Obok standardowych metod otrzymywania tlenków istnieje wiele innych, bardzo często stosowanych reakcji. Poniżej przedstawiono wybrane reakcje, w wyniku których powstają tlenkitlenkitlenki.

Tlenki niższe, czyli te, w których atomy danego pierwiastka występują na niższym stopniu utlenienia, można otrzymać w wyniku ogrzewania tlenków wyższych – czyli tych, w których atomy danego pierwiastka występują na wyższym stopniu utlenienia. W reakcji wydziela się również tlen. Poniżej przedstawiono wybrane reakcje rozkładureakcja rozkładu (reakcja analizy, analiza)reakcje rozkładu tlenków wyższych:

Tlenki o wyższym stopniu utlenienia można redukować do tlenków o niższym stopniu utlenienia lub do pierwiastków w stanie wolnym, za pomocą metali aktywnych, np. $\text{Mg}$, które pełnią funkcję reduktora, podobnie jak węgiel lub wodór.

Tlenki otrzymuje się również pod wpływem temperatury, w wyniku reakcji utlenienia i redukcji soli. Sole zbudowane są z kationów – posiadających właściwości redukujące – oraz anionów reszt kwasowych, mających właściwości utleniające.

Pozostałe sole azotanowe($\text{V}$) również rozkładają się do tlenków. Jednak kation nie ma właściwości redukujących. W reakcji natomiast wydziela się tlen.

Metody te jednak nie są przedmiotem sprawdzania na egzaminie maturalnym, a ich zastosowanie jest ograniczone.

Tlenki można również otrzymać w wyniku rozkładu nadtlenków. Wiązanie między atomami tlenu (wiązanie nadtlenkowe $-\text{O}—\text{O}-$) jest nietrwałe, dlatego nadtlenki bardzo łatwo rozkładają się z wydzieleniem tlenu:

Wiele tlenków otrzymywanych jest w wyniku prażeniaprażenieprażenia rud, czyli minerałów zawierających związki metali oraz niemetali.

Przykładem jest ruda arsenowa (arsenopiryt). Z niej, w wyniku prażenia, w powietrzu otrzymuje się arszenik (dimer tlenku arsenu($\text{III}$)), tlenek żelaza($\text{III}$) oraz tlenek siarki($\text{IV}$), zgodnie z poniższym równaniem reakcji chemicznej:

R1TBpXsQSxjF3

Zdjęcie przedstawiające arsenopiryt. Srebrzystoszary minerał, miejscami połyskliwy zbudowany jest głównie z siarczków żelazowo‑arsenowych.

W wyniku prażenia blendy cynkowej (sfalerytu), czyli minerału z grupy siarczków, otrzymuje się tlenek siarki($\text{IV}$) oraz tlenek cynku, zgodnie z poniższym równaniem reakcji chemicznej:

R1cW4A8SVqFdY

Zdjęcie przedstawiające sfaleryt. Jasny srebrzystoszary minerał, miejscami wyraźnie połyskliwy o kanciastych brzegach zbudowany ze związków siarki oraz tlenku cynku.

Innym minerałem z grupy siarczków jest piryt, z którego, w wyniku prażenia, otrzymuje się tlenek siarki($\text{IV}$) oraz tlenki żelaza, zgodnie z poniższymi równaniami reakcji chemicznych:

Rha4EAjbmZhS8

Zdjęcie przedstawiające piryt. Minerał, wyraźnie połyskliwy, w czystej postaci złoty, miejscami szarawy, zwany złotem głupców zbudowany jest głównie z nadsiarczku żelaza.

Słownik

Bibliografia

Bielański A., Podstawy chemii nieorganicznej 2, Warszawa 2013.