Przeczytaj
Czym są think tanki?
Organizacje zwane think tankamithink tankami w krajach anglosaskich, a szczególnie Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, funkcjonują od wielu dziesięcioleci. Trudno przetłumaczyć ten termin na język polski. Znaczy on dosłownie „zbiornik myśli” albo „myślący czołg”. Z tego powodu lepiej mówić o think tankach jako o organizacjach eksperckich.
Zwykle powstają one w środowiskach związanych z nauką. Tworzą je uczelnie czy całe grupy naukowców lub specjalistów. Ich celem jest poszukiwanie sposobów rozwiązania problemów społecznych, udział w debacie publicznej oraz wspieranie organów zarówno władzy centralnej, jak i samorządów lokalnych, poradą opartą na wcześniej przeprowadzonych badaniach lub dyskusji (consulting). Czasem więc nazywa się je „uniwersytetami bez studentów”.
Think tanki mogą, ale nie muszą, mieć status organizacji pozarządowych.
Czym zajmują się think tanki?
Think tanki są zazwyczaj zespołami interdyscyplinarnymi. Należą do nich zwykle przedstawiciele różnych dyscyplin nauki (np. prawnicy, socjolodzy, ekonomiści, specjaliści od administracji, ochrony środowiska) oraz praktycy (np. urzędnicy). Prowadzą one badania dotyczące problemów społecznych czy ekonomicznych powiązanych ze światem polityki.
Innym aspektem działalności think tanków jest komunikacja społeczna. Ich przedstawiciele biorą często udział w debatach, rozmowach. Starają się też wyjaśniać specyfikę zjawisk czy procesów, które zachodzą w społeczeństwie jego członkom, tym samym stają się konstruktywnymi krytykami działań organów władzy. Przez to obecni są ciągle w mediach. Ich wypowiedzi można wysłuchać w programach telewizyjnych, radiowych czy znaleźć w internecie.
Finansowanie think tanków
Działalność think tanków jest finansowana zwykle z wielu źródeł, wśród których można wyróżnić:
- Nazwa kategorii: źródła finansowania think tanków
- Nazwa kategorii: dotacje[br] z budżetu państwa
- Nazwa kategorii: dotacje[br] z jednostek[br] samorządu terytorialnego
- Nazwa kategorii: fundusze pochodzące[br] z organizacji[br] międzynarodowych
- Nazwa kategorii: fundusze pochodzące[br] od przedsiębiorstw [br]i fundacji
- Nazwa kategorii: fundusze[br] ze środków UE [br](w krajach UE)
- Nazwa kategorii: sponsoring prywatny Koniec elementów należących do kategorii źródła finansowania think tanków
- Elementy należące do kategorii źródła finansowania think tanków
Problem think tanków polega na tym, że deklarując niezależność, mimo wszystko funkcjonują w środowisku wyżej przedstawionych powiązań finansowych. Jednak podmiot finansujący nie powinien wpływać na prowadzone badania i ich wyniki, nawet jeśli je zlecił. Inaczej niezależność think tanku zostałaby naruszona.
Czy na pewno niezależne?
Think tanki a lobbing. Rozważania na tle problemu regulacji prawnej lobbingu w USA, Unii Europejskiej i Polsce[Think tanki twierdzą - dop. red.] że są politycznie niezależne i oferują bezstronnie oraz bezinteresownie wiedzę ekspercką. Gwarancją ich intelektualnej uczciwości, a tym samym wiarygodności jest fakt pozyskiwania środków na działalność z wielu różnych źródeł. Krytycy twierdzą jednak, że współczesne think tanki nie tylko nie są bezstronne, ale na ogół mocno związane z konkretnymi poglądami politycznymi i ideologicznymi. Praktyka ich działalności opiera się raczej na uzasadnianiu stawianych tez niż ich weryfikacji, przez co mają więcej wspólnego z grupami interesów finansowanymi ze środków korporacji biznesowo‑przemysłowych, skupionymi na aktywizmie politycznym i propagandzie niż z działalnością akademicką typową dla instytucji naukowych.
To, że think tanki wywierają wpływ na bieżące decyzje polityczne jest faktem, podobnie jak to, że niektóre think tanki są wykorzystywane przez lobbystówlobbystów dla wspierania ich celów.
Źródło: Marcin Michał Wiszowaty, Think tanki a lobbing. Rozważania na tle problemu regulacji prawnej lobbingu w USA, Unii Europejskiej i Polsce, [w:] Ośrodek Analiz Polityczno-Prawnych, Zagadnienie think tanków w ujęciu interdyscyplinarnym, Gdańsk 2012, s. 18–19.
Think tanki w Polsce
Pierwszym polskim think tankiem był działający w latach 1943 – 1947 Komitet Ziem Wschodnich, ale działalność tego typu grup upowszechniła się dopiero po 1989 r.
Jest to sektor jeszcze mało znany opinii publicznej, choć wart zauważenia. Ich sprawna działalność może pomóc w dobrym funkcjonowaniu demokracji i podejmowaniu trafnych decyzji przez polityków.
W Polsce działa kilkadziesiąt organizacji tego typu. Przykładowe think tanki to:
Forum Obywatelskiego Rozwoju;
Centrum Analiz Społeczno‑Ekonomicznych;
Centrum im. Adama Smitha;
Fundacja im. Stefana Batorego;
Centrum Stosunków Międzynarodowych;
Instytut Kościuszki;
Instytut Sobieskiego;
Instytut Spraw Publicznych;
Instytut Spraw Zagranicznych;
Ośrodek Myśli Politycznej.
Słownik
czynności podejmowane w celu uzyskania korzystnej dla zlecającego je decyzji organów państwowych lub korzystnego zapisu w aktach prawnych; może być działalnością zarobkową
organizacja, która prowadzi autonomiczną, upowszechnianą na forum publicznym działalność analityczną i/lub badawczą, wraz z uwzględnieniem doradztwa i rekomendacji w zakresie szeroko rozumianej polityki publicznej, której zamiarem jest wywieranie wpływu na rzeczywistość społeczno‑polityczną