Migracje ludności oznaczają przemieszczanie się ludzi w celu czasowej lub stałej zmiany miejsca zamieszkania. Niekiedy wliczane są tu także dobowe ruchy ludności związane z codziennymi dojazdami do pracy lub szkoły. Migracje można podzielić ze względu na przyczyny, zasięg, kierunek i czas trwania oraz stopień dobrowolności.

Wyróżnia się następujące formy migracji:

• emigrację – wyjazd na stałe lub na pewien okres z dotychczasowego miejsca zamieszkania;

• imigrację – przyjazd na stałe lub na pewien okres do nowego miejsca zamieszkania;

• reemigrację – powrót z emigracji ludności, która wcześniej wyemigrowała.

Uchodźstwem nazywa się odmianę migracji, która jest wymuszona, gdzie migranci są zmuszeniu do opuszczania swoich państw na skutek zagrożenia własnego życia np. w wyniku prowadzonego konfliktu, polityki państwa lub klęski ekologicznej.

Migracje zewnętrzne odbywają się w określonych granicach administracyjnych, najczęściej dotyczy to jednego państwa, np. w granicach Polski. Natomiast migracje zewnętrzne wiążą się z przekraczaniem granic administracyjnych kraju, np. z Polski za granicę lub z zagranicy do Polski.

Migracje można podzielić również na wewnątrzkontynentalne, czyli takie, które występują w obrębie jednego kontynentu oraz międzykontynentalne, czyli pomiędzy dwoma różnymi kontynentami.

Zjawisko migracji zachodzi stale, ale można wyróżnić okresy, kiedy dochodziło do silniejszych ruchów migracyjnych, jak również można wyróżnić charakterystyczne kierunki tych migracji. Migracje zawsze związane są z sytuacją społeczno‑gospodarczą i polityczną państw. Ruch zachodzi zawsze z państwa o gorszych warunkach, do kraju, który w danym momencie i w ocenie migrujących oferuje warunki lepsze. Dlatego warunkiem koniecznym do zaistnienia zjawiska migracji jest szeroko rozumiane zróżnicowanie społeczno‑gospodarcze państw na świecie. Z uwagi na dominującą pozycję wielu państw w skali świata pod względem społecznym i gospodarczym są one od wielu lat krajami przyjmującymi migrantów. Analizując powiązanie rozwoju kraju wraz z udziałem imigrantów i emigrantów, to można zauważyć, że najwięcej osób emigruje z krajów o niskim poziomie HDI. Najwyższy udział imigrantów zachodzi w krajach o bardzo wysokim wskaźniku HDI.

Rg93f2RzBP0MR

Udział migrantów w zależności od HDI

Analizując główne kierunki migracji od XV w., można określić, że  w XV migracje spowodowane były głównie kolonizacją, wyprawami geograficznymi oraz wyprawami krzyżowymi. Od XX w. przyczyną zmiany miejsca zamieszkania ludności była sytuacja ekonomiczna.

W XXI w. największy odsetek imigrantów w ogóle populacji występuje w Europie - 10,9% oraz Ameryce Północnej - 14,5% i Australii 21,2%. Najmniejszy udział imigrantów występuje w Afryce - 1,2%, Azji - 1,5% o Ameryce Południowej - 2%. W odniesieniu do 1995 roku można odsetek imigrantów zmalał w Afryce o 0,2%. Dynamiczny wzrost imigrantów nastąpiła w Ameryce Północnej oraz Europie.

Udział imigrantów wg kontynentów

Indeks górny Źródło: World Migration Report 2022 Indeks górny koniec^{Źródło: World Migration Report 2022}

Największy udział imigrantów w ogóle populacji występuje w krajach o niskim poziomie bezrobocia oraz zasobnych w surowce mineralne jak np. Zjednoczone Emiraty Arabskie, czy Arabia Saudyjska. Duży udział imigrantów występuje również w krajach wysoko rozwiniętych jak USA oraz w krajach Europejskich.

20 krajów o największym udziale imigrantów w 2020 r.

Indeks górny Źródło: World Migration Report 2022 Indeks górny koniec^{Źródło: World Migration Report 2022}

Poniżej opisano główne kierunki migracyjne według regionów napływu i odpływu.

Imigracja podobnie jak inne zjawiska społeczne niesie za sobą szereg pozytywnych i negatywnych skutków. Do głównych przyczyn imigracji zaliczamy:

1. Ekonomiczne – w celu poprawy warunków życia, np. podjęcie pracy w nowym miejscu.

2. Polityczne – związane z ucieczką przed prześladowaniami politycznymi lub ucieczką z obszarów objętych działaniami wojennymi, także deportacje i repatriacje.

3. Rodzinne – w celu połączeniu rodzin, w skutek zawierania małżeństw przez osoby mieszkające w różnych miejscach.

4. Religijne – będące ucieczką przed prześladowaniami religijnymi, ale także w celu pielgrzymowania do miejsc kultu religijnego (chociaż te ostatnie należy zaliczyć raczej do ruchu turystycznego).

5. Zdrowotne – chęć lub konieczność poprawy zdrowia, np. wyjazdy związane z leczeniem chorób.

6. Etniczne – ucieczka przed prześladowaniami na tle narodowościowym albo w związku z odmiennością kulturową.

7. Turystyczne – chęć podróżowania, zwiedzania, wędrowania w celach krajoznawczych lub wypoczynkowych.

8. Służbowe – chęć lub konieczność podróży związana z pracą i obowiązkami zawodowymi.

Słownik