Niezależny Samorządny Związek Zawodowyzwiązek zawodowyZwiązek Zawodowy „Solidarność” powołany w Polsce w wyniku protestu robotniczego i utworzony na podstawie porozumienia zawartego dnia 31 sierpnia 1980 r. w Gdańsku pomiędzy Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym a Komisją Rządową, opierając swoje działania na gruncie etyki chrześcijańskiej i katolickiej nauki społecznej, prowadzi działalność w zakresie obrony godności, praw i interesów pracowniczych członków Związku oraz realizacji ich potrzeb materialnych, społecznych i kulturalnych.
preambula Źródło: Preambuła Statutu NSZZ „Solidarność”, dostępny w internecie: solidarnosc.org.pl [dostęp 9.08.2020 r.].
R15tmaODgqdV0
Fotografia przedstawiająca tłum ludzi stojących przed bramą wjazdową. Na pierwszym planie rosną krzaki. Na drugim planie siedzą i stoją robotnicy. W głębi po prawej stronie stoi budka strażnicza. Nad bramą znajduje się fragment dużego napisu: Stocznia Gdańska imienia Lenina. Za bramą po lewej stronie stoją budynki stoczni i rosną drzewa.
Tłum mieszkańców Gdańska zgromadzony przed Bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej im. Lenina podczas strajku w sierpniu 1980 r.
Źródło: Tadeusz Kłapyda, licencja: CC BY-SA 3.0.
Cele i zadania NSZZ „Solidarność”
Statut NSZZ „Solidarność"
[Podstawowym celem jest] obrona godności, praw i interesów pracowniczych (zawodowych i socjalnych) członków Związku.
Statut Źródło: Statut NSZZ „Solidarność", dostępny w internecie: solidarnosc.org.pl [dostęp 9.08.2020 r.].
Cel ten realizowany jest zarówno przez wpływanie na politykę państwa (społeczną, gospodarczą oraz dotyczącą ochrony środowiska czy edukacji), jak i działania na rzecz członków związku (umacnianie rodzin i życia rodzinnego, ubezpieczanie, podnoszenie kwalifikacji członków związku) czy reprezentowanie interesów pracowniczych na forum międzynarodowym.
Organizacja
R11PBjKeCXbkW
Krajowy Zjazd Delegatów Najwyższa władza stanowiąca. W jej skład wchodzą delegaci, którzy zostali wybrani przez walne zebranie delegatów regionów. Liczba delegatów z poszczególnych regionów jest proporcjonalna do liczby członków „Solidarności” w danym regionie.
Kompetencje:
uchwalenie i zmiany statutu;
uchwalenie programu działania;
ustalanie wysokości składki członkowskiej;
wybór przewodniczącego oraz członków Komisji Krajowej i Komisji Rewizyjnej;
przyjmowanie sprawozdań ww. komisji i udzielanie absolutorium Komisji Krajowej;
podejmowanie uchwał obowiązujących wszystkie inne struktury związkowe z wyjątkiem zastrzeżonych statutowo dla innych władz związku;
nadawanie członkostwa honorowego Związku.
, Krajowa Komisja Rewizyjna Organ kontrolujący działalność Komisji Krajowej i jej prezydium w zakresie zgodności działań ze Statutem i uchwałami Krajowego Zjazdu Delegatów oraz pod względem finansowym., Komisja Krajowa Organ nadrzędny wobec władz regionów, rad sekretariatów oraz sekcji branżowych. Na czele Komisji Krajowej stoi przewodniczący.
Kompetencje:
reprezentowanie całego Związku przed władzami, organami administracji państwowej oraz innymi organizacjami czy instytucjami;
synchronizowanie działań Związku wraz z uchwalaniem ustaleń wiążących dla wszystkich organów Związku;
uchwalanie budżetu;
rejestracja struktur branżowych;
zawieranie układów zbiorowych, choć istnieje możliwość dokonania cesji uprawnień na władze innych struktur organizacyjnych Związku lub organy przedstawicielskie;
decydowanie o wejściu w spór zbiorowy oraz o ponadregionalnym strajku;
wybór członków prezydium.
