Przeczytaj
Pochodzenie ewolucyjne mszaków
Naukowcy twierdzą, że mszaki wyznaczyły pierwsze linie ewolucyjne roślin, które wyodrębniły się od wspólnego przodka roślin lądowych – pierwotnej zielenicy, należącej do glonów ramienicowych.
Ogólna charakterystyka mszaków
Mszaki przystosowały się do życia na lądzie, jednak w procesie rozmnażania wymagają obecności wody. W ich cyklu rozwojowym występuje przemiana pokoleńprzemiana pokoleń, w której dominuje gametofitgametofit. Oznacza to, że u tych organizmów stadium gametofitu zajmuje większą (dłuższą) część cyklu przemiany pokoleń. Gametofit mszaków występuje w formie płaskiej blaszki lub ulistnionej łodyżki przytwierdzonej do podłoża za pomocą chwytników. Z kolei sporofitsporofit, ograniczony jest do sety (pojedynczej, nierozgałęzionej osi, która podtrzymuje zarodnię) i zarodni. Sporofit uzależniony jest od gametofitu, gdyż pobiera od niego wodę i produkty fotosyntezy.
Porównanie gametofitów i sporofitów mszaków
Wątrobowce | Mchy | Glewiki | |
---|---|---|---|
Gametofit (n) |
| Rozwija się w dwóch etapach:
|
|
Sporofit (2n) |
|
|
|
Ze względu na różnice takie jak: zielony sporofit produkujący cały czas zarodniki, obecność tylko jednego chloroplastu, wytwarzanie szparek oddechowych zbudowanych według typu spotykanego u roślin i brak sety, naukowcy skłaniają się ku oddzielaniu glewików od mszaków.
Dlaczego mszaki są wyjątkowe?
Wyjątkowość mszaków polega na łączeniu cech plechowcówplechowców i organowcóworganowców. Cechy te przedstawia poniższy schemat.
Budowa morfologiczna mszaków
Budowa płonnika pospolitego (Polytrichum commune)
Gametofit (n)
Sporofit (2n)
Budowa anatomiczna mszaków
Występowanie i znaczenie mszaków
Wątrobowce | Mchy | |
---|---|---|
Występowanie |
|
|
Znaczenie |
|
|
Słownik
u roślin występowanie żeńskich i męskich organów rozrodczych na różnych osobnikach należących do jednego gatunku; rośliny takie nazywane są dwupiennymi
pokolenie płciowe, haploidalna (1n) faza cyklu życiowego roślin występująca przemiennie ze sporofitem, fazą diploidalną (2n)
część gametofitu roślin; na jej szczycie powstają gametangia; u mchów gametofor można utożsamiać z gametofitem
gromada roślin zielonych, która wraz z wątrobowcami i mchami reprezentuje rośliny nienaczyniowe (mszaki); są najmniej liczną gromadą mszaków - szacuje się, że liczba ich gatunków wynosi od 100 do 400; w Polsce występuje zaledwie pięć przedstawicieli glewików
komórki przewodzące wodę w łodyżce płonników
u roślin występowanie męskich i żeńskich narządów rozrodczych na jednym osobniku danego gatunku; rośliny takie nazywane są jednopiennymi
(asymilatory) szeregi komórek miękiszu asymilacyjnego zwiększające powierzchnię fotosyntetyczną oraz pozwalające na wchłanianie dużych ilości wody
komórki przewodzące produkty fotosyntezy w łodyżce płonników
gromada roślin zielonych, która wraz z wątrobowcami i glewikami reprezentuje rośliny nienaczyniowe (mszaki); obejmuje ok. 15 tys. gatunków o ulistnionych, łodygokształtych gametofitach, prostych lub złożonych; trzy najbardziej znane klasy mchów to: płonniki (Polytrichopsida), prątniki (Bryopsida) i torfowce (Sphagnopsida)
rośliny, których ciało jest zróżnicowane na korzeń, łodygę i liście
organizmy, których ciało stanowi plecha niepodzielona na tkanki i organy
następowanie po sobie pokolenia rozmnażającego się płciowo (za pomocą gamet, sporofit) i pokolenia bezpłciowego (wytwarzającego zarodniki, gametofit)
diploidalne (2n) pokolenie u roślin z regularną przemianą pokoleń
gromada roślin, która wraz z mchami i glewikami reprezentuje rośliny nienaczyniowe (mszaki); liczą ok. 8 tys. gatunków; niektóre z tych roślin są opisywane jako plechokształtne, ze względu na spłaszczone gametangia, czyli organy płciowego rozmnażania się roślin