Język potoczny jest najbliższy nam wszystkim. To on jest przyswajany w procesie nabywania umiejętności językowych i komunikacyjnych. Stanowi trzon języka, z którego elementów czerpią inne style funkcjonalnestyl funkcjonalnystyle funkcjonalne: urzędowy, naukowy, publicystyczny i artystyczny.

Językoznawcy wyróżniają ustną i pisaną odmianę polszczyzny. Zazwyczaj potoczność językowa jest kojarzona z tą pierwszą. Wiązanie stylu potocznego z odmianą mówioną polszczyzny może wynikać stąd, że najczęściej stykamy się z nim w niezobowiązującej mowie codziennej. Styl potoczny towarzyszy jednak również tekstom pisanym:

Stylu potocznego nie powinno się redukować do wypowiedzi emocjonalnych ani do wypowiedzi niedbałych czy łamiących zasady poprawnościowe. Choć takie cechy narzucają się przede wszystkim jako potoczne, to stanowią wąski zakres praktyki językowej. Właściwy trzon języka potocznego tworzy tzw. rejestr neutralny, czyli nienacechowany emocjonalnie, podstawowy zasób słów i wyrażeń, np. książka, lajkować, w oparciu o (w znaczeniu: na podstawie czegoś; w normie wzorcowej: opierając się na), pełnić rolę (w normie wzorcowej: odgrywać rolę).

Tzw. kolokwializmy (z łac. colloquium – rozmowa), zwane też potocyzmami, to cechy stylu potocznego, które w sytuacjach nieformalnych są dopuszczalne, natomiast w pewnych typach wypowiedzi, wymagających określonej konwencji stylistycznej (np. w rozprawce maturalnej czy korespondencji oficjalnej), kolokwializm traktuje się jako błąd stylistycznybłąd stylistycznybłąd stylistyczny.

Inaczej jest z utworami literackimi, w których mamy do czynienia ze świadomą stylizacją potocznąstylizacja potoczna (kolokwializacja)stylizacją potoczną, jak np. u Mirona Białoszewskiego:

W swojej twórczości Białoszewski chętnie stosował stylizację potoczną. W wyżej cytowanym wierszu cechy języka potocznego to m.in. krótkie, niepełne zdania (Całe życie w Garwolinie?; Bo jak duch, / to bez niczego.; Dorodne.) lub wyrażenia charakterystyczne dla mowy potocznej (nim co).

Językoznawcy nie są zgodni co do statusu i roli stylu potocznego. Najprostsze jego rozumienie skupia się na doraźnych zjawiskach i problemach. Tymczasem koncepcja antropologiczno‑kulturowa sytuuje styl potoczny w szerszym kontekście i widzi w nim zrąb języka, w którym zawiera się „zdroworozsądkowy” obraz świata.

Słownik