstwa nie powinny wykorzystywać swojej pozycji do narzucania warunków dostawcom czy klientom. Instytucje unijne, a zwłaszcza Komisja Europejska, mogą nakładać na przedsiębiorstwa kary za tego rodzaju działalność, która prowadzi do wzrostu cen. Unia Europejska jest członkiem założycielem Międzynarodowej Sieci Konkurencji (ICN). Współpracuje także z organami międzynarodowymi i krajowymi w związku z ocenianiem przypadków naruszeń zasad konkurencji.

Ochrona praw konsumenta w UE

Najważniejszym organem prowadzącym w ramach UE politykę konsumencką jest Komisja Europejska. Prowadzi ona m.in. system Rapex, zapewniający wysoki poziom ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów. Ponadto dzięki niemu następuje szybka wymiana informacji o niebezpiecznych produktach wprowadzanych do obrotu w państwach członkowskich UE. W pracach dotyczących przepisów mających na celu ochronę konsumentów w instytucjach unijnych Polskę reprezentuje Prezes UOKiK, który współdziała ze swoimi odpowiednikami z innych państw członkowskich.

Słownik

Jednolity akt europejski
Jednolity akt europejski

umowa międzynarodowa zawarta w ramach Wspólnot Europejskich w 1986 r. rewidująca założenia Traktatów rzymskich z 1957 r.; ustanowiła powstanie wspólnego rynku i zreformowała szereg instytucji, umożliwiając tym samym dalszą integrację europejską

jednolity rynek
jednolity rynek

wspólny rynek UE i krajów trzecich, będący etapem integracji gospodarczej

polityka konkurencji
polityka konkurencji

polityka, której głównym celem jest zapewnienie przedsiębiorstwom sprawiedliwych i równych warunków prowadzenia działalności przy jednoczesnym pozostawieniu przestrzeni dla innowacji czy rozwoju małych firm

polityka spójności
polityka spójności

polityka adresowana do wszystkich regionów i miast w Unii Europejskiej, której celem jest wspieranie zatrudnienia, konkurencyjności przedsiębiorstw, wzrostu gospodarczego i zrównoważonego rozwoju oraz podniesienie jakości życia obywateli

system NUTS
system NUTS

NUTS (fr. Nomenclature des unités territoriales statistiques); Klasyfikacja Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych to standard geokodowania rozwinięty w Unii Europejskiej na potrzeby identyfikowania statystycznych jednostek terytorialnych

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)

główny akt prawa pierwotnego Unii Europejskiej, obok Traktatu o Unii Europejskiej

zasada pomocniczości
zasada pomocniczości

zasada, według której władza powinna realizować jedynie te zadania, które nie mogą być dobrze zrealizowane przez jednostki niższego szczebla lub samo społeczeństwo