Funkcja stała
Definicja: Funkcja stała

Funkcja liczbowa f:XY jest funkcją stałą w zbiorze A, AX, wtedy i tylko wtedy, gdy dla każdych  argumentów x1, x2, należących do zbioru A zachodzi równość

fx1=fx2

Funkcję, która jest stała w całej swojej  dziedzinie, nazywamy funkcją stałą.

Definicję funkcji stałej możemy również zapisać krócej:

Funkcja liczbowa f:XY jest stała w zbiorze A,

A X x 1 , x 2 A       [ f ( x 1 ) = f ( x 2 ) ]

Zwrot „dla każdego x” nazywa się kwantyfikatorem ogólnym, kwantyfikatorem dużym lub kwantyfikatorem uniwersalnym wiążącym zmienną x. Kwantyfikator ogólny oznaczamy symbolem x.

Poniższe przykłady pokażą nam sposoby sprawdzania, czy podana funkcja jest funkcją stałąfunkcja stałafunkcją stałą.

Przykład 1

Funkcja f ( x ) = 5 opisana jest za pomocą wykresu.

R7RfnERjyDJfd

Pokażemy, że funkcja f jest funkcją stałą.

Rozwiązanie:

Obserwując wykres funkcji zauważamy, że wraz ze wzrostem argumentów wartości funkcji f nie zmieniają się.

Odczytajmy z wykresu wartości funkcji dla argumentów: -2, 1.

f-2=5

f1=5

Z nierówności -2<1 wynika równość f-2=f1.

Możemy wybrać inną parę argumentów. Np. -12 i podobnie odczytać z wykresu wartości funkcji.

f-1=5

f2=5

Z nierówności -1<0 wynika równość f-1=f2.

Przypuszczamy, że funkcja f jest funkcją stałą.

Na podstawie wzoru funkcji wnioskujemy, że dla każdych dwóch różnych argumentów, wartości funkcji są takie same. Zatem istotnie, funkcja jest stała.

Przykład 2

Funkcja f opisana jest za pomocą zbioru par uporządkowanych.

-5, 2, -4, 2, -3, 2, -2, 2, 1, 2, 2, 2.

Pokażemy, że funkcja f jest funkcją stałą.

Rozwiązanie:

Z nierówności -5<-4 wynika równość f-5=2=f-4=2.

Z nierówności -3<2 wynika równość f-3=2=f2=2.

Analizując zbiór par uporządkowanych zauważamy, że również w pozostałych przypadkach  wraz ze wzrostem argumentów nie zmienia się wartość funkcji.

Stąd wniosek, że funkcja f jest funkcją stałą.

Przykład 3

Funkcja f opisana jest za pomocą tabelki.

x

-4

-2

0

1

3

5

fx

8

8

8

8

8

8

Pokażemy, że funkcja f jest funkcją stałąfunkcja stałafunkcją stałą.

Rozwiązanie:

Analizując tabelkę opisującą funkcję f zauważamy, że wzrost argumentu nie powoduje zmiany wartości funkcji. Np.

  • z nierówności -4<0 wynika równość f-4=8=f0=8;

  • z nierówności 1<5 wynika równość f1=8>f5=8.

Stąd wniosek, że funkcja f jest funkcją stałą.

Przykład 4

Funkcja f opisana jest za pomocą wzoru.

fx=2x-6-2x+8, gdy x4, 10.

Korzystając z definicji wykażemy, że funkcja f jest funkcją stałą.

Rozwiązanie:

Sprawdzimy, jaki znak mają wyrażenia, znajdujące się pod znakiem wartości bezwzględnej, gdy x4, 10.

2x-60 oraz 2x+80

2x6 oraz 2x-8

x3 oraz x-4

Dla x4, 10 oba wyrażenia są nieujemne.

Przekształcimy wzór funkcji f.

f ( x ) = ( 2 x 6 ) ( 2 x + 8 ) = 2 x 6 2 x 8 = 14

Dla każdego x4, 10 wartość funkcji jest stała i równa -14.

Pokazaliśmy więc, że funkcja f jest funkcją stałąfunkcja stałafunkcją stałą.

Przykład 5

Funkcja f opisana jest za pomocą wzoru.

  1. fx=x-4x-4, gdy x-, 4,

  2. fx=x-4x-4, gdy x4, ,

  3. fx=x-4x-4, gdy x4.

Sprawdzimy, czy funkcja f jest funkcją stałą.

Rozwiązanie:

  1. Założenie: fx=x-4x-4, x1,x2-, 4 oraz x1<x2
    Teza: fx1=fx2
    Dowód:
    Obliczamy wartości funkcji f dla argumentów x1x2.
    fx1=x1-4x1-4
    fx2=x2-4x2-4
    Obliczamy różnicę wartości funkcji: fx1-fx2.
    Możemy zauważyć, że x-4<0 dla x-, 4.
    fx1-fx2=x1-4x1-4-x2-4x2-4=x1-4x1-4-x2-4x2-4=
    =-x1-4x1-4--x2-4x2-4=-1+1=0
    Dla dowolnych dwóch liczb x1, x2 należących do przedziału -, 4 z nierówności x1<x2 wynika równość fx1=fx2.
    Zatem funkcja f jest stała w przedziale -, 4.

  2. Założenie: fx=x-4x-4, x1,x24,  oraz x1<x2
    Teza: fx1=fx2
    Dowód:
    Obliczamy wartości funkcji f dla argumentów x1x2.
    fx1=x1-4x1-4
    fx2=x2-4x2-4
    Obliczamy różnicę wartości funkcji:
    fx1-fx2.
    Możemy zauważyć, że x-4>0 dla x4, .
    fx1-fx2=x1-4x1-4-x2-4x2-4=x1-4x1-4-x2-4x2-4=
    =x1-4x1-4-x2-4x2-4=1-1=0
    Dla dowolnych dwóch liczb x1, x2 należących do przedziału 4,  z nierówności x1<x2 wynika równość fx1=fx2.
    Zatem funkcja f jest stała w przedziale 4, .

  3. W poprzednich podpunktach wykazaliśmy, że funkcja f jest stała w przedziale -, 4 oraz w przedziale 4, . Sprawdzimy, czy jest stała w sumie przedziałów.
    Weźmy dwa argumenty funkcji f należące do zbioru 4,
    x1=-5 oraz x2=5.
    I obliczmy wartości funkcji dla tych argumentów:
    f-5=-1 oraz f5=1.
    Okazuje się, że x1<x2, ale fx1fx2.
    Stąd funkcja f nie jest stała w zbiorze 4.

Ważne!
  • Funkcja jest stała, jeżeli wraz ze wzrostem argumentów wartość funkcji jest stała.

  • Funkcja jest stała w przedziale, ale nie w sumie przedziałów.

Słownik

funkcja stała
funkcja stała

funkcja jest stała, jeżeli ze wzrostem argumentów wartości funkcji są takie same