Przeczytaj
PlastydyPlastydy występują u roślin oraz niektórych protistów roślinopodobnych. Część z nich zawiera barwniki nadające barwę kwiatom, owocom, liściom. Inne są bezbarwne i gromadzą substancje zapasowe. Wszystkie plastydy mają kształt owalny, a u roślin są otoczone dwiema błonami białkowo‑lipidowymi. Ich błona zewnętrzna jest gładka, a wewnętrzna tworzy pofałdowania w postaci spłaszczonych cystern zwanych tylakoidamitylakoidami. Wnętrze plastydów wypełnia koloidalna macierz nazywana stromą. Podobnie jak mitochondria organelle te stanowią samopowielające się, półautonomiczne struktury. Mają własną, koliście zwiniętą cząsteczkę materiału genetycznego w postaci kwasu nukleinowego DNA oraz rybosomy typu 70S, na których syntetyzują część plastydowych białek. We wszystkich plastydach występują plastoglobuleplastoglobule.
Proplastydy
Wszystkie rodzaje plastydów powstają w trakcie rozwoju rośliny z prekursorów – proplastydówproplastydów. Proplastydy to rodzaj plastydów niedojrzałych i niewyspecjalizowanych. W dużych ilościach występują w komórkach embrionalnych budujących ciało zarodków roślin (w nasionach) oraz w komórkach merystematycznych.
Ich system błon białkowo‑lipidowych jest słabo rozwinięty. Błona wewnętrzna tworzy pojedyncze pęcherzyki – tylakoidy. W stromie obecne są pojedyncze ziarna skrobi, karotenoidy oraz nieobłonione kuliste ciała – plastoglobule. Główną funkcją proplastydów jest podział i różnicowanie się w inne rodzaje plastydów.
Przekształcenia plastydów
Plastydy tworzą dużą, dynamiczną grupę organelli komórkowych. W zależności od czynników środowiska, głównie obecności światła lub jego braku, jeden typ plastydu może się różnicować w inny: jednego dnia są bezbarwne, później zielone, inne zaś – najpierw zielone, a następnie żółte.
W przekształceniach plastydów ważną rolę odgrywają plastoglobule zlokalizowane m. in. w ciałach prolameralnychciałach prolameralnych.
Rodzaje plastydów
Słownik
(foto – gr. photos – światło, pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na ich związek znaczeniowy ze światłem) zestaw wszystkich elementów potrzebnych do przeprowadzenia fotosyntezy: błony tylakoidów, barwniki fotosyntetyczne, enzymy
(gr. chloros – zielony, phyllon – liść) barwnik fotosyntetyczny odpowiedzialny za wyłapywanie energii pochodzącej ze światła słonecznego
rodzaj plastydów barwnych zawierających zielony barwnik chlorofil, wewnątrz których zachodzi proces fotosyntezy
rodzaj plastydów barwnych zawierających pomarańczowoczerwone i żółte barwniki; nadają kolor owocom, płatkom korony kwiatów, niektórym korzeniom
występująca w etioplastach sieć błoniastych rurek będących uwypukleniem wewnętrznej błony białkowo‑lipidowej etioplastów
rodzaj plastydów bezbarwnych występujących w nadziemnych organach roślin hodowanych w warunkach braku dostępu do światła
rodzaj plastydów powstałych z chloroplastów starzejących się komórek liści; zawierają barwniki należące do organicznych związków chemicznych: pomarańczowoczerwone karoteny i żółte ksantofile
rodzaj plastydów bezbarwnych występujących głównie w organach podziemnych; odpowiadają za przechowywanie materiałów zapasowych
nieobłonione ciała zawierające m. in. karotenoidy i estry kwasów tłuszczowych; występują we wszystkich plastydach, m. in. w ciałach prolamellarnych
organelle otoczone podwójną błoną białkowo‑lipidową, zawierające własne DNA i rybosomy i mające zdolność do samoreplikacji
rodzaj plastydów pierwotnych, z których powstają inne rodzaje plastydów
bezpośredni prekursor chlorofilu
błoniaste struktury w postaci pęcherzyków i rureczek będące elementem błony wewnętrznej