Przeczytaj
Demokracja – definicja
Termin demokracjademokracja znany jest od starożytności i oznacza dosłownie rządy ludu (z gr. dḗmos – lud, krátos – władza).
Współcześnie używamy go w czterech znaczeniach.
Encyklopedia PWN: demokracja
władza ludu, narodu, społeczeństwa;
forma ustroju politycznego państwa, w którym uznaje się wolę większości obywateli jako źródło władzy i przyznaje się im prawa i wolności polityczne gwarantujące sprawowanie tej władzy;
synonim samych praw i wolności politycznych, których podstawą jest równość obywateli wobec prawa oraz równość ich szans i możliwości;
ustrój społeczno‑gospodarczy zapewniający powszechny i równy udział obywateli we własności i zarządzaniu narodowym majątkiem produkcyjnym, dostęp do dóbr kultury, oświaty i ochrony zdrowia; jest to tzw. demokracja społeczna i ekonomiczna, na której znaczenie kładą nacisk różne odmiany ruchów i ideologii lewicowych, np. socjalistyczne.
Źródło: Encyklopedia PWN: demokracja, dostępny w internecie: encyklopedia.pwn.pl [dostęp 27.05.2020 r.].
W doktrynie nauk politycznych wyróżnia się demokracje:
skonsolidowane/pełne – demokracja została wprowadzona stosunkowo dawno oraz wytrzymała próbę czasu;
nieskonsolidowane/ułomne – demokracja została wprowadzone stosunkowo niedawno, a wartości z nią związane jeszcze nie zostały wystarczająco utrwalone.
Z kolei The Economist nazywa demokracje w krajach, w których nie są one pełne, demokracjami wadliwymi, hybrydowymi lub zalicza je do reżimów autorytarnych (patrz: Indeks demokracji). Szczególnie widocznie jest to w państwach nazywających się demokratycznymi, ale mających cechy państw autorytarnych i totalitarnych (np. Koreańska Republika Ludowo‑Demokratyczna). W tych państwach jednak trudno mówić o demokracji.
Zagrożenia dla współczesnej demokracji
Kolejnym zagrożeniem dla demokracji jest populizmpopulizm. Polega on na składaniu wyborcom obietnic, które są w społeczeństwie popularne, ale niekoniecznie możliwe do zrealizowania. Celem populizmu jest najczęściej zdyskredytowanie działań przeciwników politycznych.
Czym charakteryzuje się populizm?
Stosuje się w nim demagogię.
Ma trafiać do osób niezadowolonych z obecnej sytuacji w danym państwie.
Jest skierowany zazwyczaj do „ludu” (osób gorzej sytuowanych w społeczeństwie).
Opiera się na charyzmie przywódcy danego ugrupowania politycznego.
Nie ma barw prawicowych ani lewicowych.
Indeks demokracji
The Economist Intelligence Unit publikuje od 2007 r. raport pt. Indeks demokracji.
Według tego indeksu każde państwo jest oceniane według 60 wskaźników pogrupowanych w pięć kategorii:
proces wyborczy i pluralizm polityczny;
administracja i jej funkcjonowanie;
partycypacja polityczna;
kultura polityczna;
swobody obywatelskie.
W każdym z tych punktów państwo może uzyskać od 0 do 10 pkt, gdzie 0 to ocena najgorsza, 10 – ocena najwyższa. Następnie z ocen wyciąga się średnią ważoną dla danego państwa i umieszcza państwo w rankingu. Ponadto zalicza się dane państwo do jednej z kategorii:
reżim autorytarny – 0 do 3,99 pkt;
system hybrydowy – od 4,00 do 5,99 pkt;
demokracja wadliwa – 6,00 do 7,99 pkt;
demokracja pełna – 8,00 do 10,00 pkt.
W przypadku Polski poziom wskaźnika kształtował się w kolejnych latach następująco:
rok | wartość wskaźnika | zmiana | ranking (lokata) | klasyfikacja |
|---|---|---|---|---|
2006 | 7,30 | — | 46 | demokracja wadliwa |
2008 | 7,30 | 0,00 | 45 | demokracja wadliwa |
2010 | 7,05 | - 0,25 | 48 | demokracja wadliwa |
2011 | 7,12 | + 0,07 | 45 | demokracja wadliwa |
2012 | 7,12 | 0,00 | 44 | demokracja wadliwa |
2013 | 7,12 | 0,00 | 44 | demokracja wadliwa |
2014 | 7,47 | + 0,35 | 40 | demokracja wadliwa |
2015 | 7,09 | - 0,38 | 48 | demokracja wadliwa |
2016 | 6,83 | - 0,26 | 52 | demokracja wadliwa |
2017 | 6,67 | - 0,16 | 53 | demokracja wadliwa |
2018 | 6,67 | 0,00 | 54 | demokracja wadliwa |
2019 | 6,62 | - 0,05 | 57 | demokracja wadliwa |
Źródło: Wskaźnik demokracji w Polsce, dostępny w internecie: pl.wikipedia.org [dostęp 27.05.2020 r.].
Słownik
(z gr. dḗmos – lud, krátos – władza); pojęcie najczęściej rozumiane jako forma ustroju politycznego państwa, w którym wola większości obywateli jest źródłem władzy, a obywatele posiadają prawa i wolności polityczne gwarantujące sprawowanie tej władzy
opieka nad osobą lub grupą osób w zamian za poparcie polityczne i lojalność
oferowanie lub przyjmowanie korzyści osobistej, majątkowej lub innej w zamian za podjęcie lub zaniechanie działań przez osobę sprawującą funkcję publiczną
przekroczenie uprawnień przez osobę sprawującą funkcję publiczną, tak że podejmuje działania na szkodę interesu publicznego
dbanie wyłącznie o interesy konkretnej grupy społecznej lub regionu przez przedstawicieli władzy
obsadzenie krewnymi i przyjaciółmi intratnych stanowisk przez osobę sprawującą władzę
składanie wyborcom obietnic, które są w społeczeństwie popularne, ale niekoniecznie jest możliwość ich realizacji
podział w społeczeństwie na tych, którzy sprawują władzę, i „resztę”, która władzy podlega