, podstawowe jednostki organizacyjne Dzielą się na dwie grupy:
organizacje zakładowe;
organizacje międzyzakładowe.
W ramach każdej z nich realizują swoje kompetencje:
reprezentowanie interesów pracowników wobec pracodawców;
negocjowanie wyższych płac;
negocjowanie warunków pracy;
ochrona praw pracowników w kwestii bezpiecznych warunków pracy.
Krajowy Zjazd Delegatów Najwyższa władza stanowiąca. W jej skład wchodzą delegaci, którzy zostali wybrani przez walne zebranie delegatów regionów. Liczba delegatów z poszczególnych regionów jest proporcjonalna do liczby członków „Solidarności” w danym regionie.
Kompetencje:
uchwalenie i zmiany statutu;
uchwalenie programu działania;
ustalanie wysokości składki członkowskiej;
wybór przewodniczącego oraz członków Komisji Krajowej i Komisji Rewizyjnej;
przyjmowanie sprawozdań ww. komisji i udzielanie absolutorium Komisji Krajowej;
podejmowanie uchwał obowiązujących wszystkie inne struktury związkowe z wyjątkiem zastrzeżonych statutowo dla innych władz związku;
nadawanie członkostwa honorowego Związku.
, Krajowa Komisja Rewizyjna Organ kontrolujący działalność Komisji Krajowej i jej prezydium w zakresie zgodności działań ze Statutem i uchwałami Krajowego Zjazdu Delegatów oraz pod względem finansowym., Komisja Krajowa Organ nadrzędny wobec władz regionów, rad sekretariatów oraz sekcji branżowych. Na czele Komisji Krajowej stoi przewodniczący.
Kompetencje:
reprezentowanie całego Związku przed władzami, organami administracji państwowej oraz innymi organizacjami czy instytucjami;
synchronizowanie działań Związku wraz z uchwalaniem ustaleń wiążących dla wszystkich organów Związku;
uchwalanie budżetu;
rejestracja struktur branżowych;
zawieranie układów zbiorowych, choć istnieje możliwość dokonania cesji uprawnień na władze innych struktur organizacyjnych Związku lub organy przedstawicielskie;
decydowanie o wejściu w spór zbiorowy oraz o ponadregionalnym strajku;
wybór członków prezydium.
, podstawowe jednostki organizacyjne Dzielą się na dwie grupy:
organizacje zakładowe;
organizacje międzyzakładowe.
W ramach każdej z nich realizują swoje kompetencje:
reprezentowanie interesów pracowników wobec pracodawców;
negocjowanie wyższych płac;
negocjowanie warunków pracy;
ochrona praw pracowników w kwestii bezpiecznych warunków pracy.
R157ZlbqZqJyr
Fotografia przedstawiająca grupę ludzi stojących przed bramą wjazdową. Na pierwszym planie brukowana ulica z torami tramwajowymi. Na drugim planie stoją robotnicy. W głębi po prawej stronie stoi ceglany budynek. Nad bramą znajduje się duży napis: Stocznia Gdańska imienia Lenina. Za bramą stoją budynki i żurawie stoczniowe.
Strajk sierpniowy w Stoczni Gdańskiej im. Lenina, 1980
Źródło: Jacek Awakumowski, licencja: CC BY-SA 3.0.
Przewodniczący NSZZ „Solidarność”
Lech Wałęsa 1980–1991 r.
Marian Krzaklewski 1991–2002 r.
Janusz Śniadek 2002–2010 r.
Piotr Duda od 2010 r.
