Przewartościowanie wszystkich wartości

W miejsce chorej moralności niewolników i chrześcijan Nietzsche zaproponował nowe wartości. Wyróżniają się one tym, że są wywiedzione z pojęcia życia, siły, witalności oraz mają indywidualny charakter. Oznacza to, że wskutek odrzucenia dotychczasowego systemu wartości człowiek staje się suwerennysuwerennysuwerenny, nikt ani nic z zewnątrz, żaden Bóg, żadne Prawo, nie może mu narzucić sposobu życia. Jednostka staje się wyłącznym twórcą swego losu – sama dla siebie ustanawia wartości i normy postępowania, które wzmagają jej poczucie siły. Wzrost sił żywotnych i mocy jest bowiem podstawowym kryterium dobra, zła i szczęścia.

RmJ6R7NVUIwLd

Ilustracja przedstawia pokój z tapetą, na której są chmury na niebie. W pokoju znajdują się łóżko, szafa z lustrem oraz dywan. W pokoju znajdują się także nienaturalnie wielkie przedmioty, to jest stojący na łóżku grzebień, pędzelek leżący na szafie, kieliszek stojący na dywanie, zapałka oraz gąbeczka do pudru leżące na dywanie.

Należy się zastanowić, czym jest prawda w ujęciu Nietzschego. Można powiedzieć, że w miejsce prawdy w klasycznym rozumieniu (jako zgodności sądu z rzeczywistością) wprowadził on prawdę w sensie egzystencjalnymegzystencjaegzystencjalnym. Po czym poznajemy, że metoda treningu jakiegoś sportowca jest właściwa? Po tym, że osiąga on sukcesy sportowe. Podobnie jest z prawdą, którą wyznajemy. Co jest odpowiednikiem sukcesu sportowego w filozofii Nietzschego? Przyrost siły ducha, mocy, witalności. Nie chodzi o to, żebyśmy zrozumieli to czy tamto w takim czy innym świetle, chodzi o to, żebyśmy dzięki temu rozumieniu, jakby tym rozumieniem, zaczęli lepiej żyć. Lepiej, to znaczy: zgodnie z naturą świata. A naturą świata jest życie. A istotą życia jest dążenie do przyrostu mocy.

Życie

R17WR7LbZeX2g1

Ilustracja przedstawia starszego mężczyznę w ciemnej szacie. Ma siwe włosy, długą brodę oraz zmarszczki na twarzy. Mężczyzna ma zamknięte oczy oraz splecione ręce. Opiera się nimi o globus.

Pojęcie życia u Nietzschego, z jednej strony, oznacza zjawisko biologiczne i służy podkreśleniu biologicznego aspektu ludzkiej egzystencji, z drugiej zaś, jest określeniem pewnej esencji wszystkiego, co żyje. To drugie znaczenie nawiązuje do poglądów Heraklita – filozof wyobrażał sobie bowiem życie jako nieobliczalny, twórczy żywioł, starcie sprzecznych sił, arenę ciągłej walki. Główną cechą tego żywiołu jest kreacja. Mówiąc obrazowo, życie to pełne fantazji, radosne dziecko, które nieustannie eksperymentuje. Narzucanie mu gorsetu norm, sterowanie i kontrola mogą je tylko zubożyć i okaleczyć.

Wola mocy

Dla Nietzschego naczelną wartością życia jest wola mocy. Istotą życia jest dążenie nie do zachowania życia, lecz do przyrostu mocy. Dokonuje się to na drodze samoprzezwyciężania się, a więc walki z samym sobą.

Człowiek, podobnie jak każdy organizm, dąży do uzyskania pełni swoich możliwości, a następnie ich wyzyskania. Wszystko, co ogranicza realizację tego celu i osłabia człowieka, jest złe. Z takiego postawienia sprawy wynika paradoksparadoksparadoks: oto w imię miłości, afirmacji życia trzeba nieraz to życie narażać i walczyć w sobie z różnymi jego przejawami. I tak na przykład: wojna, jeżeli służy przyrostowi mocy, jest, zdaniem Nietzschego, czymś dobrym; unikanie zaś wojny, konfrontacji, walki – czymś złym.

Słownik