Przeczytaj
Aby dowiedzieć się więcej na temat filozofii Friedricha Nietzschego, zapoznaj się z poniższymi materiałami:
Friedrich Nietzsche: filozofia życiaFriedrich Nietzsche: filozofia życia
Friedrich Nietzsche: specyfika twórczości i jej fazyFriedrich Nietzsche: specyfika twórczości i jej fazy
Drugi etap twórczości Friedricha Nietzschego. Krytyka, koncepcja prawdy, wiara w rozumDrugi etap twórczości Friedricha Nietzschego. Krytyka, koncepcja prawdy, wiara w rozum
Friedricha Nietzschego krytyka religii chrześcijańskiejFriedricha Nietzschego krytyka religii chrześcijańskiej
NadczłowiekNadczłowiek
Przewartościowanie wszystkich wartości
W miejsce chorej moralności niewolników i chrześcijan Nietzsche zaproponował nowe wartości. Wyróżniają się one tym, że są wywiedzione z pojęcia życia, siły, witalności oraz mają indywidualny charakter. Oznacza to, że wskutek odrzucenia dotychczasowego systemu wartości człowiek staje się suwerennysuwerenny, nikt ani nic z zewnątrz, żaden Bóg, żadne Prawo, nie może mu narzucić sposobu życia. Jednostka staje się wyłącznym twórcą swego losu – sama dla siebie ustanawia wartości i normy postępowania, które wzmagają jej poczucie siły. Wzrost sił żywotnych i mocy jest bowiem podstawowym kryterium dobra, zła i szczęścia.
AntychrystCo jest dobre? – Wszystko, co uczucie mocy, wolę mocy, moc samą w człowieku podnosi.
Co jest złe? – Wszystko, co z słabości pochodzi.
Co jest szczęściem? – Uczucie, że moc rośnie, że przezwycięża się opór.
Nie zadowolenie, jeno więcej mocy […].
Należy się zastanowić, czym jest prawda w ujęciu Nietzschego. Można powiedzieć, że w miejsce prawdy w klasycznym rozumieniu (jako zgodności sądu z rzeczywistością) wprowadził on prawdę w sensie egzystencjalnymegzystencjalnym. Po czym poznajemy, że metoda treningu jakiegoś sportowca jest właściwa? Po tym, że osiąga on sukcesy sportowe. Podobnie jest z prawdą, którą wyznajemy. Co jest odpowiednikiem sukcesu sportowego w filozofii Nietzschego? Przyrost siły ducha, mocy, witalności. Nie chodzi o to, żebyśmy zrozumieli to czy tamto w takim czy innym świetle, chodzi o to, żebyśmy dzięki temu rozumieniu, jakby tym rozumieniem, zaczęli lepiej żyć. Lepiej, to znaczy: zgodnie z naturą świata. A naturą świata jest życie. A istotą życia jest dążenie do przyrostu mocy.
Życie
Pojęcie życia u Nietzschego, z jednej strony, oznacza zjawisko biologiczne i służy podkreśleniu biologicznego aspektu ludzkiej egzystencji, z drugiej zaś, jest określeniem pewnej esencji wszystkiego, co żyje. To drugie znaczenie nawiązuje do poglądów Heraklita – filozof wyobrażał sobie bowiem życie jako nieobliczalny, twórczy żywioł, starcie sprzecznych sił, arenę ciągłej walki. Główną cechą tego żywiołu jest kreacja. Mówiąc obrazowo, życie to pełne fantazji, radosne dziecko, które nieustannie eksperymentuje. Narzucanie mu gorsetu norm, sterowanie i kontrola mogą je tylko zubożyć i okaleczyć.
Wola mocy
Dla Nietzschego naczelną wartością życia jest wola mocy. Istotą życia jest dążenie nie do zachowania życia, lecz do przyrostu mocy. Dokonuje się to na drodze samoprzezwyciężania się, a więc walki z samym sobą.
Tako rzecze ZaratustraCokolwiek stwarzam i jakkolwiek to umiłuję, − wnet przeciwnikiem stawać się muszę tworowi swemu i miłości swej: tak chce ma wola. […]
Tam tylko, gdzie życie, tam jest i wola: wszakże nie wola życia, lecz – tak oto uczę ciebie – wola mocy!
Wola mocy
Jako ostatnie ważne dzieło Nietzschego wymienia się często Wolę mocy. Na dzieło to składają się notatki filozofa z okresu bezpośrednio poprzedzającego załamanie nerwowe. Wyboru dokonała siostra filozofa, Elizabeth. Jednak badacze Nietzschego dowiedli, że wkład siostry nie ograniczał się wyłącznie do wyboru i edycji. Sporo dodała od siebie, kierując się doraźnym interesem politycznym. Z tego powodu niektórzy badacze nie uznają tego dzieła za Nietzscheańskie. Inni, w specjalnych opracowaniach, podjęli się próby oddzielenia fragmentów autorstwa Nietzschego od tych, które wyszły spod pióra jego siostry.
Człowiek, podobnie jak każdy organizm, dąży do uzyskania pełni swoich możliwości, a następnie ich wyzyskania. Wszystko, co ogranicza realizację tego celu i osłabia człowieka, jest złe. Z takiego postawienia sprawy wynika paradoksparadoks: oto w imię miłości, afirmacji życia trzeba nieraz to życie narażać i walczyć w sobie z różnymi jego przejawami. I tak na przykład: wojna, jeżeli służy przyrostowi mocy, jest, zdaniem Nietzschego, czymś dobrym; unikanie zaś wojny, konfrontacji, walki – czymś złym.
Odpowiedz na pytanie, czym się charakteryzuje koncepcja nowej moralności stworzona przez Nietzschego?
Słownik
(gr. anti — przeciw) w chrześcijaństwie: człowiek lub szatan, który wystąpi przy końcu świata przeciw Chrystusowi i zostanie przez niego pokonany; diabeł, zły duch; zły, nieuczciwy człowiek; ktoś, kto nie wierzy w Boga lub ma odmienne zdanie w sprawach wiary
(łac. existere z ex — na zewnątrz + sistere — stać, znajdować się) istnienie kogoś lub czegoś; materialne warunki czyjegoś życia; w egzystencjalizmie: swoisty sposób istnienia właściwy tylko człowiekowi
(gr. para — przeciwny do + doxos — mniemanie, opinia) twierdzenie zaskakująco sprzeczne z przyjętym powszechnie mniemaniem, często ujęte w formę aforyzmu; też: sytuacja pozornie niemożliwa, w której współistnieją dwa całkowicie różne lub wykluczające się fakty; rozumowanie pozornie oczywiste, ale wskutek zawartego w nim błędu prowadzące do wniosków jawnie sprzecznych ze sobą lub z uprzednio przyjętymi założeniami
(fr. souverain — najwyższy, panujący) niezależny od innego państwa, innej władzy, instytucji itp.; o opiniach lub decyzjach: nienarzucony przez nikogo