R1OtDCLbnF3If
Fotografia przedstawiająca tłum stojących mężczyzn w różnym wieku. Postaci unoszą prawe ręce. Palce wskazujący i środkowy są wyprostowane i rozwarte, tworząc literę V. Pośrodku stoi mężczyzna w sile wieku, przedstawiony jest od piersi w górę. Postać ma owalną twarz, lekko zmarszczone brwi, zwężone oczy, prosty nos, obfite wąsy i delikatnie wystający podbródek. Włosy ma gęste, zaczesane na prawą stronę. Ubrany jest w koszulkę i marynarkę. Na klapie marynarki przypiętą ma miniaturkę przedstawiającą Matkę Boską.
Zakończenie strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina w maju 1988 r.; na pierwszy planie Lech Wałęsa
Źródło: PAP/S. Kraszewski, dostępny w internecie: dzieje.pl, tylko do użytku edukacyjnego.
Kalendarium wydarzeń związanych z działalnością NSZZ „Solidarność” w okresie PRL
RGIhkXLiPkAvN
1.7.1980 - 31.9.1980 Fale strajków Strajki obejmują różne zakłady przemysłowe i regiony kraju (Lublin, Świdnik, Stalowa Wola, Szczecin, Gdańsk, Elbląg, Śląsk). 16.8.1980 Międzyzakładowy Komitet Strajkowy W Stoczni Gdańskiej powstaje Międzyzakładowy Komitet Strajkowy z Lechem Wałęsą na czele. 18.8.1980 Ogłoszenie listy 21 postulatów strajkujących. 30.8.1980 Podpisanie porozumienia w Szczecinie między szczecińskim Komitetem Strajkowym a Komisją Rządową. 31.8.1980 Podpisanie porozumienia między Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym w Stoczni Gdańskiej a stroną rządową, kończącego strajk w Stoczni Gdańskiej. 3.9.1980 Podpisanie porozumienia w Jastrzębiu-Zdroju. 11.9.1980 Porozumienie katowickie. 17.9.1980 Powołanie NSZZ „Solidarność” oraz Krajowej Komisji Porozumiewawczej z Lechem Wałęsą jako przewodniczącym. 5.9.1981 - 7.10.1981 I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”. 13.12.1981 Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce W wyniku wprowadzenia stanu wojennego w kolejnych dniach dochodzi do strajku w Stoczni Gdańskiej. Lech Wałęsa i wielu innych działaczy związkowych zostaje internowanych. 22.4.1982 Powołanie Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność”. 8.10.1982 Sejm uchwala ustawę o związkach zawodowych, której celem jest delegalizacja NSZZ „Solidarność”. 22.7.1983 Zniesienie stanu wojennego. 1.11.1984 - 30.11.1984 Powołanie do życia OPZZ jako organizacji związkowej będącej alternatywą władz dla NSZZ „Solidarność”. 3.11.1984 Pogrzeb ks. Jerzego Popiełuszki, kapelana Solidarności Ksiądz Popiełuszko został zamordowany przez SB, a jego pogrzeb stał się manifestacją patriotyczną. 25.4.1988 Początek kolejnej fali strajków (Bydgoszcz, Inowrocław, Kraków). 1.8.1988 - 31.8.1988 Fala strajków w kopalniach śląskich. 25.8.1988 Lech Wałęsa żąda ponownej legalizacji NSZZ „Solidarność”. 18.12.1988 Utworzenie Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. 6.2.1989 - 5.4.1989 Obrady Okrągłego Stołu, w których udział biorą przedstawiciele zdelegalizowanej Solidarności. 17.9.1989 NSZZ „Solidarność” zostaje ponowne zarejestrowany przez Sąd Wojewódzki w Warszawie. Od tamtej pory NSZZ „Solidarność" działa nieprzerwanie
