Ewolucja biologiczna to proces stopniowych i nieodwracalnych zmian organizmów zachodzący od pojawienia się pierwszych form życia na Ziemi i prowadzący do powstawania nowych gatunków. Zajmuje się nią ewolucjonizm.
Za twórcę ewolucjonizmu, nauki badającej mechanizmy ewolucji oraz rozwój życia na Ziemi, uważa się Karola Darwina. Powstanie tej dziedziny wiedzy wiąże się z rokiem 1859, w którym zostało opublikowane dzieło Darwina pt. O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego, czyli o utrzymaniu się doskonalszych ras w walce o byt.
Poglądy Darwina były rozwijane i korygowane przez kolejnych badaczy, co doprowadziło do sformułowania syntetycznej teorii ewolucji. Uzupełnia ona koncepcję Darwina wiedzą z zakresu genetyki populacyjnej, biologii molekularnej, ekologii, paleontologii i systematyki.
Wśród filozofów i badaczy istniała rozbieżność co do natury świata, również w kwestii jego zmienności. Na kształtowanie współczesnych poglądów dotyczących rozwoju życia miały wpływ dokonania Arystotelesa, Karola Linneusza, Jeana‑Baptiste’a de Lamarcka, Georges’a Cuviera, Thomasa Malthusa, Alfreda Wallace’a i Charlesa Darwina.
RMAUBHztm9jHB
Badania Darwina i rozwój myśli ewolucyjnej stanowiły podstawę kolejnych badań w nurcie ewolucjonizmu. Istotnym osiągnięciem było wprowadzenie przez niemieckiego biologa Augusta Weismanna teorii plazmy zarodkowejteoria plazmy zarodkowejteorii plazmy zarodkowej do nauki w II połowie lat 60. XIX w. Weismann zaproponował klasyfikację komórek organizmu na komórki somatyczne i komórki płciowe. Według jego teorii każdy organizm bierze początek od pojedynczej komórki, z której kształtuje się jako dojrzały i zbudowany z komórek somatycznych. Komórki płciowe odpowiadają zaś za dziedziczenie cech.
Weismann, prowadząc badania dziedziczenia u myszy, którym odcinał ogony w kilku kolejnych pokoleniach, a mimo to zwierzęta nadal rodziły się z ogonami, podważył teorię Lamarcka o przekazywaniu potomstwu cech organizmów nabytych w trakcie ich życia (przez czynniki środowiskowe).
W latach 40. i 50. XX w. opracowano syntetyczną teorię ewolucji uwzględniającą odkrycia z dziedziny biologii molekularnej, genetyki, systematyki i paleontologii. Główne założenia syntetycznej teorii ewolucji to:
Jednostką dziedziczenia jest gen. Cechy nabyte nie podlegają dziedziczeniu.
Genotypy przejawiające się fenotypowo podlegają selekcji naturalnej.
Podstawą działania doboru naturalnego jest zmienność dziedziczna pod postacią mutacji i rekombinacji materiału genetycznego.
Informacje o teorii doboru naturalnego w e‑materiale pt. Teoria doboru naturalnego Karola Darwina.
Informacje o syntetycznej teorii ewolucji w e‑materiale pt. Syntetyczna teoria ewolucjiPQYSE1wS5Syntetyczna teoria ewolucji.
Słownik
dobór naturalny
dobór naturalny
mechanizm doboru naturalnego polega na wewnątrzpopulacyjnym zróżnicowaniu rozrodczości i przeżywania osobników obdarzonych dziedziczną zmiennością cech determinujących ich stopień dopasowania się do środowiska. Osobniki lepiej przystosowane mają większe szanse na pozostawienie po sobie większej liczby potomstwa, które dożyje do wieku dojrzałego i będzie się dalej rozmnażać
gatunek
gatunek
podstawowa kategoria organizacji świata ożywionego; zasadnicza jednostka ewolucji organizmów, a zarazem podstawowa jednostka formalna systematyki organizmów
ewolucja
ewolucja
(łac. evolutio – rozwinięcie, rozwój) proces prowadzący na przestrzeni wielu pokoleń do zmian w strukturze świata ożywionego; zmiana składu genetycznego populacji zachodząca z pokolenia na pokolenie
lamarkizm
lamarkizm
pierwsza z teorii ewolucji organizmów autorstwa Jeana Baptiste de Lamarcka, tłumacząca nabywanie nowych, dziedzicznych cech pod wpływem środowiska
populacja
populacja
grupa osobników jednego gatunku na określonym terenie, krzyżujących się między sobą (a zatem mających wspólną pulę genową), lecz z reguły izolowanych od innych populacji tego samego gatunku
rozmnażanie
rozmnażanie
wytwarzanie nowych osobników tego samego gatunku; powiększanie liczby osobników tego samego gatunku
teoria plazmy zarodkowej
teoria plazmy zarodkowej
teoria zaproponowana przez Augusta Weismanna, według której hipotetyczna substancja przekazywana z pokolenia na pokolenie, zawarta w komórkach linii płciowej, odpowiedzialna jest za dziedziczenie cech