1.7.1980 - 31.9.1980 Fale strajków Strajki obejmują różne zakłady przemysłowe i regiony kraju (Lublin, Świdnik, Stalowa Wola, Szczecin, Gdańsk, Elbląg, Śląsk). 16.8.1980 Międzyzakładowy Komitet Strajkowy W Stoczni Gdańskiej powstaje Międzyzakładowy Komitet Strajkowy z Lechem Wałęsą na czele. 18.8.1980 Ogłoszenie listy 21 postulatów strajkujących. 30.8.1980 Podpisanie porozumienia w Szczecinie między szczecińskim Komitetem Strajkowym a Komisją Rządową. 31.8.1980 Podpisanie porozumienia między Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym w Stoczni Gdańskiej a stroną rządową, kończącego strajk w Stoczni Gdańskiej. 3.9.1980 Podpisanie porozumienia w Jastrzębiu-Zdroju. 11.9.1980 Porozumienie katowickie. 17.9.1980 Powołanie NSZZ „Solidarność” oraz Krajowej Komisji Porozumiewawczej z Lechem Wałęsą jako przewodniczącym. 5.9.1981 - 7.10.1981 I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”. 13.12.1981 Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce W wyniku wprowadzenia stanu wojennego w kolejnych dniach dochodzi do strajku w Stoczni Gdańskiej. Lech Wałęsa i wielu innych działaczy związkowych zostaje internowanych. 22.4.1982 Powołanie Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność”. 8.10.1982 Sejm uchwala ustawę o związkach zawodowych, której celem jest delegalizacja NSZZ „Solidarność”. 22.7.1983 Zniesienie stanu wojennego. 1.11.1984 - 30.11.1984 Powołanie do życia OPZZ jako organizacji związkowej będącej alternatywą władz dla NSZZ „Solidarność”. 3.11.1984 Pogrzeb ks. Jerzego Popiełuszki, kapelana Solidarności Ksiądz Popiełuszko został zamordowany przez SB, a jego pogrzeb stał się manifestacją patriotyczną. 25.4.1988 Początek kolejnej fali strajków (Bydgoszcz, Inowrocław, Kraków). 1.8.1988 - 31.8.1988 Fala strajków w kopalniach śląskich. 25.8.1988 Lech Wałęsa żąda ponownej legalizacji NSZZ „Solidarność”. 18.12.1988 Utworzenie Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. 6.2.1989 - 5.4.1989 Obrady Okrągłego Stołu, w których udział biorą przedstawiciele zdelegalizowanej Solidarności. 17.9.1989 NSZZ „Solidarność” zostaje ponowne zarejestrowany przez Sąd Wojewódzki w Warszawie. Od tamtej pory NSZZ „Solidarność" działa nieprzerwanie
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Słownik
NSZZ „Solidarność”
NSZZ „Solidarność”
związek zawodowy utworzony w wyniku porozumień sierpniowych; do jego celów i zadań należy obrona godności, praw i interesów pracowniczych członków związku w świetle etyki chrześcijańskiej i katolickiej nauki społecznej oraz pomoc w realizacji potrzeb materialnych, społecznych i kulturalnych osób zrzeszonych
Okrągły Stół
Okrągły Stół
rozmowy prowadzone od 6 lutego do 5 kwietnia 1989 r. między rządem PRL, opozycją i przedstawicielami kościołów; jedno z najważniejszych wydarzeń, które doprowadziło do zmian ustrojowych w Polsce
opozycja
opozycja
organizacja lub grupa organizacji, w szczególności partii politycznych, które sprzeciwiają się polityce większości parlamentarnej lub decyzjom rządu, krytykująca ich działania
porozumienia sierpniowe
porozumienia sierpniowe
porozumienia zawarte przez rząd PRL z komitetami strajkowymi na przełomie sierpnia i września 1980 r. (30 sierpnia w Szczecinie, 31 sierpnia w Gdańsku, 3 września w Jastrzębiu‑Zdroju i 11 września w Dąbrowie Górniczej); w ich wyniku władze zgodziły się m.in. na utworzenie NSZZ „Solidarność”
związek zawodowy
związek zawodowy
organizacja społeczna, do której – na zasadzie dobrowolności – należą osoby pracujące; jej celem jest obrona interesów społeczno‑ekonomicznych ludzi pracy
